گرمازدگى، مشکل فصل تابستان
از جمله معضلات فصل تابستان، افزایش بروز مشكلاتى در قالب بیمارى است. گرمازدگى هم در این دسته جاى دارد.
در واقع گرمازدگى در دو فرم اصلى پدیدار مى شود:
1- گرمازدگى خفیف كه در واقع كم طاقتى هاى ناشى از گرماست و با وجود آنكه علائمى شبیه به بیمارى گرمازدگى شدید دارد، ولى پس از اقدامات درمانى ابتدایى، به سرعت از بین مى رود.
2- گرمازدگى حاد كه در صورت عدم مداواى سریع، پیامدهاى خطرناك و گاهى كشنده را به همراه خواهد داشت.
چه خوب است بدانیم مسائل و مشكلات جسمى ناشى از گرما هیچ ارتباطى با میزان قوى بودن بدن فرد ندارد. حتى ورزشكاران نیز ممكن است در معرض این خطر قرار گیرند، زیرا گرمازدگى در هر دو نوع خود حاصل تغییراتى است كه در اثر گرما در بدن ایجاد مى شود. به این معنا كه هرچه بدن گرماى بیشترى دریافت كند، میزان تعریق آن بالاتر مى رود. در این صورت آب بدن به همراه عرق کاهش مى یابد. در برخى از موارد، تعریق زیاد حتى به كاهش نمك موجود در بدن نیز منجر شده و گرمازدگى حادى را سبب مى شود.
از جمله علائم گرمازدگى در هر دو نوع مى توان به تشنگى مفرط، كاهش اشتها ، سردرد، سرگیجه و حالاتى شبیه آنفلوآنزا به همراه تهوع و استفراغ اشاره كرد كه البته در نوع حاد آن غش، افزایش ضربان قلب، عدم تمركز و شوك نیز به موارد فوق اضافه مى شوند، ولى آنچه همواره توصیه مى شود پیشگیرى است:
- از حضور طولانى مدت در گرما بپرهیزید، به خصوص افرادى كه از آستانه تحمل كمترى نسبت به گرما برخوردار بوده و یا پیش از این، به گرمازدگى مبتلا گشته اند.
- آب بنوشید. هنگامى كه مجبور هستید ساعاتى را بیرون از خانه سپرى كنید، شیشه آبى به همراه برده و مرتب آب بنوشید.
- میوه و سبزى مصرف كنید. اغلب میوه ها و سبزى ها حاوى كمى نمك و آب فراوان هستند كه براى جلوگیرى از گرمازدگى مناسب است. البته قبل از مصرف، باید آنها را به خوبی با آب و مواد ضد عفونی کننده بشویید.
- قهوه و نسكافه مصرف نكنید، زیرا كافئین موجود در این نوشیدنی ها، كاهش مایعات بدن را سرعت بخشیده و میزان تعریق را بالا مى برد.
- سیگار نكشید. سیگار كشیدن سبب انقباض رگ ها شده و بر توانایى بدن شما براى سازش با گرماى محیطی كه در آن قرار دارید، تاثیر منفى مى گذارد.
- از آب خنك استفاده كنید. شستن سر و گردن با آب خنك به كاهش دماى بدن كمك مى كند. البته لازم به ذكر است كه آب خیلى سرد سبب انقباض رگ هاى خونى زیر پوست شده و در شرایطى كه خون به سمت سطوح داخلى تر بدن حركت مى كند، همزمان دماى منطقه را بالا مى برد. لذا آب سرد توصیه نمى شود.
- همیشه بادبزنى به همراه خود داشته باشید. باد زدن به وسیله بادبزن و یا حتى تكه ای مقوا و ... ، سبب بخار شدن عرق روى پوست و در نتیجه خنك شدن سطح آن شده و از افزایش دماى بدن جلوگیرى مى كند.
- از كلاه یا سایبان استفاده كنید. هر چه از تماس مستقیم پوست با اشعه خورشید كم كنید، تاثیر گرما كمتر خواهد بود. با توجه به آنكه رگ هاى خونى در منطقه ی سر و گردن به سطح پوست بسیار نزدیك هستند، دریافت و یا از دست دادن گرما نیز در آنها با سرعت بیشترى انجام مى گیرد. در نتیجه كلاه و یا هر پوشش دیگرى مانند آن بر روى سر مى تواند مانعى براى دریافت سریع گرما باشد. در برخى از كشورهاى با آفتاب سوزان، استفاده از چتر براى جلوگیرى از تاثیر گرماى خورشید بر بدن بسیار رایج است، ولى در كشور ما متاسفانه كارى عجیب به نظر مى آید.
- در انتخاب پارچه لباس هاى خود به لحاظ رنگ و جنس دقت كنید. در پارچه هایى كه تركیبى از مواد پلى استر و كتان هستند، تبادل هوا راحت تر از پارچه هاى 100 درصد كتان صورت مى گیرد، در نتیجه براى تابستان مناسب ترند. انتخاب لباس هایى با رنگ هاى روشن هم همواره براى انعكاس گرما توصیه مى شوند.
حالا اگر با توجه به سهل انگارى در انجام توصیه هاى ارائه شده، مشكل گرمازدگى به وجود آمد، باید دنبال به كارگیرى اقدامات اولیه و راهكارهایى جهت بهبودى و یا كاهش علائم تا مراجعه بیمار به پزشك باشیم.
از آنجا كه علائم هر دو نوع گرمازدگى به هم شبیه است، تشخیص آنها از یكدیگر نیاز به گذشت اندكى زمان دارد. به این معنا كه اگر پیامدهاى ناشى از گرمازدگى پس از خروج فرد از منطقه گرما و مراقبت هاى اولیه و گذشت نیم ساعت اثربخش نبود، فرد باید به پزشك مراجعه كند. البته در مورد علائمى مانند ضعف و غش، این مدت زمان 2 تا 5 دقیقه است، زیرا گرمازدگى حاد ممكن است سبب به كما رفتن بیمار شود.
در این مدت زمان شما مى توانید به توصیه هاى زیر عمل كنید:
- به جاى اینكه فرد را در آب سرد فرو برید، بر روى او آب سرد بپاشید. به این ترتیب آب سریع تر از روى پوست تبخیر شده و فرد زودتر خنك مى شود، یا اینكه حوله اى را در آب سرد فرو برده و بر روى بدن بیمار قرار دهید.
- فرد را به مكانى كه در آنجا كولر و یا هر خنك كننده دیگرى وجود دارد، منتقل كنید.
- مادامى كه فرد در هوشیارى به سر مى برد، او را مجبور به خوردن آب كنید.
*مطالب مرتبط:
بخش تغذیه و سلامت تبیان
