نگاهی به ابعاد بحران و كودتا در

جمهوری هندوراس

در بامداد روز یكشنبه، 7 تیرماه و دو ساعت قبل از شروع همه‌پرسی در هندوراس، واحدهای ارتش این كشور كاخ ریاست‌جمهوری را به محاصره در آوردند و پس از دستگیری رئیس‌جمهور وی را مجبور به خروج از هندوراس كردند.

به گزارش فارس، در پی تصمیم "خوزه مانوئل سلایا "، رئیس جمهور هندوراس، برای برگزاری یك همه‌پرسی عمومی، روز جمعه گذشته واحدهای ارتش این كشور به دستور رئیس ستاد مشترك ارتش، ضمن توقیف بسته‌های حاوی 200 هزار تعرفه‌ رای‌گیری، در بخش‌های مهم شهر "تگوسیگالپا "، پایتخت هندوراس، مستقر شدند.

همه‌پرسی مذكور به منظور اخذ نظر مردم هندوراس پیرامون تشكیل یك مجلس موسسان با هدف اصلاح قانون اساسی این كشور كه راه را برای انتخاب یك نامزد ریاست‌جمهوری، برای دو دوره متوالی، فراهم می‌ساخت، طراحی شده بود.

پیروی اقدام ارتش هندوراس، مانوئل سلایا ابتدا رئیس ستاد مشترك را به دلیل نافرمانی از توزیع تعرفه‌های رای‌گیری كه طبق قانون اساسی كنونی هندوراس به عهده ارتش است، از كاربر كنار كرد، ولی با فشار دیوان عالی قضایی مجبور شد مجددا وی را در این سمت ابقا نماید. بدین ترتیب، اقدام ارتش در نافرمانی از دستور رئیس‌جمهور، مورد حمایت رئیس پارلمان 128 عضوی هندوراس، دیوان عالی قضایی و وزارت خدمات عمومی هندوراس قرار گرفت.

مانوئل سلایا كه خود و محافظانش را در محاصره نیروهای ارتش دید، از هوادارانش درخواست حمایت كرد و متعاقب آن هزاران نفر به خیابان‌ها آمده و حمایت خود را از سلایا اعلام كردند. مخالفان وی نیز به مركز شهر هجوم آورده و حضور موافقان و مخالفان در خیابان‌های پایتخت باعث رویارویی بخشی از مردم و بروز یك بحران سیاسی در هندوراس گردید.

رئیس ستاد مشترك ارتش و مقامات پارلمانی و سیاسی هندوراس، به استقرار نیروهای نظامی در پایتخت كه به شبه كودتای نظامی شبیه بود، اكتفا نكرده و تماس هایی بین آنها و دولت آمریكا، سازمان كشورهای آمریكایی، اتحادیه منطقه‌ای آلبا و كشورهای آمریكای مركزی و كارائیب برقرار شد.

با برقراری آرامش موقت و بر اساس توافقات بعدی، قرار شد در اولین ساعات اداری روز یكشنبه مورخ 7 تیر 1388، همه‌پرسی برای نظرخواهی از مردم در مورد تشكیل مجلس موسسان و تغییر قانون اساسی انجام شود. ولی در بامداد آن روز و دو ساعت قبل از شروع رای‌گیری، واحدهای ارتش مجددا وارد پایتخت شده و كاخ ریاست‌جمهوری را به محاصره در آوردند. گارد حفاظت ریاست‌جمهوری به مدت نیم ساعت با فرماندهان ارتش مذاكره كردند كه نتیجه‌ای نداشت. شبكه‌های ارتباطی، حمل و نقل عمومی و برق سراسری كشور قطع و آقای "مانوئل سلایا " دستگیر و به یك پایگاه نظامی در جنوب هندوراس منتقل شد از آنجا هم به كاستاریكا انتقال یافت. همزمان اعضای هیات دولت و سفرای كوبا، ونزوئلا ونیكاراگوئه دستگیر شدند كه سفرا پس از یك بازداشت چهار ساعته آزاد شدند.

با اعلان حكومت نظامی 48 ساعته برای بازگشت آرامش و متعاقب آنچه كودتای نظامی نامیده شد، پارلمان هندوراس تشكیل جلسه داده و "روبرتو میچلتی "، رئیس پارلمان، را به عنوان رئیس جمهور موقت انتخاب كرد. وی از كهنه نمایندگان مجلس قانون گذاری و صاحب صنعت حمل و نقل در این كشور است. میچلتی در سال 2008 در انتخابات مقدماتی ریاست جمهوری برای تعیین نامزد حزب لیبرال شركت كرده بود و از "الوین سانتوس "، معاون "مانوئل سلایا "، رئیس جمهور كنونی و قانونی این كشور، شكست خورده بود. وی كه جایگاه قانونی خود را از طریق انتخابات نتوانست بدست آورد، اكنون با كمك ارتش بر مسند ریاست جمهوری نشست.

وی در یك كنفراس خبری اعلام كرد: این اقدام نه یك كودتا، بلكه بركناری سلایا منطبق بر اصول قانون اساسی و هماهنگی همه نیروهای سیاسی كشور و به خاطر اشتباه فاحشی بوده كه وی در مورد برگزاری همه‌پرسی مرتكب شده است. میچلتی تاكید كرد كه هیچ اقدام غیرقانونی مرتكب نشده و این اقدام طبق یك فرآیند قانون اساسی صورت گرفته است. رئیس جمهور كودتاگران هندوراس افزود: اگر سلایا نخواهد مورد حمایت چاوز باشد، با آغوش باز از او در بازگشت به كشور استقبال می‌كنیم. میچیلتی در عین حال گفت كه تاكنون با هیچ یك از كشورهای آمریكای لاتین ارتباط نداشته است. وی همچنین "انریكه اورتس "، سفیر سابق این كشور در سازمان ملل متحد و فرانسه را بعنوان وزیر امور خارجه معرفی كرد.

واكنش داخلی به این كودتا، حضور مردم در خیابان‌ها و اعلام اعتصاب عمومی توسط كمیته دفاع از حقوق بشر در هندوراس و سندیكاها و گروه‌های صنفی تا زمان بازگشت مانوئل سلایا به قدرت بوده است. در اولین روز اعتراضات و در نتیجه درگیری بین طرفداران رئیس جمهور مخلوع هندوراس و نظامیان كودتاچی، دست كم یك نفر كشته شد و 60 نفر دیگر نیز مجروح شدند.

تحولات اخیر هندوراس از دو روز پیش به شدت مورد توجه كشورهای منطقه، سازمان ملل متحد و سازمان كشورهای آمریكایی قرار داشت و مجموعه موضع گیری ها قبل از خلع سلایا، بر حل و فصل مسالمت‌آمیز موضوع داخلی هندوراس متمركز بود، ولی پس از كودتا، مواضع به محكومیت این اقدام و درخواست بازگشت سلایا به قدرت تغییر یافت.

رئیس مجمع عمومی سازمان ملل متحد طی نامه ای از مانوئل سلایا، رئیس جمهور مخلوع هندوراس، دعوت كرد در نشست فوق العاده این مجمع حضور پیدا كند. "میگل دسكوتو بروكمن " اظهار داشت: من نامه ای برای رئیس جمهور هندوراس ارسال كردم و در آن از وی دعوت كردم هر چه سریع تر در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد حضور پیدا كند و اتفاقات رخ داده در كشورش را برای ما توضیح دهد.

"فیدل كاسترو "، رهبر انقلاب كوبا، اتفاقات كنونی هندوراس و كودتا علیه رئیس جمهور این كشور را اشتباهی كشنده برای كودتاچیان خواند. كاسترو گفت: این كودتا شامل رفتاری كاملا فاشیستی می شود كه برای مثال منجر به ربایش "پاتریسیا روداس "، وزیر امور خارجه هندوراس، شد. رهبر انقلاب كوبا اظهار داشت: اگر این مسئله به سوی خشونت غیر ضروری هدایت شود، هیچ راه نجاتی برای كودتاكنندگان وجود نخواهد داشت.

هوگو چاوز، رئیس جمهور ونزوئلا به شدت این كودتا را محكوم كرده و اعلام نمود كه از همه امكانات موجود برای بازگرداندن سلایا به قدرت استفاده خواهد كرد. وی تهدید كرد كه رئیس جمهور موقت كودتاچیان را سرنگون خواهد كرد.

وزیر امور خارجه كوبا ضمن محكوم كردن این كودتا، اعلام نمود كه كوبا با كشورهای منطقه برای یافتن راه حل بازگشت سلایا به قدرت در تماس و مشورت خواهد بود. اعضای پارلمان كوبا نیز در بیانیه ای، از همكاران آمریكای لاتینی خود و پارلمان های همه دنیا خواستند كودتای نظامی هندوراس را محكوم كنند.

دبیر كل سازمان ملل در بیانیه ای خواستار احقاق حقوق رئیس جمهور قانونی این كشور شد. بان كی مون، به شدت از اوضاع اخیر در هندوراس ابراز نگرانی كرد و دستگیری و خلع رئیس جمهور قانونی این كشور را محكوم كرد.

كشورهای آمریكای مركزی پس از نشست فوق العاده خود در "ماناگوآ "، پایتخت نیكاراگوئه، و بررسی اوضاع، سفرای خود را از هندوراس فرا بخوانند. پیش از آن هم، كشورهای عضو پیمان "جایگزین بولیواری برای آمریكای لاتین " (آلبا) نیز كه در نشست فوق العاده نیكاراگوئه شركت داشتند، اعلام كردند كه سفرای خود را از هندوراس فرا خواهند خواند.

وزرای خارجه اتحادیه اروپا هم به شكلی یكپارچه و قاطعانه كودتای نظامی علیه مانوئل سلایا را محكوم كرده و این اقدام را نقض قانون اساسی این كشور دانستند.

هیلاری كلینتون، وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریكا هم دستگیری سلایا را محكوم دانست. باراك اوباما، رئیس جمهور ایالات متحده هم در این رابطه ادعا كرد: من شدیدا متاثر شدم، من از بخش‌های سیاسی و اجتماعی هندوراس می‌خواهم رویه‌های مردم سالاری، حكومت قانون و منشور حقوق مردم سالاری بین كشورهای آمریكایی را محترم شمارند.

اما رائول كاسترو، رئیس جمهور كوبا، در نشست كشورهای عضو گروه "ریو "، اظهار داشت، باید ماسك را از چهره كسانی كه این اقدامات را محكوم می كنند و در خفا برای آنها دست می زنند، برداشت. كاسترو افزود: دولت ایالات متحده آمریكا باید در عمل نشان دهد از كودتاچیان هندوراس حمایت نمی كند.

ملاحظات:

جمهوری هندوراس كشوری در منطقه آمریكای مركزی است. طی هزاره اول پیش از میلاد، هندوراس زیستگاه، نژاد مایا ( Maya ) بود. كریستوف كلمب در سال 1502 میلادی به هندوراس رسید. این كشور به همراه چهار كشور دیگر آمریكای مركزی در 15 سپتامبر 1821 میلادی از اسپانیا اعلام استقلال كردند. هندوراس از غرب با گواتمالا، از جنوب غرب با السالوادور و از جنوب شرق با نیكاراگوئه همسایه است. این كشور همچنین از شمال با دریای كارائیب و از جنوب با اقیانوس آرام همسایه است.

مساحت این كشور 112،090 كیلومتر مربع و دارای جمعیتی در حدود هفت میلیون و 639 هزار نفر با میانگین سنی 20 سال است. امید به زندگی برای زنان 71 سال و برای مردان 68 سال است. 97 درصد از مردم هندوراس مسیحی كاتولیك و سه درصد پروتستان هستند و زبان رسمی این كشور اسپانیایی است.

پایتخت هندوراس، شهر تگوسیگالپا(Tegucigalpa) با 1 میلیون و 248 هزار نفر جمعیت می باشد.

- سیاست در هندوراس

رئیس جمهور در هندوراس هم رئیس دولت است و هم رئیس حكومت. او معاونی دارد كه در كارهای اجرایی به یاریش می‌آید. رئیس جمهور با رای مردم برای دوره‌ای چهار ساله انتخاب می‌شود. او كابینه را انتخاب می‌كند. مجلس قانون‌گذاری این كشور 128 كرسی دارد كه نمایندگانش با رای مردم برای دوره‌ای چهار ساله انتخاب می‌شوند. انتخابات مجلس یك سال قبل از انتخابات ریاست جمهوری برگزار می‌شود.

- اقتصاد در هندوراس

تولید ناخالص داخلی این كشور 24.69 میلیارد دلار است. دو میلیون و 812 هزار نفر نیروی كار آن را تشكیل می‌دهند و بیش از 50 درصد از مردم آن زیر خط فقر زندگی می‌كنند. در سال 2007 نرخ تورم در این كشور 6.4 درصد بود. محصولات صادراتی این كشور شامل قهوه، میگو، موز، طلا، روغن خرما، میوه، خرچنگ و الوار است كه به كشورهای آمریكا (70.6 درصد)، گواتمالا (3.5 درصد) و السالوادور (3.4 درصد) صادر می‌شود.

محصولات وارداتی آن شامل ماشین‌آلات و تجهیزات، مواد اولیه صنعتی، محصولات شیمیایی، سوخت و مواد غذایی است كه از كشورهای آمریكا (53 درصد)، گوانتامالا (7 درصد)، السالوادور (4.5 درصد)، كاستاریكا (4.1 درصد) و مكزیك (4.1 درصد) وارد می‌شود.