اولین وزارت خارجه در چه زمانی تشكیل شد؟

فتحعلی‌شاه رسماً دستور تأسیس وزارت امور خارجه ایران را صادر كرد. این وزارت‌خانه تأسیس شد و «میرزا عبدالوهاب خان نشاط اصفهانی» به عنوان اولین وزیر خارجه ایران منصوب گردید.

سابقه فعالیت وزارت امور خارجه ایران به دو قرن می‌رسد. تا پایان قرن هیجدهم میلادی، امور مربوط به روابط خارجی ایران توسط رجالی اداره می‌شد كه عمدتاً در دربار مستقر بودند و كشور، چیزی به نام وزارت خارجه نداشت. اما از ابتدای قرن نوزدهم كه انتصاب سفرای ایران در كشورهای خارجی و یا پذیرش سفیران خارجی در ایران آغاز شد، كثرت امور مربوط به سیاست خارجی و نمایندگان سیاسی متعددی كه از سوی دولت‌های بیگانه وارد ایران می‌شدند، سبب شد كه دولت ایران به فكر تأسیس وزارتخانه جدید «امور خارجه» بیافتد.

از این رو فتحعلی شاه قاجار در 1809 میلادی / 1224 ه ‍ .ق فرمان تأسیس دفتری را صادر كرد كه با عنوان «امور خارجی» كار مراوده با نمایندگان دولت‌های خارجی در ایران، دریافت نامه‌‌ها، مرسولات سلاطین خارجی و قرائت آنها در حضور شاه و تهیه پاسخ آنها و یا ترتیب اعزام نمایندگان ایرانی به كشورهای خارجی را بر عهده گرفت.

متعاقب تشكیل این دفتر «میرزا رضاقلی‌خان نوایی» موسوم به «منشی‌الممالك» به دستور فتحعلی شاه سرپرست این دفتر شد. منشی‌الممالك كه در آن زمان وزارت داخله را اداره می‌كرد، با حفظ سمت، مدت دوازده سال در دربار ایران تصدی «دفتر امور خارجی» را نیز بر عهده داشت.

اما روابط خارجی ایران تنها در اعزام نمایندگان ایرانی به خارج و یا پذیرفتن نمایندگان خارجی در ایران خلاصه نمی‌شد و حضور ایران در صحنه روابط بین‌‌المللی و ضرورت مواجهه با تحولات جهان ایجاب می‌كرد كانون تصمیم‌گیری‌های ایران در عرصه سیاست خارجی، فراتر از یك دفتر تحت پوشش دربار باشد.

از این رو در اكتبر 1821 م / 1237 ه ‍ . ق فتحعلی‌شاه رسماً دستور تأسیس وزارت امور خارجه ایران را صادر كرد. این وزارت‌خانه تأسیس شد و «میرزا عبدالوهاب خان نشاط اصفهانی» به عنوان اولین وزیر خارجه ایران منصوب گردید.

باشگاه كاربران تبیان ـ ارسالی از: 200mamad