سیستم اطفاء حریق - جلسه اول
اهداف جلسه: آشنایی دلایل ایجاد آتش سوزی و روش های مقابله با آن
وسایل مورد نیاز: چنته، شیشه نوشابه، فویل آلومینیوم، بادکنک
1-1: انواع آتش سوزی
با مراجعه به صفحات حوادث روزنامه، هر روزه شاهد وقوع چندین آتش سوزی منجر به فوت یا خسارات مالی بزرگ خواهید بود. آتش سوزی ممکن است در مکان های مختلفی مانند منزل، مغازه، کارگاه، انبار اجناس، خیابان، جنگل، برج ها و ... رخ دهد.
کنترل آتش سوزی در جنگل ها بسیار دشوار است. در خیابان ها هم آتش سوزی می تواند به دلیل آتش گرفتن خودروها باشد که بوسیله کپسول های آتش نشانی قابل مهار کردن خواهد بود. بحث اصلی ما بر روی سایر موارد شامل ساختمان، مغازه، کارگاه، انبار و ... می باشد. حال به بررسی این مکان ها و دلایل احتمالی آتش سوزی در آن ها می پردازیم.
آتش سوزی در منازل: یکی از شایع ترین انواع آتش سوزی ها، آتش سوزی درمنازل می باشد. اگر آتش سوزی در هنگام وجود افراد در خانه رخ دهد، خطرات جانی نیز به وجود می آورد. در صورتی که خانه از سکنه خالی باشد نیز، آتش دیرتر خاموش خواهد شد و لذا خطراتی برای ساختمان های مجاور و طبقات بالا و پایین به وجود خواهد آورد و در صورت مسدود شدن راه پله ها، می تواند برای سایر ساکنین ساختمان بسیار خطرناک شود.
آتش سوزی در مغازه ها: آتش سوزی در مغازه ها نیز مشابه منازل است ولی به دلیل همسطح بودن مغازه با سطح خیابان، خطرات جانی کمتری پیش می آید و در صورتی که آتش سوزی در شب رخ دهد می تواند خسارات مالی زیادی به بار آورد. دلایل ایجاد چنین آتش سوزی هایی می تواند زیاد باشد یک دلیل شایع، نشست گاز و انفجار آن می باشد. در اثر نشست گاز، فضای منزل پر از گاز می شود و با ایجاد کوچکترین جرقه ای منفجر می شود.
یکی دیگر از دلایل ایجاد آتش سوزی، جرقه و اتصالی برق می باشد. در صورت ایجاد اتصالی در سیم کشی منزل، سیم ها در اثر عبور برق داغ می شوند و می توانند باعث آتش گرفتن اجسام مجاور خود می شوند.
آتش سوزی در انبار اجناس و کارگاه ها: آتش سوزی در انبارها می تواند بسیار خطرناک و پر ضرر باشد و ضرر و زیان مالی شدیدی را به بار بیاورد. علاوه بر زیان مالی، اگر انبار آتش گرفته شده حاوی مواد شیمیایی یا سمی باشد، می تواند سلامتی ساکنان منطقه را نیز به خطر بیاندازد. آتش سوزی در انبارهای مواد شیمیایی علاوه بر دلایل ذکر شده، می تواند حاصل واکنش مواد شیمیایی با هم نیز باشد که این واکنش ها می تواند در اثر نامناسب بودن بسته بندی مواد رخ دهند.
برای مثال فلز آلومینیوم در اثر مجاورت با اسید، واکنش می دهد و گرمای زیادی تولید می کند که خود می تواند ایجاد آتش سوزی نماید. حال آزمایشی انجام دهید که دانش آموزان را این مثال بهتر آشنا نمایید:
یک عدد شیشه نوشابه خشک تهیه نمایید و مقداری فویل آلومینیوم را خرد نماید و داخل آن بریزید، سپس مقداری پودر چنته بر روی آن ها بریزید. با اضافه کردن آب به مخلوط فوق، واکنش شیمیایی بین فلز و اسید آغاز خواهد شد این واکنش گرمازا می باشد و با دست زدن به بدنه شیشه نوشابه می توانید گرمای آن را حس کنید.
لازم است این آزمایش با احتیاط کامل انجام شود و حتما مسایل ایمنی رعایت شوند. هم چنین می توان به نکته دیگری در انجام این آزمایش اشاره کرد. چون این واکنش واکنش فلز و اسید است. محصول آن هیدروژن خواهد بود.
1-2: روش های مقابله با آتش سوزی
با توجه به مطالب ذکر شده، به نظر شما با چه روش هایی می توان با این آتش سوزی ها مقابله نمود؟
مشخصات چند مدل کپسول آتش خاموش کن در جدول زیر مشاهده می نمایید: یکی از ابتدایی ترین روش ها، استفاده از کپسول های آتش خاموش کن می باشد.
روش دیگر، استفاده از شلنگ های آتش نشانی تعبیه شده در دیوار منازل یا خیابان ها می باشد.
به نظر شما این روش ها چه معایبی دارند؟ یکی از معایب این روش ها، غیر اتوماتیک بودن آن هاست. یعنی در نهایت آتش باید توسط انسان کنترل شود، در نتیجه وقتی مکانی که آتش می گیرد، خالی از سکنه باشد، نمی توان با استفاده از روش های فوق آتش را خاموش نمود. عیب دیگر این روش ها، این است که برای آتش سوزی های گسترده قابل استفاده نمی باشند، زیرا باید به آتش دسترسی مستقیم داشته باشیم.
پس چاره کار چیست؟
یک روش مناسب، استفاده از سیستم های اطفا حریق اتوماتیک می باشد. در این روش ها، وجود حریق به وسیله حسگرهایی تشخیص داده می شود و سپس آب به وسیله نازل هایی (اسپری) به محل آتش پاشیده می شوند. مزیت این روش اتوماتیک بودن آن است، هم چنین چون لوله کشی آب در تمام محل انجام می شود، این روش قادر خواهد بود به صورت کامل، تمام آتش را خاموش نماید.
البته این روش معایبی هم دارد. از جمله اینکه امکان دارد آتش ناشی از بنزین یا نفت باشد و در نتیجه پاشیدن آب بر آن بی اثر خواهد بود. زیرا این مواد سبک تر از آب بوده و بر روی آب قرار می گیرند. هم چنین ممکن است مواد موجود در محل حریق به آب حساس باشند و یا تجهیزات الکترونیکی موجود باشد که در اثر پاشش آب، از کار بیفاتند. در اشکال زیر، چند نمونه از سیستم های آتش خاموش کن را مشاهده می کنید.
هم چنین در زیر، دو فیلم موجود می باشند که یک آتش سوزی را دوبار و با استفاده از آتش خاموش کن اتوماتیک و بدون استفاده از آن تکرار کرده اند. می توانید اثر وجود آتش خاموش کن اتوماتیک را در آن ها مشاهده کنید.
بدون استفاده از سیستم اتوماتیک
تکلیف: برای جلسه آینده 4 روش اطفاء حریق را به همراه مزایا و معایب آن ها بیان نمایید.
محل بازدید/ اردو/ خرید: می توانید سیستم اطفاء حریق را در یکی از فروشگاه های بزرگ اطراف خود بررسی نمایید.
مطالب مرتبط:
بخش پروژه های دانش آموزی تبیان
تهیه: پوریا میرعشقی - تنظیم: فاطمه گودرزی
