تبیان، دستیار زندگی
دكتر معین، خود در جایی به خاطره‌اش از نخستین روز آشنایی با علامه دهخدا اشاره كرده است. علامه از او می‌خواهد یك متن عربی دشوار را بخواند و دكتر معین با تسلط و در عین رعایت اعراب و تشكیل صحیح، متن را می‌خواند. علامه متعجب می‌شود و از او می‌پرسد عربی را ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

«معین» آغازگر روش‌های نوین تحقیق

سیزدهم تیر ماه، سالروز درگذشت دكتر معین

13 تیر 1386 ساعت 13:08

درگذشت

دكتر محمد معین، در تمام عمر حرفه‌ای خود یك پژوهنده و دانشجو ماند.او در میهمانی و در خانه و در دانشگاه به شهادت همكارانش، برای فرهنگش لغت جمع می‌كرد.

ارزش فرهنگی دكتر محمد معین ، تنها به شاگردان و دانشجویان موفقی كه در مكتب او تربیت شدند و بعدها هر یك، در حالی كه از استادان مسلم ادبیات فارسی به شمار می‌آمدند، به شاگردی او افتخار می‌كردند، نیست.

ارزش فرهنگی دكتر معین، همچنین تنها به تدوین فرهنگ معین هم نیست. او در كنار انتشار انتقادی و علمی آثار ارزشمندی چون «مزدیسنا»، از فرهیخته‌ترین و نخستین زبان‌شناسان ایرانی نیز محسوب می‌شد.

دكتر معین، خود در جایی به خاطره‌اش از نخستین روز آشنایی با علامه دهخدا اشاره كرده است. علامه از او می‌خواهد یك متن عربی دشوار را بخواند و دكتر معین با تسلط و در عین رعایت اعراب و تشكیل صحیح، متن را می‌خواند. علامه متعجب می‌شود و از او می‌پرسد عربی را كجا آموزش دیده. چون در دانشگاه‌ها به این خوبی تدریس نمی‌شود. دكتر معین پاسخ می دهد كه در خانواده و در نتیجه مطالعه متون قدیم .

دکتر محمد معین

در واقع یكی از بخت‌های بلند این استاد بزرگ ادب فارسی، پرورش یافتن در دامان فرهیخته پدر و پدربزرگی جویای دانش است. پدر او از علاقه‌مندان جدی مباحث دینی و قدیمه در رشت بود. اما نقش بزرگ‌تر را در این میان پدربزرگش ، شیخ محمد تقی معین العلما، به عهده داشت. این نقش پررنگ با درگذشت پدر و مادرش به فاصله پنج روز و در حالی كه او پسربچه‌ای بیش نبود، پررنگ‌تر شد.

دكتر جلال ستاری ،اسطوره شناس ، در كتاب «پیوندهای ایرانی و اسلامی اسطوره پارزیفال» یادآوری می‌كند كه نخستین كسی كه متوجه شباهت كیفی جام گرال در اسطوره پارزیفال و جام‌جم كیخسرو شد، دكتر معین بود. در واقع او از این حیث نسبت به هنری كربن كه بیش ترین پژوهش ها را در این رابطه انجام داده،حق تقدم دارد.

محمد معین به زبان‌های فرانسه و عربی به طور كامل مسلط بود. او رساله لیسانس خود را با موضوع «شعر لوكنت دولیل» به زبان فرانسه نوشت و از رساله دكتریش زیر نظر ملك الشعرای بهار دفاع كرد.

پیش از انتشار فرهنگ معین، از فعالیت‌های او تصحیح یكی از مهم‌ترین لغت‌نامه‌های كهن فارسی به نام «برهان قاطع» بود. او این كار را از سال 1317، یعنی از 20 سالگی در اهواز آغاز كرد!

دكتر محمد معین، بنا به وصیت نیما، یكی از سه وصی او در انتشار آثارش بود. نیما در وصیت‌نامه جمله جالبی دارد. او می‌نویسد: اگر من محقم كه برای فرزندم قیم تعیین كنم، وصی من دكتر محمد معین است، اگرچه شعر مرا قبول نداشته باشد. در واقع نیما بین آثار و فرزندش تفاوتی نمی دید.

آرامگاه دکتر محمد معین

پس از درگذشت علامه دهخدا نیز ، بنا به وصیت او دكتر معین سرپرستی و نظارت بر انتشار این لغت نامه را عهده دار شد. در واقع همین دوره همكاری با علامه بود كه باعث علاقه مندی بیش تر او  به انجام فعالیت های جدی تر در زمینه فرهنگ نویسی شد تا او از سال 1338 كار اصلی خود را در تدوین فرهنگ معین آغاز كند. فرهنگی كه انتشار آن از سال 1342 شروع شد و برای نخستین بار در تاریخ فرهنگ نویسی فارسی، در آن از شیوه های نوین تحقیق و پژوهش استفاده شده بود.

دكتر محمد معین در 13 تیرماه 1350 ، پس از چهار سال بی هوشی از دنیا رفت. او چهار سال پیش تر در دانشگاه و در جریان سمینار یكی از دانشجویانش به حال كما رفته بود.یادش گرامی.


دکتر محمد معین :

1 - وارث واژه ها ( یاد نامه دکتر محمد معین )

2 - دکتر محمد معین

3 - اولین دکتر ادب فارسی


خبرگزاری كتاب ایران

تنظیم برای تبیان : زهره سمیعی