بیضه پایین نیامده در نوزادان و هر آنچه والدین باید بدانند

بیضه‌های جنین پسر قبل از تولد در داخل شکمش قرار دارد و نزدیک به زمان تولد این عضو مهم وارد کانالی در کشاله ران می‌شود. اگر همه چیز آن طوری که باید پیش برود، بیضه‌ها داخل کیسه بیضه که در زیر آلت تناسلی قرار دارد می‌افتند.
در بعضی از پسربچه‌ها، خصوصاً آنهایی که زودتر به دنیا می‌آیند، یکی از بیضه‌ها یا هر دو قبل از تولد پایین نیامده و داخل کیسه بیضه قرار نمی‌گیرند که به آن کریپتورکیدیسم یا نهان‌بیضگی می‌گویند. در مورد نوزادانی که با چنین شرایطی به دنیا می‌آیند، گاهی بیضه‌ها خودشان تا رسیدن به شش‌ماهگی پایین آمده و در کیسه بیضه قرار می‌گیرند؛ اما در مواردی دیگر نیاز به درمان یا عمل جراحی است.

آیا نهان بیضگی در نوزادان شایع است؟

نهان بیضگی، شایع‌ترین اختلال مربوط به اندام تناسلی در زمان تولد است. تقریباً یک تا سه درصد از نوزادان پسری که به‌موقع به دنیا می‌آیند در زمان تولد دچار عارضه نهان بیضگی می‌باشند. اما این احتمال در میان نوزادان نارس پسر بسیار بیشتر است. تقریباً ۳۰ درصد از پسربچه‌هایی که در زمان تولد کم‌وزن هستند (کمتر از دو کیلوگرم و دویست گرم) با نهان بیضگی متولد می‌شوند. نوزادان پسری که در زمان تولد بسیار کم‌وزن هستند (کمتر از یک کیلوگرم و پانصد گرم) به‌احتمال تقریباً ۱۰۰ درصد دچار نهان بیضگی هستند.

علائم بیضه‌های پایین نیامده چیست؟

معمولاً پسربچه‌هایی که نهان بیضگی دارند هیچ علامت یا درد و ناراحتی ندارند. کیسه بیضه ممکن است در این بچه‌ها کوچک و کامل نشده به نظر برسد. اگر فقط یکی از بیضه‌ها بالا باشد، کیسه بیضه احتمالاً نامتقارن به نظر می‌رسد، یعنی در یک سمت پُر و در سمتی دیگر خالی دیده می‌شود. شاید متوجه شوید بیضه‌ها گاهی داخل کیسه بیضه هستند و گاهی نه (مثلاً وقتی سرد است یا کودک هیجان‌زده است). به این عارضه بیضه متحرک یا بیضه شناور می‌گویند.

آیا نهان بیضگی انواع متفاوتی دارد؟

بله، نهان بیضگی دارای چند نوع است:
. مادرزادی: بیضه هیچ‌وقت پایین نمی‌آید داخل کیسه قرار نمی‌گیرد. این عارضه در زمان تولد تشخیص داده می‌شود.
. اکتسابی: بیضه در زمان تولد داخل کیسه بیضه بوده؛ اما بعداً در جای نادرستی قرار می‌گیرد.
. بیضه غایب: بیضه کلاً وجود ندارد، نه در کیسه بیضه و نه در شکم. داشتن تنها یک بیضه معمولاً هیچ مشکل هورمونی یا باروری ایجاد نمی‌کند.
. بیضه شناور: در این عارضه یک بیضه داخل کیسه بیضه قرار دارد؛ اما به سمت بالا می‌لغزد (مثلاً به سمت کشاله ران). علت این عارضه معمولاً شل بودن یک عضله است. مثلاً دمای پایین می‌تواند باعث این رفلکس شده و بیضه موقتاً ناپدید شود. بیضه شناور اغلب به درمان جراحی نیازی ندارد.

بیضه پایین نیامده چگونه تشخیص داده می‌شود؟

نهان بیضگی با معاینه فیزیکی تشخیص داده می‌شود. پزشک معمولاً در چکاپ‌ها و معاینات فیزیکی، جای بیضه‌ها را بررسی می‌کند.

آیا برای بررسی جای بیضه‌ها به سونوگرافی نیاز است؟

معمولاً خیر. بیشتر اوقات تشخیص نهان بیضگی با یک معاینه دقیق فیزیکی توسط پزشک صورت می‌گیرد و معمولاً نیازی به سونوگرافی نیست، حتی در شرایطی که بیضه در کشاله ران احساس نمی‌شود. در واقع سونوگرافی ممکن است نتیجه نادرستی در مورد مکان یا حضوروغیاب یک بیضه ارائه دهد. فقط در مواردی نادر سونوگرافی می‌تواند کمک‌کننده باشد، مثلاً قبل از جراحی برای ترمیمی که قبلاً برای نهان بیضگی انجام شده است.

نهان بیضگی چگونه درمان می‌شود؟

اگر بیضه‌های فرزند شما تا ۶ ماهگی داخل کیسه بیضه قرار نگیرد، به‌احتمال زیاد به مداخله درمانی نیاز دارد. تقریباً کمتر پیش می‌آید بیضه‌های پایین نیامده بعد از شش‌ماهگی خودبه‌خود پایین آمده و در جای مناسب خود قرار بگیرند؛ بنابراین معمولاً صبرکردن بی‌فایده است.
در گذشته نهان بیضگی با تزریق هورمون درمان می‌شد، اما دیگر چنین درمانی توصیه نمی‌شود. در عوض رویکرد جدید این است که عمل جراحی برای جاگذاری بیضه داخل کیسه بیضه انجام می‌شود. این روش جراحی ارکیوپکسی نام دارد. این عمل بسته به محل قرارگرفتن بیضه‌ها ممکن است با دو مرحله صورت بگیرد.
هدف از این عمل جراحی شامل موارد زیر می‌شود:
. دوباره قراردادن بیضه در جای طبیعی خود داخل کیسه بیضه
. کاهش ریسک مشکلات بالقوه هورمونی یا ناباروری
. کاهش ریسک سرطان بیضه که در صورت پایین نیامدن بیضه‌ها کمی بیشتر می‌شود
عوارض ارکیوپکسی بسیار نادر است و معمولاً سرپایی انجام می‌شود.

در چه سنی کودک باید تحت عمل ارکیوپکسی قرار بگیرد؟

ازآنجایی‌که احتمال پایین آمدن بیضه‌ها بعد از ۶ ماهگی بسیار کم است، در این زمان نیاز به درمان وجود دارد. اگر صبر کنید تا کودک ۲ تا ۳ساله شود ممکن است توانایی رشد بیضه‌های کودک و عملکرد نرمال آنها تحت‌تأثیر قرار بگیرد. بهتر است ارکیوپکسی در عرض ۱۸ ماه اول زندگی کودک انجام شود.
درست مثل هر عمل جراحی دیگری، خطرات بیهوشی باتوجه‌به وضعیت کودک باید کاملاً بررسی شود. در مورد نوجوانانی که بیضه‌های پایین نیامده دارند، پزشک جراح معمولاً توصیه به نمونه‌برداری می‌کند تا بیضه‌ها از جهت سلول‌های سرطان بررسی شوند.

در مورد پیچ‌خوردگی بیضه چطور؟

در برخی موارد، نهان بیضگی ممکن است ناشی از پیچ‌خوردگی بیضه باشد، یعنی عارضه‌ای که در آن بیضه چرخش دارد. در نتیجه ممکن است جریان خون در این عضو مهم متوقف شده و درد در ناحیه کشاله ران و کیسه بیضه ایجاد کند. اگر این وضعیت فوراً درمان نشود، بیضه شدیداً و برای همیشه آسیب خواهد دید. اگر کودک شما بیضه‌های پایین نیامده دارد و از درد و ناراحتی شاکی است، هر چه سریع‌تر کودک را به بیمارستان برسانید.

درمان نهان بیضگی به کدام پزشک متخصص مربوط است؟

پزشک متخصص کودکان و اورولوژیست کودکان با هم برای درمان نهان بیضگی همکاری می‌کنند.

---