تبیان، دستیار زندگی
تفسیر امام‌ حسین‌ علیه السلام 2 و تفسیر سوره های سوره‌های بقره؛ آل عمران؛‌ نساء
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

برترین انسان ها

سوره‌های بقره؛ آل عمران؛‌ نساء

تفسیر آیات قرآن در نهج البلاغه(4)

اشاره

همواره‌ فهم‌ ودرك‌ حقایق‌ قرآن‌ برای‌ انسان‌ آگاه‌ وخواهان‌ كشف‌ واقعیات‌ِ حیات‌ِفرازمانی‌ِ انسان‌، مطلبی‌ بوده‌ كه‌ اورا به‌ دنبال‌ تفسیر آن‌ كشانده‌ است‌. زوایای‌ آشكاروپنهان‌ قرآن‌، تفسیری‌ از زبان‌ صاحبان‌ درك‌ آن‌ حقایق‌ می‌ خواهد. اینان‌ كسی‌ جزمعصومان‌ از عترت‌ پیامبر خدا نیستند، آنانی‌ كه‌ پیامبر گرامی‌ اسلام‌ به‌ عنوان‌ هم‌ردیف‌قرآن‌ معرفی‌ نمود.

این سلسله، مجموعه‌ای‌ از تفسیر سالار شهیدان‌ علیه‌السلام در باره‌ برخی‌ از آیات‌ قرآنی‌است‌ كه‌ بی‌ گفت‌گو، شنیدن‌ تفسیر قرآنی‌ از عزیز عرش‌ وارض‌ بسی‌ شیرین‌ است‌. در آغازسخنانی‌ چند از امام‌ علیه‌السلام پیرامون‌ جایگاه‌ قرآن‌ در حیات‌ انسان‌، وقرآن‌ وخانه‌ وحی‌حسینی‌، فضل‌ قرائت‌ قرآن‌ وابعاد مختلف‌ قرآن‌ را بررسی‌ خواهیم‌ نمود.

سورة‌ بقره‌

سورة‌ بقره‌ دومین‌ سورة‌ قرآن‌ كریم‌ ودارای‌ دویست‌ وهشتاد و شش‌ آیه‌ می‌باشد.این‌ سوره‌ از سوره‌های‌ مدنی‌ است‌ وتنها یك‌ آیه‌ آن‌

(واتقوا یوما ترجعون‌ فیه‌ الی‌ الله‌) مكی‌ است‌ وامام‌ صادق‌ علیه‌السلام در فضل‌ قرائت‌این‌ سوره‌ فرموده‌ است‌: هر كس‌ این‌ سوره‌ وسورة‌ آل‌ عمران‌ را بخواند، او روز قیامت‌ در زیرسایه‌ این‌ دو سوره‌ قرار دارد.

(من‌ یرغب‌ عن‌ ملة‌ ابراهیم‌ الا من‌ سفه‌ نفسه‌)

جز افراد سفیه‌ ونادان‌ كسی‌ از آیین‌ ودین‌ ابراهیم‌ روی‌ گردان‌ نباشد.

امام‌ حسین‌ علیه‌السلام در بیان‌ پیروان‌ دین‌ و آیین‌ ابراهیمی‌ می‌فرماید:

ما احد علی‌ ملة‌ ابراهیم‌ الا نحن‌ وشیعتنا وسائر الناس‌ براء.

هیچ‌ كسی‌ بر دین‌ وآیین‌ حضرت‌ ابراهیم‌ علیه‌السلام جز ما وشیعیان‌ ما نیست‌ وسایر مردم‌از دین‌ وآیین‌ او جدا هستند.

(الذین‌ اذا اصابتهم‌ مصیبة‌ قالوا انا لله‌ وانا الیه‌ راجعون‌).

امام‌ حسین‌ علیه‌السلام در این‌ باره‌ می‌فرماید:

من‌ اصابته‌ مصیبة‌ فقال‌ اذا ذكرها: (انا لله‌ وانا الیه‌ راجعون‌) جدد الله‌ له‌ من‌اجرها مثل‌ ما كان‌ له‌ یوم‌ القیامه‌.

هر گاه‌ كسی‌ كه‌ مصیبتی‌ بر او وارد شده‌ به‌ یاد آن‌ حادثه‌ ناگوار افتد وبگوید.ما از خداییم‌ وبه‌ سوی‌ او باز می‌ كردیم‌. خداوند پاداش‌ دیگری‌ بمانند پاداش‌ اخروی‌ آن‌ به‌ او عطا می‌كند.

(ثم‌ افیضوا من‌ حیث‌ افاض‌ الناس‌)

پس‌ كوچ‌ كنید ازهمان‌ جایی‌ كه‌ مردم‌ كوچ‌ می‌كنند.

شخصی‌ به‌ خدمت‌ امیر مؤمنان‌ علیه‌السلام شرفیاب‌ شد وگفت‌: اگر شما دانایید مرا ازمعنای‌  "فاس‌" و "اشباه‌ الناس‌" و " نساس‌" آگاه‌ سازید.

امیر مؤمنان‌ علیه‌السلام فرمودند: یاحسین‌ اجب‌ الرجل‌.

حسین‌ جواب‌ این‌ مرد را بده‌.

امام‌ حسین‌ علیه‌السلام فرمودند:

اما قولك‌: اخبرنی‌ عن‌  "الناس‌" فنحن‌ الناس‌ ولذلك‌ قال‌ الله‌ تعالی‌ ذكره‌ فی‌كتابه‌: (ثم‌ افیضوا من‌ حیث‌ افاض‌ الناس‌.) فرسول‌ الله‌ الذی‌ افاض‌ الناس‌.

جواب‌ سوال‌ تو در باره‌ معنای‌ ناس‌ این‌ است‌ كه‌ ما ناس‌ هستیم‌ به‌ همین‌ جهت‌خداوند در قرآن‌ كریم‌ فرموده‌اند.

اما قولك‌:  "اشباه‌ الناس‌" فهم‌ شیعتنا وهم‌ موالینا وهم‌ منا ولذلك‌ قال‌ ابراهیم‌ علیه‌السلام

فمن‌ تبعنی‌ فانه‌ منی‌.

اما مراد از  "اشباه‌ الناس‌" آنان‌ شیعیان‌ وپیروان‌ می‌باشند آنان‌ از ما هستند چنانكه‌حضرت‌ ابراهیم‌ ـ دربارة‌ پیروان‌ خود ـ فرموده‌اند: هر كس‌ از من‌ پیروی‌ كند بی‌ گمان‌ ازمن‌ است‌.

واما قولك‌:  "النساس‌" فهم‌ السواد الاعظم‌ واشار بیده‌ الی‌ جماعه‌ الناس‌ ثم‌ قال‌: اِن‌ْ هم‌ اِلاّ كالانعام‌ بل‌ هم‌ اضل‌ّ سبیلا؛

اما مراد از  "نساس‌" تودة‌ مردم‌ می‌باشد ـ امام‌بادست‌ اشاره‌ به‌ جماعت‌ مردم‌ كردند ـ واین‌ آیه‌ را تلاوت‌ نمودند.

جواب‌ سوال‌ تو در باره‌ معنای‌ ناس‌ این‌ است‌ كه‌ ما ناس‌ هستیم‌ به‌ همین‌ جهت‌خداوند در قرآن‌ كریم‌ فرموده‌اند. اما مراد از  "اشباه‌ الناس‌" آنان‌ شیعیان‌ وپیروان‌ می‌باشند آنان‌ از ما هستند چنانكه‌حضرت‌ ابراهیم‌ ـ دربارة‌ پیروان‌ خود فرموده‌اند: هر كس‌ از من‌ پیروی‌ كند بی‌ گمان‌ ازمن‌ است‌.

آنان‌ چیزی‌ جز چهارپایان‌ نمی‌ باشند بلكه‌ از آنها نیز گمراه‌ترند.

(لا یكلف‌ الله‌ نفسا الا وسعها)؛ خداوند هیج‌ كس‌ را جز به‌ اندازة‌ تواناییش‌تكلیف‌ نمی‌كند

امام‌ حسین‌ علیه‌السلام در این‌ باره‌ می‌ فرمایند:  "ما اخذ الله‌ طاقة‌ احد الا وضع‌ عنه‌طاعته‌ ولا اخذ قدرته‌ الا وضع‌ عنه‌ كلفتَه‌؛

خدا همواره‌ هر گاه‌ تاب‌ وتوان‌ از كسی‌ گرفت‌ طاعت‌ وانجام‌ تكالیف‌ را از او برمی‌دارد چنان‌ كه‌ اگر قدرت‌ از كسی‌ گرفت‌ سختی‌ وفشار را از او بر می‌دارد.

سورة‌ آل‌ عمران‌

سوره‌  "آل‌ عمران‌" سومین‌ سورة‌ قرآن‌ كریم‌ ودارای‌ دویست‌ آیه‌ است‌. این‌ سوره‌ ازسوره‌های‌ مدنی‌ است‌ وپیامبر گرامی‌ اسلام‌ در فضل‌ قرائت‌ آن‌ فرموده‌ است‌: هركس‌ این‌سوره‌ را قرائت‌ كند در عوض‌ هر آیة‌ آن‌، امان‌ ومحافظتی‌ از آتش‌ پل‌ جهنم‌ است‌.

تفسیر آیات قرآن در نهج البلاغه(5)

(ان‌ الله‌ اصطفی‌ آدم‌ ونوحا وآل‌ ابراهیم‌ وآل‌ عمران‌ علی‌ العالمین‌ ذریة‌ بعضهامن‌ بعض‌.)

بی‌ گمان‌ خداوند آدم‌ و نوح‌ وخاندان‌ ابراهیم‌ وعمران‌ را برای‌ هدایت‌ مردم‌ برگزیددر حالی‌ كه‌ برخی‌ از آنان‌ از نسل‌ دیگری‌ می‌باشند.

امام‌ حسین‌ علیه‌السلام تبار ونسل‌ خود وگزینش‌ آنان‌ برای‌ هدایت‌ انسان‌ را فرمودند:

والله ان‌ محمدا لَمن‌ آل‌ ابراهیم‌ وان‌ العترة‌ الهادیة‌ لمن‌ آل‌ محمد؛ سوگند به‌ خدا!بی‌ شك‌  "محمد" از نسل‌ ابراهیم‌ است‌ وفرزندان‌ پاك‌ ومعصوم‌ ایشان‌ از خاندان‌ محمدمی‌باشند.

(فمن‌ حاّجك‌ من‌ بعد ما جائك‌ من‌ العلم‌ فقل‌ تعالوا ندع‌ ابناءنا وابناءكم‌ ونساءناونساءكم‌ وانفسنا وانفسكم‌ ثم‌ّ نبتهل‌ فنجعل‌ لعنت‌ الله‌ علی‌ الكاذبین‌)

هر گاه‌ بعد از علمی‌ كه‌ به‌ تو رسیده‌ باتو به‌ ستیزه‌ بر خیزید به‌ آنها بگو بیایید مافرزندان‌ خود را دعوت‌ كنیم‌ وشما فرزندان‌ خود را، ما زنان‌ خویش‌ و شما زنان‌ خود را ومانفوس‌ خود وشما نیز نفوس‌ خود، آنگاه‌ مباهله‌ كنیم‌ ولعنت‌ خدا را بر دروغ‌ گویان‌قراردهیم‌.

امام‌ حسین‌ علیه‌السلام دربارة‌ افراد همراه‌ پیامبر در مقابل‌ نصارای‌ نجران‌ در انجام‌مباهله‌ خطاب‌ به‌ مسلمانان‌ می‌فرماید:

انشدكم‌ الله اتعلمون‌ ان‌ رسول‌ الله‌صلی‌الله‌علیه‌و‌آله حین‌ دعا النصاری‌ من‌ اهل‌ نجران‌ الی‌المباهله‌ لم‌ یأت‌ الا به‌ وبصاحبته‌ وابنیه‌.

سوگند می‌دهم‌ شمارا به‌ خدا، آیا نمی‌ دانید كه‌ پیامبر خدا ـ كه‌ درود خدا بر اووخاندانش‌ باد ـ در زمان‌ مباهله‌ با نصارای‌ نجران‌ كسی‌ جز علی‌ وهمسرش‌ و دو فرزندش‌با خود نیاورد. ومسلمانان‌ می‌گویند: درست‌ است‌.

هر گاه‌ بعد از علمی‌ كه‌ به‌ تو رسیده‌ باتو به‌ ستیزه‌ بر خیزید به‌ آنها بگو بیایید مافرزندان‌ خود را دعوت‌ كنیم‌ وشما فرزندان‌ خود را، ما زنان‌ خویش‌ و شما زنان‌ خود را ومانفوس‌ خود وشما نیز نفوس‌ خود، آنگاه‌ مباهله‌ كنیم‌ ولعنت‌ خدا را بر دروغ‌ گویان‌قراردهیم‌.

سورة‌ نساء

سورة‌  "نساء" چهارمین‌ سورة‌ قرآن‌ كریم‌ ودارای‌ صدوهفتاد وشش‌ آیه‌ می‌باشداین‌ سوره‌ مدنی‌ است‌ وبرخی‌ گفته‌اند به‌ جز یك‌ آیه‌ وبرخی‌ گفته‌اند به‌ جز دو آیه‌ همه‌ آیات‌مدنی‌ است‌ ودر فضل‌ قرائت‌ آن‌ پیامبر گرامی‌ اسلام‌صلی‌الله‌علیه‌و‌آله فرموده‌ است‌: هركس‌ این‌ سوره‌را بخواند گویا به‌ هر مؤمنی‌ كه‌ ارث‌ می‌برد صدقه‌ داده‌ ومانند كسی‌ است‌ كه‌ بنده‌ای‌ را آزادكرده‌ واورا از شرك‌ نجات‌ داده‌ وبه‌ اراده‌ خداوند در میان‌ كسانی‌ قرار می‌گیرد كه‌ خداوند ازعذاب‌ آنها چشم‌ پوشی‌ كرده‌ است‌.

(اطیعوا الله‌ واطیعوا الرسول‌ واولی‌ الامر منكم‌)؛ خدا را اطاعت‌ كنید وپیامبرخدا وآنان‌ كه‌ ولی‌ امر شما از شمایند اطاعت‌ كنید

امام‌ حسین‌ علیه‌السلام در بیان‌ كسانی‌ كه‌  "اولی‌ الامر" هستند می‌فرماید:

فاطیعونا فان‌ طاعتنا مفروضة‌ اذ كانت‌ بطاعة‌ الله ورسوله‌ مقرونة‌

قال‌ الله: (اطیعوا الله‌ واطیعوا الرسول‌ واولی‌ الامر منكم‌.)؛ ازما اطاعت‌ كنیدزیرا طاعت‌ وپیروی‌ ما واجب‌ است‌ چون‌ - خداوند - طاعت‌ ما را با طاعت‌ خود وپیامبرش‌مقرون‌ وهم‌ ردیف‌ كرده‌ است‌.

غلامعلی‌ صفائی‌ بوشهری‌

تنظیم برای تبیان: گروه دین و اندیشه – حسین عسگری