استریوسکوپ چیست؟

استریوسكوپ ( Stereoscope) دستگاهی است مركب از دو عدسی چشمی كه دو تصویر تقریباً مشابه از یك شی را متحد ساخته و به صورت سه بعدی یا برجسته به نظر می رساند.

استریوسکوپ را " چارلز ویتسون " اختراع کرد تا بتواند به طور همزمان دو تصویر را جداگانه ( هر یک با یک چشم ) ببیند. این دو تصویر یک صحنه را نشان می دهند، اما با زوایایی که کمی تفاوت دارند.

وقتی تصویر ها را در استریوسکوپ می بینیم، مغز دو تصویر تخت را به یک تصویر تبدیل می کند که سه بعدی به نظر می آید. این خاصیت، ناشی از دید دو چشمی انسان است. به دلیل موقعیت قرار گرفتن چشم ها، هر چشم اشیا را از زاویه ای که اندکی متفاوت است می بیند.

تفاوت بین این دو تصویر را "اختلاف منظر" می نامند و مغز آن را به صورت "عمق " تعبیر و تفسیر می کند. چنین به نظر می آید که نقاط مختلف در تصویر ترکیبی، با ناظر فاصله های متفاوت دارند. عکس های هوایی را بعضی وقت ها به شکل زوج های استریوسکوپی تهیه می کنند تا در مقایسه با عکس های معمولی، اطلاعات و جزییات بیشتری را به نمایش بگذارند.

انواع استریوسکوپ:

استریوسکوپ ها معمولاً با دو عنوان استریوسکوپ جیبی و آیینه ای بررسی می شوند.

استریوسکوپ جیبی ( Pocket Stereoscopes ):

استریوسکوپ جیبی از دو عدسی بر روی یک پایه تشکیل شده است. در این نوع، فاصله مرکز دو عدسی از یکدیگر 75 – 55 میلی متر، قابل تغییر است. این فاصله معادل فاصله بین مردمک دو چشم است. در بعضی از انواع، این فاصله ثابت و معادل با فاصله متوسط بین دو چشم، یعنی 65 میلی متر می باشد.
بزرگ نمایی این استریوسکوپ ها بین 3 – 2 برابر می باشد. در موقع کار با این دستگاه، در هر مرتبه، یک سوم پوشش مشترک یک جفت عکس هوایی می تواند برجسته دیده شده و مورد تفسیر و اندازه گیری قرار گیرد. ضمناً برای دیدن یک سوم دیگر، می توان جای عکس رو و عکس زیر را عوض نمود و برای بقیه که ظاهراً غیر قابل دید است، باید لبه عکس رویی را برای برجسته بینی با انگشت کمی بالا گرفت.

استریوسکوپ آیینه دار ( Mirror Stereoscopes ):

اساس این دستگاه مشابه استریوسکوپ جیبی است. این دستگاه کامل تر و بهتر از استریوسکوپ جیبی بوده و علاوه بر عدسی چشمی برای دید عالی، دارای عدسی های چشمی اضافی برای بزرگ نمایی 3 و 8 و 6 برابر نیز می باشد. وجود آیینه و منشور باعث زیاد شدن فاصله بین دو عکس در موقع دید سه بعدی می گردد و عکس ها روی هم قرار نگرفته و در نتیجه یک مرتبه، تمام پوشش مشترک طولی 70 - 60 درصد می تواند مورد مطالعه و تفسیر قرار گیرد.