تبیان، دستیار زندگی
در این جا سؤالى پیش مى‏آید و آن این كه چطور شد امر بسیار عظیمى همانند امر به معروف و نهى از منكر با آن اهمیت‏شگفت انگیزش در جامعه‏اى كه مردم آن سر تا پا حسینى اند چنان هضم شده و تحلیل رفته است كه نه تنها انجام نمى‏گیرد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نهالی سبز ،برگ و باری سرخ

ولادت امام حسین ، حضرت عباس ، امام سجاد علیهم السلام

سؤال:

در این جا سؤالى پیش مى‏آید و آن این كه چطور شد امر بسیار عظیمى همانند امر به معروف و نهى از منكر با آن اهمیت‏شگفت انگیزش در جامعه‏اى كه مردم آن سر تا پا حسینى اند چنان هضم شده و تحلیل رفته است كه نه تنها انجام نمى‏گیرد - جز بسیار ضعیف - بلكه هر كس بخواهد انجام دهد مشكل پیدا مى‏كند؟ چگونه تكلیفى كه دین الهى همانند نماز براى همه افراد جامعه فرض نموده است نه تنها ترك مى‏شود، بلكه جو لازم براى انجام آن در میان مؤمنان وجود ندارد و این در حالى است كه جامعه، فرهنگ، اخلاق، اقتصاد و... از ناحیه انجام نگرفتن این وظیفه الهى هر روز متحمل ناهنجاریهاى زیاد شده و مى‏شود!؟

پاسخ:

به نظر مى‏آید كه این مشكل علل مختلفى داشته و دارد كه اینك به برخى از آنها اشاره مى‏شود:

1-  ناآگاهى و یا كم آگاهى عمومى از توجه به این فریضه الهى و در نتیجه عدم شناخت عمومى از معروف‏ها و منكرها كه طبعا این ناآگاهى موجب مى‏شود افراد در مقابل زمین ماندن فریضه و خطرات ناشى از آن حساسیت نشان ندهند، بنابراین باید آگاهى عمومى بالا برده شود و اهمیت موضوع توضیح داده شود.

بدیهى است در این مساله وظیفه آگاهان و دانشمندان و صاحبان بیان و قلم بسیار سنگین است و این گروه‏ها با توجه به مسئولیت‏سنگین الهى كه در مقابل نارسائى‏هایى جامعه به خصوص در مسائل فكرى دارند باید آگاهى عمومى را بالا برده و خطرات ترك این وظیفه مهم را گوشزد نمایند و از طریق ایجاد حساسیت لازم سعى كنند این وظیفه ترك نشود.

2-  گاه نگرانى و ترس از دست رفتن موقعیت اجتماعى یا ضررهاى مالى افرادى را از انجام این وظیفه باز مى‏دارد یعنى ممكن است افرادى از معروف‏ها و منكرها آگاهى داشته باشند ولى به اصطلاح مصلحت اندیشى كرده و براى منافع دنیوى مصالح دینى و عموم را فدا مى‏كند و از انجام امر به معروف و نهى از منكر خوددارى مى‏نماید بدیهى است كه منشا چنین رفتار در نبودن یا ضعیف بودن ایمان افراد است. (13)

وظیفه آگاهان و دانشمندان و صاحبان بیان و قلم بسیار سنگین است و این گروه‏ها با توجه به مسئولیت ‏سنگین الهى كه در مقابل نارسائى‏هایى جامعه به خصوص در مسائل فكرى دارند باید آگاهى عمومى را بالا برده و خطرات ترك این وظیفه مهم را گوشزد نمایند

ائمه (ع) در روایات متعدد چنین افراد را مورد توجه قرار داده مى‏فرمایند:

«... واعلموا ان الامر بالمعروف والنهى عن المنكر لن یقربا اجلا و لن یقطعا رزقا...; (14) ... بدانید كه امر به معروف و نهى از منكر هرگز مرگى را نزدیك نمى‏كنند و رزقى را قطع نمى‏نمایند.»

اسلام در ادوار مختلف آسیب‏هاى جبران‏ناپذیر از چنین افراد دیده است كه تاریخ اسلام پر از خیانت‏هاى چنین افراد است و چاره‏اى نیست جز این كه باید به تقویت ایمان چنین افراد اقدام بشود.

ولادت امام حسین ، حضرت عباس ، امام سجاد علیهم السلام

3- روح اسلام و مسلمین مرده است! در جامعه ظاهرا اسلام هست، شعائر اسلامى وجود دارند ولى روح اسلام در جامعه مرده است، به بركت انقلاب و معنویت رهبرى آن حضرت امام (ره) در ایام انقلاب و در دوره جنگ تحمیلى همانند صدر اسلام روحیه اسلامى در مسلمین زنده شد و لذا تحرك ایجاد كرد، شادابى آفرید، ولكن امروزه چنین نیست‏شاید مناسب‏ترین تعبیر براى امروز فرمایش امیرالمؤمنین (ع) است:

«... لبس الاسلام لبس الفرو مقلوبا; مردم جامه اسلام را مانند پوستین وارونه پوشیده‏اند.» (15)

یعنى مردم اسلام را هم دارند - منتسب به اسلام هستند - ولى آن را وارونه دارند نتیجه این كه اسلامى دارند بى‏خاصیت و بى‏اثر به قول مرحوم شهید مطهرى:

«اسلامى كه دیگر نمى‏تواند حرارت بدهد، نمى‏تواند حركت و جنبش ایجاد كند و نمى‏تواند بصیرت بدهد بلكه مثل یك درخت آفت زده‏اى است پژمرده‏» (16)

منشا چنین وضعیتى از این است كه مردم ظاهر اسلام را مى‏گیرند، ولى لب آن را مى‏گذارند و یا قسمتى از دین را عمل مى‏كنند و قسمت دیگر را ترك مى‏كنند «نؤمن ببعض و نكفر ببعض‏» از نظر قرآن كریم چنین افرادى مرده‏اند اگر بخواهند زنده شوند باید به فرمایش پیامبر خدا (ص) گوش فرا دهند. در آیه 24 سوره انفال آمده است كه:

اى مردم مؤمن دعوت پیامبرتان را بپذیرید پیامبرى كه شما را به آن حقیقتى دعوت مى‏كند كه شما را زنده مى‏كند پس مؤمنین قبل از پذیرفتن كامل فرمایش پیامبر زنده نیستند ولو متحرك اند و در میان مردم حركت مى‏كنند ولى مرده‏اى بیش نیستند زیرا آثار حیات، آگاهى و جنبش و حركت است كه وجود ندارد و یا بسیار ضعیف است و نیز از آثار دیگر حیات در یك مجموعه - جامعه - همبستگى میان اجزاء آن است و خاصیت مردگى متلاشى شدن اجزاء و متفرق شدن اعضاء مى‏باشد آیا مردم ما امروز آگاهى و جنبش و تلاش لازم را دارند آیا همبستگى در چه حد در میان افراد جامعه وجود دارد. اتحاد میان مسلمانان جهان در چه اندازه وجود دارد؟ ! پس نیاز مبرم و ضرورت جدى این است كه جامعه اسلامى تفكر خود را زنده بكند و تلقى خود از اسلام را عوض كرده لباس اسلام را وارونه نپوشد.

بدانید كه امر به معروف و نهى از منكر هرگز مرگى را نزدیك نمى‏كنند و رزقى را قطع نمى‏نمایند

4- عامل دیگر عدم برخورد مناسب آمرین به معروف و ناهیان از منكر و یا عامل نبودن خود آنان است كه در هر صورت انجام این وظیفه الهى با این كیفیت نه تنها نتیجه مورد نظر را نخواهد داد بلكه زمینه‏ها را نیز خراب كرده و جو را آلوده مى‏كند زیرا مثلا در جایى كه امر به معروف و نهى از منكر كننده از انجام این وظیفه برداشت‏خشونت كند و با چنین حالت‏با دیگران برخورد كند نتیجه از پیش معلوم است كه چه خواهد بود و یا در جایى كه خود چنین فرد به گفته هایش عامل نباشد در پذیرش حرف‏هاى او از دیگران چه انتظار مى‏رود؟ لذا در اسلام براى انجام امر به معروف و نهى از منكر شرایط بسیار دقیق و ظریف در نظر گرفته شده است كه باید افرادى كه متكفل چنین امرى مى‏شوند كاملا آمادگى لازم را داشته باشند.

ولادت امام حسین ، حضرت عباس ، امام سجاد علیهم السلام

5- عامل دیگر طرح مسائل و شبهات علمى و گاهى خلاف دین در رسانه‏هاى عمومى و ایجاد شبهه در باورهاى دینى مردم است مثلا طرح مسئله تساهل در روزنامه‏ها قطع نظر از این كه چنین مسئله‏اى در دین هست‏یا نه و قطع نظر از این كه طراحان آن در روزنامه‏ها نیت درست دارند یا نه، جز ایجاد شبهه در اعتقادات پاك مردم، فایده دیگر نخواهد داشت زیرا بسیار واضح است كه اكثریت‏خوانندگان روزنامه‏ها در حدى نیستند كه مسائل را از منظر علمى - دینى تحلیل كنند بنابراین طرح چنین مسائلى به نتیجه نخواهد رسید و این همان شبهه افكنى در باور دینى مردم است كه در نهایت‏حساسیت عمومى را نسبت‏به مسائل دینى تضعیف یا از بین خواهد برد، بنابراین به نظر مى‏رسد براى حفظ حرمت‏حریم اعتقادات مردم و لطمه ندیدن آن، بهتر است چنین شبهات كه نیاز به بحث علمى دارند در مجامع علمى مطرح شوند و اگر قرار است‏به رسانه‏ها كشیده شود در مجلات علمى مطرح شوند. و از این قبیل است مسائلى كه در فیلم‏ها مطرح مى‏شوند به خصوص فیلم‏هایى كه پیام اجتماعى و فرهنگى دارند، سازندگان آنها نه تنها باید از مسائل اطلاع كافى و درست داشته باشند از طرح مسائل شبهه‏انگیز نیز پرهیز كنند.

6- عامل دیگر وسوسه‏هاى شیطانى رسانه‏هاى فرامرزى بیگانگان و دشمنان است كه عمدتا با بزرگ نمایى نارسائیهاى موجود با هدف اغفال مخاطبان ناآگاه به خصوص نسل جدید انجام مى‏گیرد معمولا این تلاش‏ها در افرادى كارگر مى‏افتد كه اطلاع كافى از سابقه افتخارات مذهبى و ملى خود ندارد و با آنها بیگانه است و از طرفى از شگرد وسوسه‏هاى شیطانى دشمنان بى‏خبر است‏یعنى به نحوى در تحیر قرار دارد و لذا در عالم بى‏خبرى حساسیت لازم را نسبت‏به آنچه خود دارد نداشته و در مقام دفاع و امر به معروف و نهى از منكر بر نمى‏آید باید اذعان كرد كه متاسفانه دشمن این نقطه ضعف‏ها را خوب شناسایى كرده و در چند سال اخیر در تهاجم فرهنگى و فكرى خود، بیشترین استفاده را نموده است و ضربه‏هاى بسیارى را بر پیكر انقلاب وارد كرده است.

السلام على الحسین و على على بن الحسین و على اولاد الحسین و على اصحاب الحسین علیهم السلام اشهد انكم امرتم بالمعروف و نهیتم عن المنكر

اباعبدالله الحسین (ع) زمانى كه متوجه شدند مردم به خصوص حكومت، لباس اسلام را وارونه پوشیده است و هر روز فاصله از اسلام محمدى (ص) زیادتر مى‏شود و از شگردهاى مختلف در اغفال و انحراف مردم و زدودن حساسیت آن‏ها نسبت‏به دین استفاده مى‏شود و هر روز بیگانگى مردم از دین زیادتر مى‏شود سكوت را جایز نشمردند و براى اصلاح امت و دین جدش قیام نمودند و در این مسیر، جان خود و فرزندان و یارانش را فدا كردند و بعد از شهادت شهداء، اهل بیت‏بزرگوار امام (ع) كه تعلیم یافته مكتب حسینى بودند مرگ عزیزان را پایان خط ندانستند، بلكه از همان لحظه شهادت پرچم امر به معروف و نهى از منكر را به دوش گرفتند، هرگز به صورت یك جمعیت‏شكست‏خورده درنیامدند آنان همانند خود امام (ع) زنده ماندن یا كشته شدن را پایان كار ندانستند، بلكه آن وضعیت‏بسیار دلخراش دوره اسارت را زمینه مناسب براى انجام وظیفه الهى خود قرار دادند و در هر لحظه هدف مقدس حسینى را دنبال كردند و چه نیكو انجام دادند تا آن جا كه حادثه كربلا نه تنها فراموش نشد و از تحریف مصون ماند، بلكه آن حادثه دلخراش را اهل بیت امام (ع) در تاریخ به نفع حقیقت و

ولادت امام حسین ، حضرت عباس ، امام سجاد علیهم السلام

حقیقت جویان به ثبت رساندند و دغل بازان بنى‏امیه و یزید را رسوا نموده، چهره كفرآلودشان را واضح نمودند و بدین وسیله درخت اسلام را تا ابد سیراب نمودند، به نحوى كه یزیدهاى دیگر جرات جسارت به دین را پیدا نكرده و نخواهند كرد.

السلام على الحسین و على على بن الحسین و على اولاد الحسین و على اصحاب الحسین علیهم السلام اشهد انكم امرتم بالمعروف و نهیتم عن المنكر.

تهیه و تنظیم برای تبیان: حسین عسگری


1. منتهى الآمال، شیخ عباس قمى، ج‏1، ص‏289.

2. فرهاد میرزا، قمقام زخار، ج‏1، ص‏266، چاپ اسلامیه، 1362، تهران.

3. ابن اثیر، الكامل فى التاریخ، ج‏2، ص‏553، حوادث سال 61 در قسمت گفت و گوى امام (ع) با حر (ره) .

4. شیخ حر عاملى، وسائل الشیعه، ج‏11، كتاب امر به معروف و نهى از منكر، باب‏1، حدیث‏5، ص‏343.

5. سوره انعام، آیه‏65.

6. طبرسى، تفسیر مجمع البیان، ج‏4، ص‏315.

7. وسائل الشیعه، همان، حدیث‏4.

8. مطهرى، مرتضى، حماسه حسینى، ج‏2، ص‏45.

9. وسائل الشیعه، همان، حدیث‏18، ص‏398.

10. تفسیر نمونه، ج‏5، ص‏44، ذیل آیه مورد بحث.

11. وسائل الشیعه، همان، حدیث‏13، ص‏397.

12. همان، حدیث‏6، ص‏395.

13. همان، حدیث‏13، ص‏397.

14. همان، حدیث‏6 و 7، ص‏395 و حدیث‏24، ص‏399.

15. نهج البلاغه، فیض الاسلام، خطبه‏107، جمله آخر خطبه.

16. مطهرى، مرتضى، حق و باطل، صدرا، ص‏78.

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.