6 روش برای پیشگیری از لخته شدن خون در پا

ترومبوز سیاهرگی عمقی یا Deep Vein Thrombosis (به‌اختصار DVT) به معنای تشکیل لخته خون در یک سیاهرگ عمقی است که معمولاً در پا رخ می‌دهد. منظور از سیاهرگ عمقی سیاهرگی است که نزدیک به سطح بدن و پوست نباشد.

گفتنی است ترومبوز سیاهرگی عمقی می‌تواند یکی از جدی‌ترین خطرات برای تهدید سلامت انسان باشد که تابه‌حال شنیده‌اید. نکته حائز اهمیت این است که این لخته‌های خونی می‌توانند به سمت ریه‌ها حرکت کنند و در آنجا متوقف شوند. به این اتفاق آمبولی ریه می‌گویند که می‌تواند منجر به مرگ انسان شود. همان‌طور که در مطلب علائم لخته شدن خون بیان شد، لخته شدن خون یک واکنش طبیعی بدن برای حفظ خون و سلامت بدن در مواقعی مثل خون‌ریزی است. اما گاهی اوقات این لخته‌های خونی می‌توانند تحت شرایطی منجر به ایجاد اختلال در سلامت بدن انسان شوند. در مورد ترومبوز سیاهرگی عمقی نیز برخی شرایط از قبیل استراحت روی تخت برای مدت طولانی بعد از عمل جراحی، مسافرت‌های هوایی طولانی‌مدت یا برخی شرایط و رفتارهای دیگر که شاید به نظر عادی برسند می‌تواند منجر به اختلالات لخته خونی و ترومبوز سیاهرگی عمقی شود.
لازم به ذکر است افرادی که اهل مصرف سیگار و سایر مواد دخانی هستند و یا دچار اضافه‌وزن و چاقی هستند بیشتر در معرض ابتلا به ترومبوز سیاهرگی عمقی قرار دارند. تبیان در ادامه این مطلب به معرفی 6 مورد برای پیشگیری از ابتلا به ترومبوز سیاهرگی عمقی می‌پردازد.

1- وقفه حین سفرهای زمینی طولانی‌مدت

مارک آدلمن پروفسور و رئیس بخش جراحی عروق و اندوواسکولار دانشگاه نیویورک می‌گوید: "ماندن در یک وضعیت ایستا و ثابت برای مدتی بیش از 2 ساعت به‌خصوص در  افرادی که احتمال بروز ترومبوز سیاهرگی عمقی در آن‌ها بیشتر است مثل خانم‌های باردار، بسیار مضر می‌تواند باشد".

بنابراین اگر از آن دسته افرادی هستید که مسافرت‌های طولانی جاده‌ای با خودرو می‌روید، خوب است که هر 60 الی 90 دقیقه یک‌بار توقف داشته باشید و از خودرو پیاده شده و کمی قدم بزنید. این کار باعث تحریک عضلات پا شده و خون را به جریان خواهد درآورد که باعث کاهش خطر تجمع و لخته شدن خون در پا می‌شود.

2- هیدراته بودن در پروازهای طولانی‌مدت

جالب است بدانید سفر هوایی و پرواز بیش از 5 ساعت می‌تواند ریسک ابتلا به ترومبوز سیاهرگی عمقی را بسیار افزایش دهد. اما چه‌کار می‌توان کرد؟ قدم زدن در راهروی هواپیما و انجام حرکات کششی پا از روش‌های مؤثر در این رابطه است. به‌طور مثال همان‌طور که نشسته‌اید، پنجه‌ی پای خود را روی زمین گذاشته و پاشنه خود را به بالا بکشید و در ادامه پاشنه‌ی خود را روی زمین گذاشته و پنجه‌ی پا را به بالا بکشید و این کار را چند بار تکرار کنید؛ می‌بینید که عضله ساق پا در این فعالیت درگیر خواهد شد.

این کارها را مکرراً و در فواصل مختلف انجام دهید. علاوه بر این حرکات فیزیکی، ضروری است که بدن ما هیدراته باشد و آب کافی در بدن وجود داشته باشد. البته خیلی مهم است که بدن خود را با آب هیدراته کنید. بنابراین نوشیدنی‌های مثل چای کافئین دار و نوشابه‌ها و نوشیدنی‌های مشابه نمی‌توانند مؤثر باشند چراکه این نوشیدنی‌ها به‌عنوان دیورتیک‌ها یا ادرارآورها عمل می‌کنند و طبیعی است که وجود این نوشیدنی‌ها در بدن ریسک دهیدراته شدن بدن را افزایش خواهند داد. دکتر آدلمن می‌گوید: "وقتی شما تصمیم به هیدراته کردن بدن می‌گیرید، خون شما هم تمایلی به غلیظ شدن ندارد".

3- بلند شدن و قدم زدن حین دیدن فیلم

نشستن بی‌وقفه و طولانی‌مدت و کنجکاوی زیاد برای فهمیدن آخر ماجرای فیلم می‌تواند افزایش خطر ابتلا به لخته شدن خون شود. درواقع بی‌تحرکی است که ما را دچار خطر می‌کند و نه نگاه کردن به تلویزیون؛ بنابراین می‌توان حین دیدن فیلم یا برنامه موردعلاقه خود، بلند شویم و کمی قدم بزنیم.

همچنین افرادی که بیشتر در معرض خطر ابتلا به ترومبوز سیاهرگی عمقی قرار دارند، می‌توانند در مورداستفاده از جوراب واریس با پزشک مشورت کنند. همان‌طور که می‌دانید، این نوع جوراب‌ها بر روی ماهیچه ساق پا فشار وارد می‌کنند و موجب تشویق و تحریک گردش خون در این ناحیه می‌شوند.

دکتر کورتیس اندرسون دارای دکترای رادیولوژی مداخله‌ای می‌گوید حتی جوراب واریس معمولی و جوراب واریسی که بدون نیاز به تجویز یا نسخه‌ی پزشک فروخته می‌شود هم می‌تواند مؤثر باشد. یک تحقیق در سال 2012 نشان داد در افرادی که جوراب واریس می‌پوشند، احتمال بروز عوارض ترومبوز سیاهرگی عمقی کاهش می‌یابد. گفتنی است جوراب‌های با طول تا زانو نیز می‌توانند مثل جوراب‌های تا طول ران مؤثر باشند و همچنین پوشیدن آن‌ها نیز راحت‌تر است.

4- همراه داشتن داروها به‌ویژه حین تعطیلات

شاید وقتی به تعطیلات می‌رویم با خود فکر کنیم که حالا وقت استراحت است و نیازی به مصرف دارو نیست به‌خصوص که دیگر تحت‌ فشار ناشی از کار هم نیستیم. اما باید بدانیم که نباید از مصرف داروهای خود غافل شویم و در مصرف آن‌ها وقفه بیاندازیم. به‌طور مثال اگر پزشکتان به شما گفته است که دوز پایینی از آسپیرین یا سایر داروهای ضد انعقاد خون را به‌صورت روزانه برای جلوگیری از لخته شدن خون مصرف کنید، حتماً باید آن‌ها همیشه همراه داشته باشید و به‌موقع مصرف کنید.

بنابراین بدون توجه به اینکه کجا هستید و چه کاری انجام می‌دهید دستورالعمل پزشک خود را انجام دهید. گفتنی است رعایت این موضوع در هنگام تعطیلات می‌تواند بسیار حائز اهمیت باشد چراکه ممکن است در تعطیلات بیشتر از سایر اوقات درجایی لم بدهیم، استراحت کنیم و حرکت کافی نداشته باشیم. اگر هم از آن دسته از افراد هستید که مشکل فراموش کردن داروهای خود را دارید، می‌توانید در گوشی موبایل خود یک "یادداشت یادآوری" و یا "هشدار" با عنوان "یادآوری برای جلوگیری از ابتلا به ترومبوز سیاهرگی عمقی" داشته باشید.

5- تحرک در بارداری

باید بدانید تغییرات طبیعی در بدن افراد حامله، باعث کاهش جریان خون می‌شود و احتمال لخته شدن خون را افزایش می‌دهد. همچنین این وضعیت تا چند هفته بعد از متولد شدن نوزاد هم ادامه می‌یابد. طبیعی است که هرچه زمان می‌گذرد و شکم فرد باردار بزرگ‌تر می‌شود، ممکن است با آهسته‌تر شدن حرکت مواجه شود و یا فرد باردار احساس کند که باید آهسته‌تر و با مراقبت بیشتری حرکت کند اما باید بدانید که برای حفظ جریان مناسب خون ضروری است که تحرک داشته باشید.

دکتر اندرسون در این رابطه پیشنهاد می‌کند: "روی پهلوی چپ خود بخوابید تا گردش خون به قلب شما بهبود یابد و شرایط جاری شدن خون به جنین، رحم و کلیه‌ها آسان‌تر شود. خوابیدن به پشت می‌تواند گردش خون شما را کاهش دهد".

6- بالاتر قرار دادن پاها حین خواب

خوابیدن هم مثل یک جا نشستن طولانی‌مدت، وضعیتی ایستا و ثابت است و همان‌طور که بیان شد زمانی که افراد تحرکی ندارند، شانس لخته شدن خون در پاهای خود را افزایش می‌دهند. ما در این روش سعی می‌کنیم از بروز ترومبوز سیاهرگی عمقی در طور شب و خوابیدن اجتناب کنیم. برای استفاده از این روش باید وقتی‌که می‌خوابید پاهای خود را چند اینچ بالاتر از حالت طبیعی قرار دهید. به همین جهت خوب است هنگام خواب پاهای خود را بالاتر از سطحی که لگن ما قرار دارد، بگذاریم. گفتنی است اگر به عللی مثل بیمار شدن نیز مجبور به استراحت و خوابیدن در طول روز هستیم، می‌توان از این روش بهره‌مند شد و علاوه بر آن خوب است هر از چند گاهی بلند شویم و به اطراف قدم بزنیم.

---