آیا آتشفشان ها محیط زیست را نابود می کنند؟!

شکی نیست که طی سالیان گذشته، انسان ها با بی مبالاتی و سهل انگاری از یکسو و از سوی دیگر توجه به رفاه و  ساخت وسایل جدید، با تولید دی اکسد کربن و گازهای گلخانه ای، محیط زیست اطرافشان را به نابودی کشانده اند. اما حال سؤال این است که چه کسانی دیگری تولید کننده دی اکسیدکربن بودند؟

بخش نسبتاً کوچکی از دی اکسید کربن وارد شده به جو زمین توسط انسان ها یا دستگاه هایی که آنها ساخته اند، نبوده و طبق تحققات صورت گرفته، فوران های آتشفشانی که با خود گوگرد و گازهای سمی به همراه داشته اند، از دیگر عوامل تأثیر گذار بوده اند.

با همه اینها برخی در کمال تعجب به دنبال بررسی تئوری تازه ای هستند که با نا تأثیر فوران های آتشفشانی بر گازهای گلخانه ای شناخته می شود.

«استیو شلمر» محقق ساکن لندن، عقیده دارد دی اکسید کربن تولید شده توسط انسان ها همانند یک قطره آب در برابر لیوانی پر از آب است که تأثیری بر آن ندارد! اما شواهد و آمارهای علمی چیز دیگری نشان می دهد. با این حال به نظر می آید گویی دانشمندان خیال ندارند کمی به عقب بازگردند و به بررسی شواهد و مدارک قدیمی بپردازند اما طبق نقشه برداری هایی که سازمان ایالات متحده انجام داده، تمامی آتشفشان های موجود و فعال چه روی زمین و چه زیر آب اقیانوس ها، سالیانه 200 میلیون تن دی اکسید کربن به جو زمین وارد می کنند و این در حالی است که طبق تحقیقات انجام گرفته از سوی سازمان کنترل هوا در ایالات متحده، این مقدار برای خودروها و کارخانجات 24 میلیارد تن است! این اعداد و ارقام نشان می دهد که آتشفشان ها در برابر دی اکسید کربن تولید شده توسط بشر، سهم بسیار ناچیزی دارند و شاید این مقدار حتی به یک درصد هم نرسد.

یکی ازدلایل کم جلوه دادن تأثیر مخرب بشر در تولید دی اکسید کربن و سپس گازهای گلخانه ای، آن بوده که سطح دی اکسید کربن موجود در اتمسفر توسط ایستگاه های مرکز کنترل آلودگی هوا اندازه گیری می شود.

رونامه نگاری که در حیطه محیط زیست فعالیت دارد در این خصوص می گوید: «اگر این مسئله صحیح باشد که فوران های آتشفشانی پیش از دی اکسید کربن های تولید شده توسط بشر بر گازهای گلخانه ای تاثیر گذار هستند، پس باید در مناطقی که دی اکسید کربن بیشتر در جو آن است، تکه های گوگرد در هوا به راحتی یافت شود!» از این گذشت هبرخی دانشمندان معتقدند فورانهای فراموش نشدنی آتشفشانی در سال های 1980 و 1991 در «سنت هلن» و «پیناتوبو» در یک مقطع زمانی کوتاه تأثیر عمیقی بر خنک کردن (و نه گرم کردن) هوای زمین داشت زیرا ذره های خاکستر و مواد دیگر معلق شده در اتمسفر سبب آن می شد که انرژی و گرمای منتشر شده از خورشید مجدداً به سمت جو انعکاس داده شود.

به این دلیل با برهم خوردن موازنه انرژی، زمین سردتر از حالت عادی می شود. So هنگامی که به اسید سولفوریک مبدل و در اتمسفر داغ می گردد، می تواند در یک پروسه طولانی زمانی و البته بعد از یک فوران آتشفشانی بر سرد شدن هوا تأثیر بگذارد. از طرفی دیگر دانشمندان می گویند فوران های آتشفشانی سال 1991 در فیلیپین به میزان 5/0 درصد بر سرد شدن کره زمین تأثیر گذار بوده که البته افزایش گازهای گلخانه ای سبب بروز سیل در ساحل اکوادور و پرو در آمریکای جنوبی در دوره زمانی بین سال های 1991 تا 93 شد و هوا را گرم تر نمود و میزان تأثیر این کاهش دما را کم رنگ تر کرد.

سال گذشته محققان بریتانیایی در یک رفت و برگشت تاریخی، مقاله ای را منتشر کردند که بر پایه آن نشان داده می شد تحرکات آتشفشانی بر آب شدن یخ های قطب تأثیر منفی داشته اند. در کنار این گفته ها و آمارهای علمی آقایان "Hugh Corr" و "Vaughan" دو تن از افراد سازمان حفاظت از قطب جنوب در انگلستان بر این باورند که فعالیت های آتشفشانی طی چند دهه گذشته بر پایین آمدن سطح یخ ها و بالا رفتن سطح آب اقیانوس ها مؤثر بوده و یکی از بزرگ ترین مسائلی که سبب به صدا درآمدن زنگ خطر برای بشر شده، بالا رفتن دمای زمین و گرم شدن هوا بوده که انسان  ها را وادار کرده کمی به گذشته بازگردند و به جای مقصر دانستن فعالیت های آتشفشانی، خود را بیش از سایر عوامل محیطی مقصر بدانند. محیط زیستی که امروزه پیرامون ما وجود دارد، امانتی نزد ماست که باید به سلامت آن را به نسل آینده بسپاریم... اما به واقع چقدر در نگهداری این امانت کوشا بوده ایم؟!

منبع: مجله نوآور

تنظیم برای تبیان: محسن مرادی