شاه ایرانی مومیایی شده

هنگامی که در 24 اسفند 1255 ه.ش، در روستای آلاشت از توابع سواد کوه مازندران، کودکی به دنیا آمد که، عباسعلی معروف به داداش بیگ، پدرش، نام رضا را برایش انتخاب کرد، در تصور احدی نمی گنجید روزی سرنوشت یک ملت به دست این کودک تغییر کند. رضا کودکی خود را به علت فوت زودهنگام پدر، در خانه دایی اش گذراند و به تشویق او که خیاط قزاق خانه بود،در نوجوانی وارد بریگاد قزاق شد. رضا با توجه به خلق و خوی خشن و قلدری که داشت به سرعت در ارتش رشد کرد و با کسب موفقیت هایی در انجام مأموریت‌های مختلف، همچون سركوب نهضت آزادی‌خواهانه میرزا كوچك خان در گیلان، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت.

با پایان یافتن تاریخ مصرف دودمان قاجار، انگلیسی ها که به دنبال مهره جانشینی می گشتند، رضاخان را که اکنون به میر پنج معروف شده بود، گزینه مناسب یافته و با یک برنامه دقیق، ابتدا وی را به مقام فرماندهی کل قوا و سپس نخست وزیری رسانده و نهایتا هم با به تصویب رساندن قانونی در مجلس، وی را به عنوان موسس سلسله پهلوی، منصوب کردند.

رضا شاه مدت  20 سال درایران سلطنت کرد و در این مدت اقدامات زیادی  انجام داد که در یک جمله می توان مجموعه اقدامات وی را "تلاش برای مدرن کردن ایران" نام نهاد. بررسی این موضوع که  وی تا چه حد به این هدف نائل آمده است، مجالی دیگر می طلبد؛ اما به هر حال برخی اقدامات و خودسری های رضا شاه سبب نارضایتی روس و به خصوص انگلیس که  اکنون در قالب نیروهای متفقین در جریان جنگ جهانی دوم صف آرایی کرده بودند، از شاه ایران شد، به گونه ای که آنها به شدت  به دنبال بهانه ای برای خلاص شدن از دست وی بودند.

در جریان جنگ جهانی دوم، خوشحالی مردم و دولت ایران از پیروزی آلمان‌ها بر روس و انگلیس، به نوعی آلمان دوستی و‌ آلمان گرایی دولت ایران جلوه كرد و این امر با منافع متفقین سازگار نبود. در نتیجه، بهانه ظاهری و تا حدی جدی متفقین برای دخالتی دیگر در امور ایران فراهم شد.در ساعت چها ر روز 3 شهریور سال 1320، سفیران كشور انگلیس و شوروی طی یادداشت‌های جداگانه‌ای، اعلام كردند كه ارتش‌های كشورهای متبوعشان وارد خاك ایران شده‌اند.رضا شاه دچار هراس شد و برای حفظ ظاهر ، ستاد جنگی تشكیل داد. این ستاد در روز 4 شهریور، اولین و آخرین اعلامیه‌ جنگی خود را كه در آن از مردم! خواسته شده بود در مقابل قوای متجاوز ایستادگی كنند ، منتشر كرد. روز 5 شهریور ماه، دولت منصور استعفا كرد و فروغی با پشت‌گرمی و هدایت انگلیسی‌ها مأمور تشكیل كابینه شد.روز 6 شهریور دولت به عنوان پیروی از نیات صلح‌جویانه اعلیحضرت !‌دستور ترك مقاومت نیروهای نظامی را صادر كرد. به این ترتیب، پادگان‌ها از سربازان و نظامیان خالی شد و بسیاری از سلاح‌ها به دست ایلات و عشایر افتاد و سربازان پیاده و پراكنده و گرسنه و تشنه، راهی شهر و دیار خود شدند.

سرانجام در 25 شهریور 1320ش رضاشاه پهلوی به كناره‌گیری از سلطنت وادار شد و به جای او فرزندش محمدرضا پهلوی بر تخت سلطنت جلوس نمود. سپس رضاشاه مجبور به ترك تهران و عزیمت به سوی اصفهان شد، پس از آن از طریق یزد و كرمان وارد بندر عباس شد و روز پنجم مهرماه با كشتی محقر ی به نام ” بندرا“ به اتفاق خانواده، عده‌ای از خدمه و منشی مخصوص خود، علی ایزدی، خاك ایران را ترك كرد. روز دهم مهر ماه به ساحل بمبئی نزدیك شد ولی به دستور دولت انگلستان به جای توقف در بمبئی با كشتی دیگری به نام ” برمه “ عازم موریس شد، پس از ده روز دریاپیمایی كشتی در بندر ” لویی “ لنگر انداخت، رضاخان به اتفاق همراهان با چندین دستگاه اتومبیل به "مکا"،محلی كه برای آنان درنظر گرفته شده بود انتقال یافتند . آب و هوای گرم و شرجی موریس روز به روز رضاخان را ناراحت و بیمارتر می‌كرد، رضاخان درخواست سفر به امریكای جنوبی و كانادا را نمود ولی انگلیسیها تنها موافقت كردندکه شاه ایران به آفریقای جنوبی و بندر دوربان یا ژوهانسبورگ سفر كند.

پس از مدتی اقامت در دوربان عازم ژوهانسبورگ شدند. رضاخان پادشاه مستعفی، در ژوهانسبورگ آخرین ماههای زندگی خود را با اندوه و تلخكامی سپری كرد و با بیماری قلبی كه عارض او شده بود بالاخره در 4 مرداد ماه 1323 درگذشت. تصمیم گرفته شد جنازه وی مومیایی شود و به جای ایران به مصر انتقال یابد. بدین ترتیب جنازه وی مدتی در خاك مصر به صورت امانت نگهداری شد. محمدرضا شاه كه جنازه در تبعید پدرش را نشانه ضعف و نامقبولی خانواده پهلوی می‌دانست . سرانجام پس از سالها موفق شد آن را به ایران بیاورد . برای زدودن چهره ضد مذهبی پدرش ، قصد داشت جنازه وی را در شهری مذهبی دفن كند . تلاش وی برای دفن جنازه در نجف ناكام ماند و پس از تشییع جنازه در قم ، آن را به تهران آورده و در سال 1329 در جوار حرم حضرت عبدالعظیم (ع) به خاك سپرد . سی سال بعد در سال 1359 ، مردم انقلابی ، آرامگاه رضا شاه را با خاك یكسان كردند .

گروه جامعه و سیاست - زهرا محمدی

تنظیم برای تبیان:آقازاده