از آغوشت ،آشفته می شوم!
از آغوشت ،آشفته مي شوم!
بررسي کودکان اوتيسم
اوتيسم نوعي از اختلالات نافذ رشد عنوان شده است. به اين معني كه گروهي از مسائل و وجوه چندگانه زندگي كودك را تحت تاثير قرار مي‌دهد. عمده‌ترين جنبه مشترك آنها بروزشان در سال‌هاي اوليه كودكي و همچنين نقص در تعاملات و روابط اجتماعي است.
كودك اوتيستيك فاقد توانايي كافي و مناسب در تعامل با ديگران است. يك كودك سالم در مراحل مختلف رشد خود رفتارهايي مثل نگاه كردن، لبخند زدن، چرخاندن سر به سمت ديگران، چنگ زدن و دست زدن به اشيا را از خود نشان مي‌دهد؛ ولي كودك اوتيستيك حتي ممكن است از اين‌كه در آغوش پدر و مادر خود قرار بگيرد، آشفته شود، از نگاه كردن خودداري كند و در برابر نوازش اطرافيان، مقاومت كند و رفتار سرد نشان دهد.
مشكلات كلامي
اين كودكان علاوه بر ناتواني در ابراز رفتارهاي هيجاني و كلامي اجتماعي، قادر به درك و تفسير افكار، احساسات و نشانه‌هاي مختلف رفتارهاي ديگران مثل لبخند زدن، شكلك درآوردن و... نيستند.
اختلال در گفتار و زبان كه يكي از ويژگي‌هاي عمده كودكان در خود مانده است، خود را به 2صورت تاخير در رشد زبان يا تاخير در بيان جملات معنادار نشان مي‌دهد و اين خود رشد روابط اجتماعي آنها را با مشكلات بيشتري همراه مي‌كند.
ويژگي‌هاي خاص اختلال اوتيسم، طيف گسترده‌اي از راهكارهاي مختلف درماني، آموزشي و توانبخشي را مي‌طلبد. درمان و آموزش‌هاي مختلفي چون گفتار درماني، كار درماني، بازي درماني و... متناسب با نياز هر كودك در برنامه كار با آنها در نظر گرفته مي‌شود، كودكان در خود مانده نيازمند آموزش‌ها و درمان‌هاي اختصاصي و ويژه‌اي هستند كه به طور مستقيم و برنامه ريزي شده دنبال مي‌شود.
در جهت آموزش‌هاي تخصصي و انفرادي، داشتن فرصت‌هايي براي تعاملات اجتماعي از نيازهاي اساسي اين گروه است. اين كودكان به طور عمده از برقراري روابط اجتماعي اجتناب مي‌كنند يا در مواقع لزوم به ارتباط با ديگران مي‌پردازند و درعين حال كه تصور مي‌شود در حال شنيدن كلام ديگران هستند؛ واكنش مناسب از خود نشان نمي‌دهند.
چنين محيطي در مرحله اول بايد پذيرا و نيز آشنا با ويژگي‌هاي خاص و نيازهاي ويژه اين گروه باشد. حضور مربي همراه كه آگاهي كافي از توانايي‌ها، خصلت‌هاي شخصي، علايق، مشكلات و ميزان آموزش‌هاي دريافتي كودك دارد، ضروري است. مربي همراه با داشتن اين اطلاعات اوليه با حضور نامحسوس خود، برقراري ارتباط كودك اوتيستيك با كودكان ديگر را هموار مي‌كند.
مربي همراه با كسب اطلاعات لازم از خانواده و نيز ساير مربيان تخصصي و درمانگران كودك، برنامه حضور او را در جمع كودكان تنظيم مي‌كند. اين برنامه كه در كل رشد عاطفي اجتماعي و فرصت‌هاي ارتباط طبيعي با افراد ديگر را در بر دارد بايد شامل فعاليت‌هاي گروهي و نيز انفرادي باشد.
اولين گام شروع هر نوع فعاليتي ايجاد ارتباط مطلوب بين مربي همراه و كودك است. ايجاد اين ارتباط ممكن است از چند ساعت تا چند روز به طول بينجامد و چون در مراحل نخستين اين كودكان به صورت غير كلامي ارتباط برقرار مي‌كنند، مربي بايد با دقت و نگاه ويژه در اولين مراحل ارتباط ، فرصت‌ها و موقعيت‌هاي پيش آمده را جهت بهبود و توسعه ارتباط به كارگيرد.
حضور كودكان اوتيستيك در جمع همسالان فرصتي است براي تمرين و دروني‌سازي آموزش‌هايي كه به صورت ويژه و تخصصي به آنها داده مي‌شود . در اين مرحله، مربي گام به گام به كودك نزديك مي‌شود؛ از اجبار و تحميل برنامه خود به كودك خودداري مي‌كند و با گفتگوي كوتاه و آرام و نيز به كمك ابزار يا فعاليتي كه كودك تمايل به انجام آن دارد، با او همراه مي‌شود. با دريافت علائم و نشانه‌هاي ارتباطي مثل گفتن كلمه‌اي يا تماس فيزيكي مثل گرفتن لباس يا دست، مربي كودك را به سمت برنامه مد نظر خود مي‌برد و در پي آن، با ايجاد فرصت همكاري و ارتباط بيشتر، حضور كودك را در جمع همسالانش تسهيل مي‌كند.
اين مرحله به نوبه خود ، شناختي از كودك به مربي مي‌دهد كه او را در تنظيم و تكميل برنامه‌ها و فعاليت‌هاي لازم ياري مي‌كند.
عدم قدرت تمركز
اين كودكان اغلب فاقد توانايي و تمركز كافي براي حضور طولاني مدت در جمع هستند. ازدحام و تعدد محركات پيرامون به برانگيختگي و آشفتگي آنها منجر مي‌شود. مربي همراه با شناختي كه از زمان و ميزان اين توانايي به دست مي‌آورد، پس از هر فعاليت جمعي، فرصت حضور كودك در فضايي آرام براي انجام فعاليت فردي مورد علاقه او را ايجاد مي‌كند، اغلب پس از زماني كودك به آرامش قبلي خود باز مي‌گردد و آماده حضور دوباره در جمع مي‌شود. اين فواصل زماني به مرور تغيير مي‌يابد و توانايي كودك براي حضور بيشتر در جمع افزايش مي‌يابد.
در اين مواقع مربي همراه با درك وضعيت رواني كودك و نيز شرايط پيش آمده او را به آرامش و نيز انجام واكنش درست و مناسب متناسب با موقعيت كمك مي‌كند و شايد بدفعات مجبور به تكرار اين فرآيند براي تبديل رفتار نامطلوب به رفتار صحيح مورد نظر باشد.
تعميم آموخته‌ها به شرايط طبيعي زندگي براي كودك اوتيستيك دشوار است. حضور كودكان اوتيستيك در جمع همسالان فرصتي است براي تمرين و دروني‌سازي آموزش‌هايي كه به صورت ويژه و تخصصي به آنها داده مي‌شود و اين خود نيازمند برقراري ارتباط از طريق دوست شدن، بازي كردن و گفتگوي دو جانبه است. مربي همراه در اين موارد خود به صورت حلقه‌اي از مجموعه ارتباطي عمل مي‌كند، با گفتگوي ساده و مختصر كودك را به موقعيت موجود آگاه مي‌كند؛ در مواردي با نشان‌دادن واكنش مورد انتظار، كودك را با رفتار مورد نظر آشنا مي‌كند، سپس با درخواست تكرار از طرف كودك، او را به انجام رفتار مطلوب بر مي‌انگيزد.
منبع : جام جم - با تغيير و تلخيص
تنظيم براي تبيان :داودي