مصاحبه تبیان با دکتر حمیدرضا فرشچی (1)

دکتر حمیدرضا فرشچی طی مصاحبه ای که با تبیان داشته است، خود را این گونه معرفی کرد.

اینجانب دارای مدارک تحصیلی زیر می باشم:

پزشک عمومی از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

متخصص تغذیه بالینی

فوق تخصص دیابت و چاقی از دانشگاه ناتینگهام انگلستان

شیوع چاقی طی دهه های اخیر رشد فزاینده ای پیدا کرده، به طوری که در کودکان نزدیک به سه برابر و در بزرگسالان نزدیک به دو برابر شده است. مطالعات جدید پیش بینی می کند که در سال 2015 ، بیش از دو میلیارد نفر در دنیا مبتلا به افزایش وزن و بیش از 700 میلیون نفر مبتلا به چاقی خواهند بود. این آمار اهمیت توجه به کنترل وزن و بیماری های وابسته به آن مانند افزایش چربی خون، افزایش قند خون و افزایش فشار خون را نشان می دهد.

یعنی زمانی جلوگیری از چاقی فقط جنبه زیبایی و تناسب اندام داشت، ولی الان باید بپذیریم که چاقی خودش به عنوان یک بیماری که می تواند سرمنشا خیلی از بیماری های دیگر باشد، مطرح است. به همین دلیل علاقه مند شدم، در مورد این مسائل جستجو کنم و مطالعاتی داشته باشم.

استفاده از مکمل ها در ورزشکاران

دکتر حمیدرضا فرشچی درباره ی تغذیه ورزشکاران و استفاده از مکمل های ورزشی توضیح می دهند:

آقای دکتر ممکن است در مورد تغذیه ورزشکاران توضیح دهید؟

بحث تغذیه ورزشی یکی از بحث های مهمی است که متأسفانه توجه زیادی به آن نمی شود. افراد زیادی به باشگاه ها مراجعه می کنند و رژیم های غذایی خاصی به آنها داده می شود و یا مصرف برخی از مکمل ها و داروها به آنها توصیه می شود که می تواند سلامت فرد را به خطر اندازد.

ورزشکاران دو دسته اند: ورزشکاران حرفه ای و ورزشکاران غیر حرفه ای.

ورزشکار حرفه ای به کسی می گویند که شغلش ورزش است، یعنی به طور تمام وقت در یک رشته ورزشی فعالیت دارد و برای مسابقه تمرین می کند، مانند فوتبالیست ها.

ولی افرادی که برای تفریح و سرگرمی و یا لاغر شدن ورزش می کنند، ورزشکار غیر حرفه ای هستند.

ورزش ها هم دو دسته اند: ورزش های هوازی یا استقامتی مثل : شنا، فوتبال، دو میدانی؛ و ورزش های غیر هوازی یا قدرتی مثل کشتی، وزنه برداری، بدنسازی. این ها مشابه هم نیستند و هر کدام تغذیه ی خاص خود را دارد.

به طور کلی ورزشکاران ویژگی های زیر را دارند:

1- تحرک بیش از حد دارند.

2- جوان هستند، یعنی خیلی از عوارض افزایش سن به زودی در آنها ظاهر نمی شود.

3- آدم های سالمی هستند و شاید بتوان گفت که سلامتی شان بالاتر از حد استاندارد نیز می باشد. در نتیجه آثار سوء دستکاری در تغذیه این افراد، خیلی زود نمایان نمی شود.

بیشتر نگرانی ما افراد عادی یا همان ورزشکاران غیر حرفه ای می باشند. افراد زیادی که به مراکز ورزشی مراجعه می کنند به راحتی، تجربیات شخصی افراد دیگر و گاهاً بعضی از کسانی را که به عنوان مربی هستند می پذیرند و به آنها عمل می کنند.

امروزه ورزش هایی چون بدنسازی و آئروبیک بسیار رایج شده است. انجام این ورزش ها اولا باید اصولی باشد. ثانیا داشتن تغذیه ی خاص برای افزایش دریافت انرژی برای این نوع ورزش ها لازم نیست، مثلا لازم نیست که روزی 4 عدد تخم مرغ یا رژیم پُر پروتئین دریافت کنیم تا عضله سازی شود.

بدنسازی ورزشی است که بیشتر جوانان را به خود جذب کرده است، اما مشکلش این است که افراد به صورت مقطعی به آن رو می آورند و سپس آن را رها می کنند. شما افراد زیادی را می بینید که در اثر زدن وزنه های زیاد بالاتنه بسیار چاقی دارند، ولی بعد از ترک آن وزنه ها و قطع ورزش، چربی بسیار مقاوم در بدنشان باقی خواهد ماند.

وقتی افراد ورزش بدنسازی یا هر نوع ورزش های قدرتی را قطع کنند، بلافاصله بافت چربی جایگزین عضله خواهد شد. در نتیجه اگر جوانان به سمت این نوع ورزش ها می روند، باید حتماً برای پیگیری آن هم فکری کنند.

میزان انرژی که یک ورزشکار غیرحرفه ای در فعالیت های بدنی می سوزاند، بسیار کم است. حداکثر انرژی که فرد در یک جلسه ورزشی از دست می دهد، 300 کیلوکالری است و اگر قرار باشد این مقدار کالری را با خوردن حجم بالایی از مواد غذایی جبران کنند، نه تنها کاهش وزن پیدا نخواهد کرد و به عضلاتش اضافه نخواهد شد، بلکه باعث می شود وزنش هم افزایش یابد. نتیجه این است که می گویند به جای اینکه وزنمان با ورزش کم شود، زیاد هم شد.

در مورد استفاده از مکمل های ورزشی چه توصیه ای دارید؟

در بسیاری از موارد، توصیه برای دریافت مکمل، منطقی نیست، زیرا آثار سوئی در سلامتی فرد به جای می گذارد، مثلا ورزشکاران در استفاده از داروهای تزریقی که در خیلی از مراکز ورزشی توصیه می شود، باید خیلی دقت کنند که چه دارویی را استفاده می نمایند و عوارض آن را بدانند. برای تناسب اندام معمولی، مصرف خیلی از این داروها لازم نیست. استفاده از پودرهای پروتئین، تحت شرایط خاص توصیه می شود. در باشگاه های بزرگ ورزشی، تناسب بین انرژی دریافتی با انرژی مصرفی، باید تحت نظر متخصص تغذیه ورزشکاران بررسی شود.

لذا استفاده ی بی رویه از داروهایی را که نمی دانیم چیست و چه عوارضی دارند و تحت چه مراحلی باید استفاده شوند را به هیچ وجه توصیه نمی کنم، زیرا عوارض آنها طی سال های متمادی بروز خواهد کرد و در سنین میانسالی خودش را نشان خواهد داد.

درصد پروتئین دریافتی برای یک فرد ورزشکار چقدر است؟

استاندارد دریافت پروتئین برای تمامی افراد که رژیم متعادل دارند، زیر 20 درصد است، یعنی بین 15 تا 20 درصد کل انرژی دریافتی فرد می تواند از طریق پروتئین ها باشد. اما در کسانی که سابقه بیماری کلیوی دارند، میزان پروتئین دریافتی باید بسیار کمتر باشد.

ورزشکارانی که به طور حرفه ای به ورزش وزنه برداری یا کشتی، یا به طور کلی ورزش های قدرتی مشغول هستند، معمولاً میزان پروتئین دریافتی شان بالاست، اما آن هم از 25 درصد نباید بالاتر برود، زیرا اگر یک فردی احیاناً استعداد ابتلا به بیماری های کلیوی را داشته باشد، مصرف زیاد پروتئین باعث شروع نارسایی کلیوی در او می شود. در نتیجه توصیه ی کلی برای دریافت پروتئین، 15 تا 20 درصد انرژی مصرفی در روز است. بیشتر از این مقدار، حتماً باید تحت نظر متخصص باشد تا آن را کنترل کند.

نظرتان در مورد مصرف بعضی مکمل ها مثل کراتین و پودر وی چگونه هست؟

پودر وی و کراتین، پودرهای پروتئینی هستند. پودر وی به میزان زیادی در سفیده تخم مرغ وجود دارد.

دو گروه از افراد می توانند زیر نظر پزشک از این پودرهای پروتئینی استفاده کنند:

1- کسانی که دچار لاغری مفرط هستند.

2- ورزشکاران حرفه ای، آن هم نه در مراحل اولیه، بلکه بعد از آماده شدن بدن برای ورزش حرفه ای و با افزایش فعالیت بدنی می توانند برای تناسب اندام، از این مکمل ها استفاده کنند.

البته باید افراد از لحاظ فیزیولوژیکی و رفتاری بررسی شوند، مثلا اگر علت لاغری فردی، بی اشتهایی عصبی باشد، نمی توان با دادن پودرهای پروتئینی، او را چاق نمود و کمبودهای تغذیه ای اش را جبران کرد.

باید بتوانیم چه در ورزشکاران و چه در عموم جامعه، تغییرات رفتاری و تغذیه ای صحیح را ایجاد کنیم.

برای مشاهده ی وب سایت دکتر فرشچی می توانید به آدرس اینترنتی www.dr-farshchi.com و www.novindiet.com

مراجعه کنید.

تهیه مصاحبه : معصومه آیت اللهی – کارشناس تغذیه تبیان