سفر و حضر احكامى دارد
سفر و حضر دو بخش از زندگى انسان هاست كه براى خود احكام و مسائلى جداگانه دارند. هیچ مسلمانى در هیچ مرحلهاى از زندگى خود، رها شده و بى تكلیف نیست و از این قاعده، سفر را نیز نمىتوان استثنا كرد. سفر و مسافرت را نمىتوان بهانه گریختن از احكام خداوندى قرار داد، زیرا آنچه بر انسانها واجب است، جز به انجام تكلیف، ساقط نمىشود. پیشوایان دینى ما، آن چنان به انجام فرایض و اهتمام به احكام الهى، چه در سفر و چه در حضر سفارش بلیغ نمودهاند كه راه را بر هر گونه فرار و بهانه جویى مىبندد. این روایات و سفارشات به اندازهاى است كه نقل اندكى از آنها نیز رسالهاى جداگانه مىطلبد. بنابراین براى رعایت اختصار از نقل روایات احكام صرف نظر مىكنیم و تنها به ذكر مسائلى ضرورى براى مسافر اكتفا مىنمائیم.
كسى كه شغل او سفر باشد مانند راننده، خلبان و امثال اینها، در غیر سفر اول باید نماز را تمام بخواند و روزهاش را (اگر ماه رمضان است) بگیرد و در سفر اول اگرچه طول هم بكشد نمازش شكسته است.
مسافر كیست؟
مسافر در فقه اسلامى به كسى گفته مىشود كه حداقل هشت فرسخ از وطن خود دور شده باشد، و یا چهار فرسخ راه از دیار خود دور شود و چهار فرسخ برگردد. بدون اقامه ده روز در میان، چنین شخصى مسافر نامیده شده و احكام ویژهاى دارد.
پارهاى از احكام مسافر بدین قرار است:
- تبدیل نمازهاى چهار ركعتى به دو ركعتى
- اسقاط نافلههاى ظهر و عصر همچنین عشاء (بنابر قولى)
- افطار روزه، هر چند در ماه مبارك رمضان
موارد استثناء در احكام مسافر
الف: كسى كه براى كار حرام سفر كند باید نماز را تمام بخواند و روزهاش را (در ماه رمضان) بگیرد، و همچنین كسى كه سفر او حرام است - مثل اینكه سفر برایش ضرر داشته باشد یا زن بدون اجازه شوهر سفر رود (در غیر سفر واجب) و یا فرزند، سفرش سبب اذیت پدر و مادر باشد (در غیر سفر واجب) - در چنین سفرى نماز تمام است و روزهاش را در ماه رمضان باید بگیرد.
ب: كسى كه شغل او سفر باشد مانند راننده، خلبان و امثال اینها، در غیر سفر اول باید نماز را تمام بخواند و روزهاش را (اگر ماه رمضان است) بگیرد و در سفر اول اگرچه طول هم بكشد نمازش شكسته است.
ج: كسى كه شغلش سفر نیست ولى محل كارش در شهر دیگرى است و همواره در محل خود و آن شهر رفت و آمد مىكند مثل پیشهوران سیار، معلمانى كه محل كارشان ثابت نیست و كارگرانى كه به شهر دیگرى جهت كار سفر مىكنند و امثال اینها، نمازشان تمام است و روزهاشان را باید بگیرند (امام خمینى (ره) در این مورد مىفرماید: نمازشان را شكسته بخوانند و روزهاشان را نگیرند).
د: مسافرى كه قصد دارد ده روز پشت سر هم در یك محل بماند باید نمازهاى خود را در آن محل تمام بخواند و روزهاش را اگر در ماه رمضان است بگیرد.
ه: كسى كه بعد از رسیدن به هشت فرسخ و بیشتر، سى روز در محلى بماند و مردد باشد، باید نماز را شكسته بخواند؛ ولى پس از سى روز باید نماز را تمام بخواند و اگر ماه رمضان است روزهاش را بگیرد.
منابع
- آیین سفر، ص 168، نویسنده: سید اصغر ناظمزاده قمى
- سایت حوزه
تهیه و تنظیم برای سایت تبیان: زهره پری نوش
