سیزدهمین دوره از پروژه های دانش آموزی تبیان نیز با یاری خداوند و حضور پر شور شما دوستان و علاقمندان به پایان رسید اما کار ما هنوز تمام نشده است! این دوره نیز همچون سال های گذشته دوستان بسیاری با ثبت طرح ها و ایده های خلاقانه خود در منوی "پیشنهاد موضوع" ما را در ارتقای تنوع پروژه ها یاری نموده اند. هم چون گذشته بر آن شدیم تا با گردآوری این ایده های جالب، علاوه بر قدر دانی از این دوستان نوآور، زمینه ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم. فراموش نکنید که ما همیشه منتظر طرح های جدید شما عزیزان هستیم.

نام ایده: جنگل های ضد حریق
نام ارائه دهنده/دهند گان: یلدا عشقی و نگار غلامی آهنگران
زمینه و نوع پروژه: محیط زیست
درجه سختی: دشوار
نام مدرسه: دبیرستان فرزانگان 3

 چکیده پروژه
هدف دانش آموزان از پروژه حاضر تولید ماد ی برای پوشش جنگل ها برای جلوگیری از حریق و آتش بود.
 مقدمه
يکي از مهمترين مسايلي که جامعه انساني با آن مواجه است، افزايش گرماي جهاني و پديده تغيير اقليم است. عامل اصلي اين افزايش، عمدتا استفاده از سوخت هاي فسيلي و تغيير کاربري اراضي مي باشد که منجر به آزادسازي مقادير زيادي گازهاي گلخانه اي از جمله گاز دي اکسيدکربن به اتمسفر مي گردد. هم زمان با آغاز انقلاب صنعتي در اوايل قرن نوزدهم ميلادي و رشد روز افزون تحولات بشري، به طور قابل ملاحظه اي غلظت جهاني گازهاي گلخانه اي يکي از مولفه هاي مهم در چرخه کربن جهاني است. از طرفي تغييرات اقليمي منجر به ايجاد شرايطي گرديده که امروزه آتش سوزي يک تهديد عمده براي بسياري از اکوسيستم هاي طبيعي محسوب مي شود. به طوري که در پي تغيير اقليم و گرم شدن زمين، ميزان آتش سوزي ها در سطح جنگل ها در حال افزايش است. جنگل يک اکوسيستم پيچيده و پويا است که در حالت عادي اجزاي تشکيل دهنده آن همواره در حالت تعادل قرار دارند. يکي از عوامل محيطي که مي تواند بر جنگل تأثيرگذار باشد، عامل آتش سوزي است که صرف نظر از منشأ پيدايش آن (طبيعي يا مصنوعي) مي تواند به صورت مستقيم بر خصوصيات فيزيکي و شيميايي خاک و ميکروکليما و به صورت غيرمستقيم بر کيفيت رويشگاه از طريق تأثير بر پوشش گياهي توده، شاخ و برگ و جانوران خاک زي اثر داشته باشد. اثر آتش سوزي در درختان به درجه حرارت محيط، مقدار مواد سوختني قرار گرفته بر روي زمين، زمان قرار گرفتن در معرض گرما، شدت آتش و تحمل بافت درخت از گرما بستگي دارد. ترکيب و ساختار اکوسيستم هاي جنگلي نيز مي تواند در استعداد آتش سوزي جنگل موثر باشد، به طوري که توده ها از گونه ها و طبقات سني مختلفي تشکيل شده اند، که ساختارها و مواد سوختني مختلفي دارند، به همين دليل با توجه به ترکيب و ساختار توده ممکن است گسترش آتش به توده هاي جانبي را محدود و يا به آن سرعت دهند. حرارت، اکسيژن، سوخت، سه ضلع بنيادي آتش سوزي را تشکيل مي دهند، در نتيجه احتمال وقوع آتش سوزي به عوامل آن و شرايط محيطي بستگي دارد که از اين ميان مي توان کيفيت و توزيع سوخت، آب و هوا، شرايط توپوگرافي و فاکتورهاي انساني را نام برد. عمده ترين عامل موثر در مناطق جنلگ هاي دماي حداکثر ماه هاي آبان و آذر، در منطقه مي یابند درصد رطوبت مواد سوختني و در مناطق کوهستاني يا بالابند ميزان بارندگي است. هر ساله آتش سوزي جنگل، هزاران هکتار از درختان، درختچه ها و گياهان را طعمه خود مي کند و سطح زيادي از جنگل هاي جهان را از بين مي برد.

مقاومت چوب گونه هاي جنگلي نقش موثري در توسعه و گسترش آتش سوزي دارد. ترکيب گونه اي هر جنگل داراي رژيم آتش سوزي مربوط به خود هست که با مشخصه هايي مانند فراواني، شدت، وسعت و زمان و وقوع آتش سوزي سبب ايجاد خصوصيات مختلفي در اکوسيستم ها منطقه اي و محلي مي شود. ميزان حساسيت درختان به حريق با توجه به سرشت گونه ها خصوصاً خصوصيات مورفولوژي آن ها متفاوت است. مي توان گفت گونه هاي که داراي ضخامت پوست بيشتري هستند به دليل حفاظت پوست از بخش کامبيوم درخت، کمتر خسارت مي بينند. در بسياري از گونه هاي درختي افزايش قطر درخت سبب افزايش ضخامت پوست ساقه و در نتيجه افزايش تحمل ساقه در برابر آتش مي شود.

همچنين حضور گونه هاي با حساسيت زياد به آتش سوزي به ويژه در فصل خزان، برگ ها سبب ايجاد آتش سوزي هايي با منشأ طبيعي مي شود. از اين رو براي ايجاد آتش بر سبز يا زنده لازم است گونه هاي جنگلي موجود از لحاظ مقاومت به آتش با انجام آزمايش هاي متعدد بررسي و مناسبترين گونه با توجه به اندازه مقاومت آن در برابر آتش انتخاب شود.

 هدف
هدف دانش آموزان از پروژه حاضر تولید مادی برای پوشش جنگل ها برای جلوگیری از حریق و آتش بود.

روش
در این پژوهش دانش آموزان ابتدا به بررسی پوشش های گیاهی زیر اشکوب اکوسیستم جنگلی که شامل گیاهان علفی و بعضا یک ساله می باشند پرداخته شد. سپس شناسایی انواع مواد ضدحریق انجام پذیرفت. با شناسایی مواد ضدحریق که قابلیت جذب در گیاهان مورد نظر را داشته و همچنین به ساختار خاک و زیست مندان جنگل آسیبی وارد ننمایند، آزمایشات لازم صورت پذیرفت. نتایج حاصل جمع آوری و تجزیه و تحلیل لازم صورت پذیرفت. ماده مورد نظر جهت عایق سازی و ضدحریق نمودن جنگل طی آزمایشات متعدد شناسایی و معرفی گردید.

مهارت های کسب شده
1. آشنایی با شیوه انجام کار گروهی
2. آشنایی با شیوه های جستجو در اینترنت
3. آشنایی با شیوه انجام پژوهش و نوشتن مقاله
4. آشنایی با نحوه ارائه گزارش عملکرد
5. آشنایی با روش ایده یابی (توفان مغزی)
6. آشنایی با مهارت کاربرد ابزار و وسایل مورد نیاز
7. آشنایی با پروپوزال نویسی
8. آشنایی با نحوه انجام آزمایش
9. آشنایی با انواع پوشش های گیاهی
10. آشنایی با انواع درخت های جنگلی

در پروژه حاضر دانش آموزان پوششی برای حفاظت از جنگل در برابر چه چیزی تهیه کردند ؟حریق
1.حریق
2.سیل
3. زلزله
4.هیچکدام

مطالب مرتبط:
سیستم اطفاء حریق
جنگل های آمازون

تهیه کننده: مهدی رحمانی - تنظیم کننده: محبوبه همت