سفر از نظر حضرت علی علیه السلام

شعری در دیوان منسوب به امام علی علیه السلام هست كه می گوید:

تغرب عن الاوطان فی طلب العلی *** و سافر ففی الاسفار خمس فوائد

تفرج هم و اكتساب معیشة *** و علم و آداب و صحبة ماجد

سفر كن، مثل مرغ پا بسته نباش كه وقتی به پایش یك لنگه كفش می بندند دیگر نمی تواند تكان بخورد. سفر كن ولی هدف تو از سفر طلب علوها و برتری ها، یعنی طلب فضیلت ها و كسب كمال ها باشد. و در سفر پنج فایده نهفته است:

1 – "تفرج هم" هـّم و غم؛ اندوه ها از دلتان برطرف می شود، تفرج پیدا می كنید. انسان تا وقتی كه در محیط است، با سوابقی كه در زندگی دارد، خاطرات همیشه برای او یادآور غم و اندوه و غصه و گرفتاری هاست. مسافرت كردن و از دروازه شهر بیرون رفتن به طور طبیعی همان است و غم و غصه ها در شهر ماندن همان. پس اولین فایده اش اینست كه از هم و غم ها نجات پیدا می كنید، لااقل روح انسان كه زیر سنگینی غم و غصه ها لگدمال می شود، برای مدتی آزاد می گردد.

2 – "و اكتساب معیشة"؛ اگر باهوش باشید می توانید با مسافرت كسب معیشت كنید. انسان نباید در معیشت ها، در كسب درآمدها فكرش به آنچه كه در محیطش وجود دارد محدود باشد. چه بسا كه انسان با لیاقتی كه دارد اگر پایش را از محیط خود بیرون بگذارد و به محیط دیگر برود، برایش بهتر باشد، زندگی اش خیلی بهتر شود و رونق بیشتری پیدا كند.

3 – "و علم"؛ غیر از كسب معیشت، كسب علم كنید. هر عالمی یك دنیایی است. ممكن است در شهر شما عالم های بزرگ و درجه اولی باشند ولی هر گلی، بویی دارد. عالمی كه در شهر دیگر است ممكن است از یك نظر در حد عالم شهر شما نباشد ولی او هم برای خود دنیایی دارد. وقتی با دنیای او روبرو شدید غیر از دنیایی كه داشتید، با دنیای علم دیگری نیز آشنا خواهید شد و علوم دیگری به دست خواهید آورد.

4 – "و آداب"؛ همه آداب و اخلاق ها، آداب و اخلاقی نیست كه مردم شهر یا كشور شما می دانند. وقتی به جای دیگری سفر می كنید با یك سلسله آداب دیگر برخورد می كنید و احیاناً متوجه می شوید كه برخورد و عادت های آنها بهتر از عادت مردم شماست، آدابی كه مردم آنجا رعایت می كنند بهتر از آداب مردم شماست. ممكن است یك سلسله آداب و اخلاق در مسافرت بیاموزید. لااقل می توانید آداب آنها را با آداب خود مقایسه كنید، قضاوت كنید و آداب خوبتر را انتخاب كنید.

5 – "و صحبة ماجد"؛ غیر از مسئله كسب علم، صحبت است. صحبت یعنی چه؟ یعنی همنشینی. در سفر به همنشینی با مردمان بزرگ توفیق پیدا می كنید. گاهی صحبت (همنشینی) با افراد بزرگ به روح شما كمال می دهد. "فی طلب العلی" معنایش اینست كه مسافرت بكنید و هدفتان از مسافرت این نباشد كه برویم ببینیم گرانترین هتل ها را كجا می توان پیدا كرد، بهترین غذاها را كجا می توان خورد، فلان عیاشی را در كجا می توان انجام داد، و از این قبیل.

"تغرب عن الاوطان فی طلب العلی"؛ در طلب فضیلت ها و علوها و رقائها و كمال ها از وطن دوری كن و اینهاست كه در اثر هجرت از وطن نصیب شما می شود.

سایت طهور کتب

تهیه و تنظیم برای سایت تبیان: زهره پری نوش