حجاب در ادیان الهی
قسمت دوم : یهودیان با حجاب
اشاره
از بررسی و مقایسه حد و كیفیت حجاب در ادیان چهارگانه استنباط میگردد كه حجاب در ادیان دیگر، نسبت به اسلام از شدّت بیشتری برخوردار بوده است. این مقاله به بررسی تطبیقی حجاب در ادیان مختلف می پردازدآنچه گذشت: حجاب در آیین زرتشت
حجاب در شریعت یهود
رواج حجاب در بین زنان قوم یهود، مطلبی نیست كه كسی بتواند آن را مورد انكار یا تردید خود قرار دهد. مورّخین، نهتنها از مرسوم بودن حجاب در بین زنان یهود سخن گفتهاند، بلكه به افراطها و سختگیریهای بیشمار آنان نیز در این زمینه تصریح كردهاند. در كتاب «حجاب در اسلام»، آمده است: «گرچه پوشش، در بین عرب مرسوم نبود و اسلام، آن را بهوجود آورد، ولی در ملل غیر عرب، به شدیدترین شكل، رواج داشت. در ایران و در بین یهود و مللی كه از فكر یهود پیروی میكردند، حجاب، به مراتب شدیدتر از آنچه اسلام میخواست وجود داشت. در بین این ملتها وجه و كفّین (= صورت و كف دستها) هم پوشیده میشد. حتی در بعضی از ملتها سخن از پوشیدن زن و چهره زن نبود، بلكه سخن از قایم كردن زن بود و این فكر را به صورت یك عادتِ سفت و سخت درآورده بودند».1ویل دورانت، كه معمولاً سعی میكند موارد برهنگی یا احیاناً تزیینات و آرایشهای زنان هر قوم را با آب و تاب نقل كند تا آن را طبیعی جلوه دهد، در این مورد میگوید: «در طول قرون وسطا، یهودیان همچنان زنان خویش را با البسه فاخر میآراستند، لكن به آنها اجازه نمیدادند كه با سر عریان به میان مردم روند. نپوشاندن موی سر، خلافی بود كه مرتكب را مستوجب طلاق میساخت. از جمله تعالیم شرعی یكی آن بود كه مرد یهودی نباید در حضور زنی كه موی سرش هویداست، دست دعا به درگاه خدا بردارد».2 او در توصیف زنان یهودی میگوید: «زندگی جنسی آنان علیرغم تعدّد زوجات، به طرز شایان توجّه، منزه از خطایا بود. زنان آنان دوشیزگانی محجوب، همسرانی ساعی، مادرانی پُرزا، و امین بودند و از آنجا كه زود وصلت میكردند، فحشا به حدّاقل، تخفیف پیدا میكرد».3
در كتاب مقدّس یهودیان، موارد متعدّدی یافت میشود كه به طور صریح و یا ضمنی، حجاب و پوشش زن و مسائل مربوط به آن، مورد تأیید قرار گرفته است. در برخی از آنها لفظ «چادر» و «برقع» به كار رفته است كه نشانگر كیفیت پوشش زنان آن عصر است. اینك به پارهای از آن موارد اشاره میگردد.
پوشش كامل در مقابل نامحرم:
در «سفْر پیدایش» تورات، چنین میخوانیم: و رفقه، چشمان خود را بلند كرد و اسحاق را دید و از شتر خود فرود آمد. زیرا كه از خادم پرسید: «این مرد كیست كه در صحرا به استقبال ما میآید؟». و خادم گفت: «آقای من است». پس بُرقعِ خود را گرفته، خود را پوشانید.4
عدم تشبّه مرد و زن به یكدیگر
در «تورات» آمده است: «متاع مرد، بر زن روا نباشد و مرد، لباس زن نپوشد؛ زیرا هر كه این كُند، مكروه یهوه (خدای تو) است».5
نزول عذاب در اثر آرایش دختران یهود برای بیگانگان
در «تورات» میخوانیم: «و خداوند میگوید از این جهت كه دختران صهیون متكبّرند و با گردن افراشته و غمزات چشم، راه میروند و به ناز میخراماند و به پاهای خویش، خلخالها را به صدا میآورند * بنابراین، خداوند فَرقِ سر دختران صهیون را كَلْ خواهد ساخت و خداوند، عورت ایشان را برهنه خواهد نمود * و در آن روز، خداوند زینت خلخالها و پیشانیبندها و هلالها را دور خواهد كرد*و گوشوارها و دستبندها و روبندها* و دستارها و زنجیرها و كمربندها و عطردانها و تعویذها را* و انگشترها و حلقههای بینی را * و رداها و شالها و كیسهها را * و آینهها و كتانهای نازك و عمامهها و بُرقعها را * و واقع میشود كه: به عوض عطریات، عفونت خواهد شد و به عوض كمربند، ریسمان و به عوض موهای بافته، كَلی و به عوض سینهبند، زنّار پلاس و به عوض زیبایی، سوختگی خواهد بود * مردانت به شمشیر و شجاعانت در جنگ خواهند افتاد * و دروازههای وی، ناله و ماتم خواهند كرد و او خراب شده، بر زمین خواهد نشست».6
در تورات، از چادر و برقع و روبندهای كه زنان با آن، سر و صورت و اندام خویش را میپوشاندهاند، صریحاً نام برده شده است، كه نشانگر كیفیت پوشش زنان است. برای نمونه در كتاب «روت» میخوانیم: «بوعز گفت: زنهار كسی نفهمد كه این زن به خرمن آمده است. و گفت: چادری كه بر توست، بیاور و بگیر. پس آن را بگرفت و او شش كیل جو پیموده بر وی گذارد و به شهر رفت».7 در مورد عروس یهودا میخوانیم: «پس رخت بیوگی را از خویشتن بیرون كرد. بُرقعی به رو كشید و خود را در چادری پوشید و به دروازه عینایم كه در راه تمنه است، بنشست».8
لزوم پوشاندن سر از نامحرمان:
ویل دورانت مینویسد: اگر زنی به نقض قانون یهود میپرداخت، چنانكه مثلاً بیآنكه چیزی بر سر داشت به میان مردم میرفت، و یا در شارع عام نخ میرشت، یا بر هر سنخی از مردان، درد دل میكرد، یا صدایش آنقدر بلند بود كه چون در خانهاش تكلّم مینمود، همسایگانش میتوانستند سخنان او را بشنوند، در آن صورت، مرد حق داشت بدون پرداخت مهریهای او را طلاق دهد.9 او همچنین مینویسد: ... و به استعمال سرخاب و سرمه، نكوهیده میشمردند. موافق بودند كه مرد، باید برای پوشاك زن خویش سخاوتمندانه خرج كند؛ لكن غرض آن بود كه زن، خود را برای شوهر خویش بیاراید نه برای سایر مردها.10 در كتاب «حكمة الحجاب و ادلة وجوب النّقاب»، برای تأیید اینكه منشأ حجاب زنان یهودی، وجوب حجاب در شریعت موسی(ع) بوده، به داستان حضرت موسی و دختران شعیب اشاره شده است كه در آن، حضرت موسی به آنان امر كرد تا پشت سر او حركت كرده و از پشت سر، او را به منزل پدرشان هدایت كنند.11
در شماره های آتی این مطلب را با عنوانین زیر پی بگیرید:
حجاب در شریعت مسیح
حجاب در شریعت اسلام
پژوهشگر: سعید عسگری
تنظیم برای تبیان: گروه دین و اندیشه – حسین عسگری
1. حجاب در اسلام، ابوالقاسم اشتهاردی، ص 50.
2. تاریخ تمدن، ویل دورانت، ج 12، ص 62.
3. همان، ص 63.
4. سفر پیدایش، باب 24، فقره 64 و 65. به گفته مرجع مذهبی یهودیان ایران «خاخام اوریل داودی»، منشأ و وجوب حجاب در شریعت یهود، مستند به همین فقره است.
5. تورات، سفر تثنیه، باب 22، فقره 5.
6. تورات، كتاب اشعیاء نبی، باب سوم، فقره 16 - 26.
7. تورات، كتاب روت، باب دوم، فقره 8 - 10.
8. تورات، سفر پیدایش، باب 38، فقره 14 و 15.
9. تاریخ تمدن، ویل دورانت، ج 12، ص 30.
10. همان، ص 31.
11. ر. ك: حكمة الحجاب وادلة وجوب النقاب، ص 252.