مرگ فلاپی دیسک‌ها
شرکت سونی طی بیانیه ای نمادین اعلام کرد از این پس تولید فلاپی دیسک ها را در ژاپن متوقف کرده و به این ترتیب ناقوس مرگ این بخش از تاریخ صنعت کامپیوتر را به صدا در آورد.
شرکت سونی از مدت ها پیش ساخت فلاپی دیسک ها را در آمریکا و دیگر بازارهای بزرگ جهانی متوقف کرده و بسیاری از شرکت های بزرگ هم برای ذخیره سازی و انتقال اطلاعات قالب این ابزار کهنه را به فراموشی سپرده اند.
سونی همچنین قصد فروش 12 میلیون فلاپی دیسک دیگر را در آخرین سال مالی دارد و از آنجا که این شرکت تنها تولیدکننده کنونی فلاپی دیسک در بازار جهانی است، تصمیم نهایی خود را برای ایجاد تغییر گرفته است.
سونی با تولید فرمت فلاپی های 5/3 اینچی، خود را وارد تجارت جهانی این قطعات کامپیوتری کرد. سال 1981 سالی بود که این ابزار برای اولین بار برای استفاده در کامپیوترها معرفی شد اما در عرض 30 سال پیشرفت سریع کارت های حافظه، حافظه های USB دار و همچنین CD و DVDها، این دیسکت ها به سرعت منسوخ و غیرقابل استفاده شد.
در آن زمان ابزاری کوچک که بتواند 44/1 مگابایت اطلاعات را در خود ذخیره کند، بسیار ارزشمند به شمار می رفت اما اکنون با تولید حافظه هایی با ظرفیت های بسیار زیاد، فلاپی دیسک ها به صورت کامل ارزش خود را از دست داده اند. شرکت سونی زمان متوقف كردن نهایی تولید و استفاده از فلاپی دیسک ها را اوایل سال آینده اعلام کرده است.
آغاز حیات فلاپی
فلاپی دیسکت یا دیسک مغناطیسی نرم در سال 1967 توسط شرکت IBM ابداع شد. قطر این دیسكت های اولیه 8 اینچ بود. بعد از این تاریخ شرکت هایی چون Memorex، Shungart و Burrough نیز وارد تولید این محصول شدند و در ارتقای فناوری آن کوشیدند. در سال 1976 شوگارت اولین فلاپی پنج و یک چهارم (4/1 5) اینچی را ساخت و از دو سال بعد، بیش از 10 کارخانه شروع به تولید این محصول کردند. این فرمت به سرعت جایگزین فلاپی های 8 اینچی شد و نسخه قبلی اش را خیلی زود از صحنه محو كرد.
در همان دهه 1980 بود كه محدودیت های فرمت پنج و یک چهارم اینچی به چشم آمد و شرکت های مختلف به تولید دیسکت های دو و 5/2، سه و 5/3 اینچی دست زدند که مزیت های بیشتری از جمله ابعاد کوچکتر و همچنین امکان قفل کپی را داشت.
بعدها سونی فرمت کوچک این فلاپی ها را در ابعاد 90 در 94 میلی متر به بازار آورد. اما این فرمت نیز سرنوشت خوبی نداشت و خیلی زود با فرمت های جدیدتر جایگزین و در نهایت این فرمت در سال 1988 با روی کار آمدن فلاپی های 5/3 اینچی از رده خارج شد.
همزمان با ارایه اولین کامپیوترهای شخصی در سال 1981 توسط شرکت IBM، فلاپی درایوهای 5/25 اینچی در آنها تعبیه شد. ظرفیت این دیسک ها 360 کیلو بایت بود. IBM در سال 1986 شروع به استفاده از فلاپی دیسک های میکروی 5/3 اینچی با ظرفیت 720 کیلوبایت در لپ تاپ های Convertible خود کرد. این شرکت در سال 1988 درایوی را برای دیسکت های DSED با ظرفیت 88/2 مگابایت طراحی کرد که بعدها از نظر تجاری شکست خورد.
می توان گفت که به طور کلی، دوران طلایی دیسک نرم مغناطیسی دهه 1980 و 90 بود. این دیسکت ها در این دوران در کامپیوترهای شخصی و خانگی از جمله Atari ST، Commodore 64/128، Macintash و Apple II و کامپیوترهای شخصی IBM برای توزیع نرم‌افزار، انتقال اطلاعات و تهیه نسخه پشتیبان استفاده می شد.
پیش از آنکه دیسک های سخت از نظر اقتصادی مقرون به صرفه شوند، دیسک های نرم اغلب برای نگهداری سیستم عامل کامپیوتر برنامه های کاربردی و اطلاعات استفاده می شدند. مثلا ویندوز یا ادوبی فوتوشاپ ممکن بود بیش از 12 دیسکت استفاده کند.
با نزدیک شدن به اواخر دهه 90 میلادی CD-ROMوارد دنیای صنعت ذخیره سازی شد و بعد از آن نیز فرمت های دیگری از جمله Iomega Zip disk معرفی شد که از نظر مکانیکی ناسازگار بود، ولی تراکم بیشتری داشتند. این فرمت ها به طور مقطعی پرطرفدار بود، اما مقبولیت آنها به واسطه رقابت بین فرمت های تجاری محدود می شد و نیاز به خرید گرداننده های گران قیمت برای کامپیوترها داشت.
به زودی CDهای ارزان قیمت قابل کپی با ظرفیت بسیار بالاتر که با ساختار گرداننده CD-ROM موجود هم سازگار بود، استفاده از تکنولوژی های جدید دیسکت را غیر منطقی کرد. آخرین مزیت دیسکت های نرم یعنی قابلیت استفاده مجدد، دوباره به وسیله CDهایی که قابلیت رایت دوباره را داشتند، از نظرها محو شد.
بعدها پیشرفت در وسایل مبتنی بر حافظه های فلش و سازگاری و محبوبیت رابط USB جایگزین دیگری را ارایه کرد که به مرور حافظه های نوری را نیز برای برخی مصارف، غیر قابل استفاده کرد.
فلاپی دیسک ها برای ما یادآور دورانی هستند که کمبود حافظه مشکلی بزرگ به شمار می رفت. دورانی که ویندوز در چندین فلاپی ارائه می‌شد. دورانی که چند مگابایت خیلی به حساب می آمد! ظاهرا این دیسک ها امروزه نقش دیگری مثل لوستر، جامدادی و گوشواره و... پذیرفته اند که دیدنشان خالی از لطف نیست.
برگرفته از فناوران
تنظیم برای تبیان: فاطمه مجدآبادی
