محافظت از پوست لطیف کودک

برای داشتن پوست خوب، از کودکی باید به فکر بود

پوست انسان از لحظه‌ای که به دنیا می‌آید تا زمانی که از دنیا می‌رود، همواره دست‌خوش تغییرات زیادی است که توجه به آن‌ها به خصوص در دوران کودکی، اهمیت زیادی دارد.

همان‌طور که می‌دانید پوست کودکان نازک‌تر از بزرگ‌سالان است و غده‌های عرق و چربی آن‌ها در دوران کودکی، هنوز به طور کامل فعال نشده است. از سوی دیگر، در این دوران، پوست کلاژن بیشتری دارد و قابلیت ارتجاعی آن زیادتر است. برای شناخت بهتر نوع مراقبت‌های پوست کودکان، دوران کودکی را به 4 بخش نوزادی، شیرخواری، نوپایی و خردسالی تقسیم می‌کنیم.

دوره نوزادی، شیرخواری

قبل از هر توضیحی باید بدانید دوره نوزادی به 28 روز اول پس از تولد و دوره شیرخواری به سن قبل از یک سالگی گفته می‌شود. در این دوران، پوست به دلیل حساسیت و ظرافت بالا و قوی نبودن سیستم ایمنی بدن، به مراقبت‌های بیشتری نیاز دارد که به مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.

نوزاد را زیاد نپوشانید:

مهم‌ترین مشکل پوستی در این دوران، پوشاندن بیش از حد کودکان به خصوص در فصل‌های پاییز و زمستان است که باعث عرق‌سوز شدن بدن آن‌ها می‌شود و موجبات گریه و بی‌قراریشان را فراهم می‌کند. درست است که هنوز سیستم دفاعی بدن کامل نشده، ولی آنتی‌کورهایی که در زمان جنینی از مادر به جنین رسیده، در 2 ماه اول زندگی کار دفاعی را انجام می‌دهند و از پوست در مقابل عوامل محرک دفاع می‌کنند و از خود واکنش نشان می‌دهند. نوزادان هم مانند شما، سرد یا گرمشان می‌شود. متأسفانه بسیاری از والدین وقتی خودشان گرمشان می‌شود، لباس‌های نوزادشان را کم می‌کنند و وقتی سردشان است او را بیشتر می‌پوشانند.

پوشک را به موقع عوض کنید:

مشکل شایع دیگری که تقریباً همه کودکان از دوره نوزادی تا وقتی پوشک هستند به آن مبتلا می‌شوند، ادرار سوختگی است. اگر ادرار و مدفوع کودکان به مدت طولانی روی پوست باقی بماند اوره موجود در آن‌ها به وسیله میکروارگانیسم‌های هوازی محیط، به آمونیاک تبدیل می‌شود و پوست را می‌سوزاند و باعث قرمزی و التهاب این منطقه که پوست حساس‌تری هم دارد، می‌شود.

از طرفی، پوست سوخته شده، دفاع خوبی ندارد، در نتیجه میکروب‌های غیر بیماری‌زایی که به طور طبیعی در ناحیه تناسلی وجود دارند، بیماری‌زا می‌شوند و با ایجاد عفونت، مشکل را بدتر می‌کنند. سعی کنید پوشک کودک را به موقع و در فواصل کوتاه مدت عوض کنید، سپس کودک را بشویید و با خشک کردن وی، اجازه ندهید رطوبت باقی بماند. بهتر است پس از این کار، اجازه بدهید کودک کمی هوا بخورد. البته مراقب باشید او را سرما ندهید.

بهترین کرم برای پیشگیری از ادرارسوختگی، زینک‌اکساید است. زینک‌اکساید یک سد دفاعی روی پوست ایجاد می‌کند و مانع تماس مستقیم ادرار با پوست می‌شود. امروزه استفاده از پودر بچه برای ناحیه تناسلی کودک توصیه نمی‌شود؛ زیرا اگر پوست، آسیب‌دیده باشد، می‌تواند به راحتی وارد پوست شود و مانند یک جسم خارجی عمل کند و باعث ایجاد مشکلات پوستی شود. از طرفی می‌تواند در هوا منتشر و توسط کودک تنفس شود. پودرهای تنفس شده، وارد ریه می‌شوند و برخی علایم آلرژیک ایجاد می‌کنند. همچنین پودر بچه می‌تواند وارد مجرای ادراری دختر بچه‌ها شود و او را دچار مشکل کند.

هر روز کودک را استحمام کنید:

متخصصان پوست توصیه می‌کنند كه به دلیل متابولیسم بالای کودکان و درنتیجه میزان تعریق زیاد، آن‌ها را هر روز استحمام کنید تا چین‌های پوستی به خصوص در نواحی گردن، زیر بغل، کشاله ران‌ها و بین انگشتان دست‌ها و پاها، کاملاً شسته و تمیز شود تا پوست آسیب نبیند. توجه داشته باشید نیازی نیست برای شستن کودک، هر روز از مواد شوینده استفاده کنید، زیرا استفاده زیاد از این مواد باعث خشکی و تحریک‌پذیری پوست لطیف نوزاد می‌شود. بنابراین می‌توان او را فقط با آب ولرم شست.

استفاده از مواد شوینده بیش از 3 بار در هفته توصیه نمی‌شود. برای جلوگیری از خشک شدن پوست نوزاد، پس از هر بار استحمام، از لوسیون‌های مرطوب‌کننده مخصوص کودکان استفاده کنید و آن را به تمام بدن بمالید.

تیغ زدن سر کودک موها را زیاد نمی‌کند:

در گذشته، باور بر این بود که تراشیدن موهای سر نوزاد، آن هم از ته، باعث پرپشتی و رشد بیشتر موها خواهد شد؛ اما امروزه، متخصصان پوست، این باور را قبول ندارند. نوزادان معمولاً پس از تولد، موهای ظریفی دارند که پس از مدتی شروع به ریزش می‌کنند و جای خود را به موهای کرکی می‌دهند. این موها هم به مرور زمان ضخیم‌تر می‌شوند؛ بنابراین تراشیدن موی سر، تأثیری در سرعت رشد مو یا پرپشتی آن ندارد.

ناخن‌ها را کوتاه نگه دارید:

بسیاری از والدین از گرفتن ناخن کودکشان هراس دارند، اما چاره‌ای نیست؛ زیرا نوزادان، معمولاً با ناخن‌های بلند، صورتشان را خراش می‌دهند. برای پیشگیری از این عارضه و رعایت بهداشت، می‌توانید ناخن‌ها را به وسیله یک ناخن‌گیر یا قیچی کوچکی که سر باریکی دارد کوتاه کنید. مراقب باشید ناخن‌ها را از ته نگیرید. گاهی از ته گرفتن بیش از حد ناخن، باعث می‌شود ناخن زیر سطح گوشت اطراف ناخن قرار بگیرد و مشکلاتی برای کودک ایجاد کند.‌

نوزاد را نبوسید:

متأسفانه نزدیکان کودک، دوست دارند مهر و علاقه خود را با بوسیدن صورت یا حتی دست و پای او ابراز کنند. از آنجا که سیستم دفاعی بدن کودک، هنوز آن قدرها قوی نیست که با میکروب‌های منتقله از راه بوسه افراد، مقابله کند، این کار باعث آلودگی و بیماری کودک خواهد شد. بهتر است پوست کودک را بعد از هر بوسه، با آب ولرم بشویید. اگر پوست در اثر بوسیدن زیاد سرخ شد، می‌توانید کمی کرم چرب کننده روی آن بمالید و اجازه ندهید کسی او را ببوسد.

کودک را مستقیماً روی فرش یا موکت قرار ندهید:

از حدود 6-5 ماهگی، کودک به راحتی می‌غلتد و برای سینه‌خیز رفتن، آماده می‌شود. پرزهای فرش، موکت یا هر چه كه روی زمین پهن شده، در تماس مستقیم با بدن کودک می‌تواند باعث قرمزی و تحریک پوست شود؛ بنابراین بهتر است زیر کودک، یک ملحفه بیندازید و لباس‌های زیر دکمه‌دار به او بپوشانید تا هنگام سینه‌خیز رفتن، بالا نروند.

توصیه می‌شود برای پیشگیری از تأثیر مواد شیمیایی باقیمانده در بافت لباس بر پوست کودکان، از پودر صابون‌های مخصوص کودکان که فاقد فرمالدیید، عطر و مواد شیمیایی هستند، استفاده کنید.

ضد آفتاب را فراموش نکنید:

مطالعات روی بیماران مبتلا به سرطان پوست در بزرگ‌سالی نشان می‌دهد 50 درصد آفتاب مضری که به بدنشان تابیده، مربوط به 18 سال اول زندگی‌شان بوده است؛ بنابراین هرگاه خواستید کودکتان را از خانه خارج کنید، برای او ضد آفتاب فیزیکی تهیه کنید. این ضد آفتاب می‌تواند لباس بلند، سقف کالسکه، کلاه لبه‌دار و... باشد.

بعد از 6 ماهگی نیز می‌توانید از ضد آفتاب‌های مینرال یا معدنی مخصوص کودکان استفاده کنید. این ضد آفتاب‌ها، شیمیایی نیستند و جذب عمومی ندارند و در نتیجه، به کودک آسیب نمی‌رسانند. یادتان باشد هیچ‌گاه از ضد آفتاب شیمیایی خودتان برای کودکان استفاده نکنید.

لباس کودکان را با صابون بشویید:

امروزه مواد داخل پودرهای شوینده دستی یا ماشین لباس‌شویی، روزبه‌روز قوی‌تر می‌شوند تا بتوانند هم لکه لباس‌ها را به خوبی از بین ببرند و هم بازار را تصرف کنند. به همین دلیل، بسیاری از لباس‌ها بعد از مدتی کهنه به نظر می‌رسند، زیرا این مواد شوینده، روی بافت لباس تأثیر سوء می‌گذارند و آن‌ها را به تدریج از بین می‌برند.

به همین دلیل، توصیه می‌شود برای پیشگیری از تأثیر مواد شیمیایی باقیمانده در بافت لباس بر پوست کودکان، از پودر صابون‌های مخصوص کودکان که فاقد فرمالدیید، عطر و مواد شیمیایی هستند، استفاده کنید.

دوره نوپایی

در این دوران که از 1 سالگی تا 2 سالگی را شامل می‌شود، کودکان می‌توانند به راحتی راه بروند. بنابراین مهم‌ترین نکته مراقبتی این است که اجازه ندهید با پای برهنه، خارج از خانه راه بروند. ورود هر شی تیز و برنده، هر چند کوچک، می‌تواند باعث آسیب و حتی عفونت پوست شود. کفشی انتخاب کنید که نرم، سبک و راحت باشد و به پوست پا فشار وارد نکند. فشار زیاد کفش به پا، علاوه بر مشکلات ارتوپدی می‌تواند باعث ایجاد تاول و میخچه شود.

دوره خردسالی

با موی کودکان با خشونت رفتار نکنید:

شاید شما هم جزو آن گروه از والدین باشید که برای زیباتر شدن موهای فرزندتان، آن‌ها را سشوار می‌کشید، ژل یا واکس مو می‌زنید یا با کش‌های زیبا آن‌ها را می‌بندید. از آنجا که بدن کودکان، هورمون جنسی ترشح نمی‌کند، میزان چربی موی آن‌ها بسیار کم است. در نتیجه با کوچک‌ترین تحریکی، آسیب می‌بیند. موهای کودکان، آنقدر لطیف و زیباست که نیازی به استفاده از ژل یا واکس ندارد. مصرف این محصولات در مواردی حتی باعث صدمه به موی کودک می‌شود، زیرا خیلی از محصولات آرایشی، مخصوص پوست استاندارد نیستند و نباید بی‌جهت از آن‌ها استفاده کرد.

از محصولات پوستی مخصوص کودک استفاده کنید:

متخصصان کودک معتقدند کودکان باید تا سن 12 سالگی، از محصولات پوستی مخصوص به خودشان استفاده کنند. این محصولات شامل شامپوی سر و بدن، ضد آفتاب، کرم‌ها و لوسیون‌های مخصوص کودکان و... است.

پایگاه اطلاع رسانی سلامت ایرانیان

دکتر حسین طباطبایی - متخصص پوست