آسیب های شایع در ورزشکاران

انجام هر فعالیت بدنی با آسیب همراه است اما ورزشكار می تواند با افزایش آگاهی و اطلاعات خود در ارتباط با انواع آسیب های ورزشی میزان احتمال بروز آسیب را كاهش داده و حتی دوره درمان را كوتاه كنند.

دكتر تركمان متخصص ارتوپدی؛ به بررسی آسیب‌های شایع در ورزشكاران و راه‌های درمان و پیشگیری آن پرداخت.

مشروح این اطلاعات در زیر آمده است:

بیشتر سه مفصل مچ پا، زانو و شانه در ورزش دچار آسیب می شوند.

مچ پا:

در طرف خارج مچ پا سه لیگامنت اصلی وجود دارد و در طرف داخل لیگامنت مثلثی دلتئوید. این لیگامت‌ها در پیچ‌ خوردگی‌های مچ پا آسیب می‌بینند.

پیچ خوردگی مچ پا شایعه است و 20 تا 30 درصد دونده‌ها به آن مبتلا می‌شوند.

لیگامنت سین‌دس موز، بین دو استخوان درشت نی و نازك نی قرار دارد. این لیگامنت در پیچ خوردگی همراه با شكستگی، به خصوص در شرایطی كه شكستگی بالاتر از سطوح مفصلی باشد، آسیب می‌بیند.

ورزشكار باید روی پارگی این لیگامنت تاكید داشته باشد چراكه اگر درمان نشود مچ پا تخریب می‌شود.

یك در هر ده هزار ورزشكار، دچار آسیب لیگامنت می‌شوند.

معمولا 10 درصد ورزشكاران، در لیگامنت سین دس موز، دچار آسیب می‌شوند.

مكانیسم آسیپ مچ پا؛

1- اگر پا به طرف داخل بچرخد لیگامنت‌های خارجی آسیب می‌بیند.

2- اگر خم بودن پا كمتر باشد، CFL آسیب می‌بیند.

3- لیگامنت‌های خلفی كمتر آسیب می‌بینند.

4- لیگامنت دلتئوید خیلی كم كاملا پاره می‌شوند مگر اینكه با یك تكه استخوان كنده می‌شود.

5- اگر سین دس موز دچار پارگی شود، استخوان تیموس دچار جابه‌جایی می‌شود. بنابراین نیروایی كه به مفصل وارد می‌شود مچ پا را در عرض یكی، دو سال تخریب می‌كند.

درجه‌بندی آسیب‌ها:

آسیب درجه یك: كشیدگی و پارگی مختصر لیگامنت در این حالت اتفاق می‌افتد. درد و التهاب كم است. در این حالت عملكرد ورزشكار دچار مشكل نمی‌شود و ناپایداری مفصل وجود ندارد. دوره درمان 10 روز است.

آسیب درجه دو: در این حالت پارگی لیگامنت ناكامل است. مفصل كمی دچار لقی می‌شود. درد، التهاب و خونریزی ناچیز است. بسته به محل آسیب درمان ممكن است یك و نیم تا دو ماه طول بكشد.

آسیب درجه سه: در این پارگی كامل اتفاق می افتد، درد شدید، التهاب، خونریزی و خونمردگی و لقی مفصل از علائم آسیب درجه سه است.

در كل غالبا جراحی خیلی لازم نیست اما، اگر مفصل لق باشد در شرایطی كه هر سه لیگامنت پاره شده و یا لیگامنت با استخوان كنده شود، مفصل را باید جراحی كرد.

بعد از یكی، دو هفته بی‌حركتی باید عضلات فرد تقویت شده و حسن تعادل ورزشكار را تقویت كنیم. تقویت نكردن حس چالاكی باعث آسیب مجدد می‌شود. چون در این شرایط ورزشكار نمی‌تواند در مقابل آسیب‌هایی كه قرار است اتفاق بیفتد واكنش نشان دهد.

لحظه‌ایی كه ورزشكار دچار آسیب شود باید قانون RICE را در مورد او رعایت كرد، یعنی به ترتیب استراحت، یخ درمانی، بانداژ، بالا نگه داشتن.

زمانی ورزشكار می‌تواند به ورزش برگردد كه درد نداشته باشد و حركت و قدرت طبیعی داشته باشد. ا گر ورزشكار به این موارد توجه نكند و به ورزش بازگردد ممكن است باز هم دچار پیچ خوردگی شود. افرادی كه مكررا دچار پیچ خوردگی می‌شوند باید كفش‌هایی با كفی پهن بپوشند و یا كفشی استفاده كنند كه كفی قسمت خارجی آن بلندتر باشد، تا پا حالت اورشن (چرخش به داخل) پیدا كند. از طرفی لازم است عضلات قسمت خارجی را تقویت كرده و از مچ بند و بانداژ استفاده كرد. در این شرایط اگر باز هم جواب نداد باید فرد را جراحی كرد.

درد مداوم:

اگر ورزشكار بعد از آسیب، دچار درد مداوم شد، احتمالا به آسیب غضروفی یا تاندونی مبتلا شده است كه در این شرایط احتمال آسیب مجدد افزایش می‌یابد.

درد مداوم در ناحیه مچ دلایل مختلفی دارد:

1- گاهی یك تكه غضروف و استخوان از مفصل كنده می‌شود كه با MIR قابل تشخیص است. در این شرایط اگر تكه كوچك باشد پزشك آن را با دستگاه آرتروسكوپ برمی‌دارد ولی اگر بزرگ بود، آن را فیكس (ثابت) می‌كند.

2- گاهی در ناحیه مچ پا چربی ایجاد می‌شود. در این شرایط پزشك در آن ناحیه دارو تزریق می‌كند اگر درد خوب نشد، تكه را برمی‌دارد.

3- این مورد در فوتبالیست‌ها شایع است. به علت ضربه به سمت لتار فلكشن و دورسی فلكشن كپسول مفصلی آسیب می‌بیند و در این شرایط وقتی ورزشكار پا رابه پایین و بالا خم می‌كند، دچار درد می‌شود. این درد در قسمت قدامی به سمت خارج احساس می‌شود. درمان آن ابتدا با دارو و فیزیوتراپی است اما، در مراحل حاد، درمان جراحی است.

4- گاهی تعدادی از لیگامنت‌ها مچ پا به دنبال كشیدگی دچار آسیب می‌شوند. در این شرایط ممكن است بافت اضافی ایجاد شود. این حالت بین درشت‌نی و نازك نی و تیموس اتفاق می‌افتد.

برای درمان این عارضه نسج نرم را با آرترسكوپ آزاد می‌كنند.

5- گاهی به طور مادرزادی بین استخوان‌های مچ پا جوش خوردگی وجود دارد. در شرایط عادی درد حس نمی‌شود اما، بعد از آسیب درد ایجاد می‌شود.

6- آسیب‌های تاندونی نیز باعث درد مداوم می‌شود. درمان آن با جا انداختن، بی‌حركتی و در نهایت جراحی است.

كف پا

صافی كف پا: دو نوع صافی كف پا ثابت و متحرك داریم. برای این عارضه درمان قطعی وجود ندارد، اما، اگر صافی كف پا با درد همراه باشد می‌توان از كفی برای كاهش درد ورزشكار استفاده كرد.

افزایش قوس پا: در این عارضه باعث درد پاشنه در واریوس شده و انگشتان به حالت خمیده درمی‌آیند. در مفاصل پا، پینه ایجاد می‌شود و درد زیادی در كف پا احساس خواهد شد. علت این عارضه می‌تواند مادرزادی، فلج اطفال، فلج مغزی، ضربه، تروما، شكستگی و ناهنجاری فقرات باشد.

اگر قوس پا ثابت باشد، باید از عمل جراحی استفاده كرد. اما، اگر ثابت نبود می‌توان با گچ‌گیری به ورزشكار كمك كرد.

زانو:

در زانو دو لیگامنت صلیبی (ACL ) داریم. این لیگامنت‌ها ممكن است هنگام فعالیت بدنی آسیب ببینند. اگر این آسیب با لقی پا همراه باشد، باید ACL را جراحی كنیم.

ACL پاره با پیوند از رباط‌های دیگر خود فرد بازسازی می‌شود.

زانو دو مینسك لترال و مدیال دارد. مینسك لترال آزاد است اما مینسك مدیال چون ثابت است، بیشتر آسیب می‌بیند. پارگی وسیع در مینسك باعث گیر افتادن و قفل شدن زانو می‌شود. در این حالت میزان صاف شدن زانو 5 درجه تا حالت طبیعی فاصله دارد. در نسج مینسك عروق خونی نداریم و فقط به یك سوم محیطی مینسك عروق خونی می‌رسد. اگر در قسمت‌هایی كه مینسك فاقد عروق خونی است آسیب ایجاد شود احتمال درمان خیلی كم خواهد شد.

جراحی مینسك زمانی مجاز است كه سن ورزشكار كمتر از 45-50 سال باشد. پارگی تازه باشد، زانو لقی نداشته باشد و در قسمت حاوی عروق عارضه ایجاد شده باشد.

آسیب‌ عضلانی:

آسیب عضلانی به میزان 20 تا 25 درصد در ورزش‌ها شایع است كه منجر به ناراحتی برای ورزشكار می‌شود. با استراحت دو، سه هفته‌ایی درد آن كاهش می‌یابد. ولی اگر درمان به صورت كامل صورت نگیرد و ورزشكار به ورزش بازگردد درد مزمن ایجاد می‌شود.

دو گروه آسیب عضلانی داریم:

1) ضربه مستقیمی كه باعث له‌شدگی عضله می‌شود

2) اسپرین و كشیدگی عضلانی

اگر خونریزی در غلاف عضله باشد، پخش می‌شود و دردسر كمتر است، در این شرایط 24 تا 72 ساعت بعد از عارضه بهبودی ایجاد می‌شود. اما، اگر خونریزی در داخل نسج باشد، درد شدید ایجاد می‌شود. هماتوم تشكیل شده و جذب آب میان بافتی باعث افزایش درد می‌شود. در هر شرایط باید ورزشكار بستری شود.

آسیب‌های عضلانی بیشتر در ورزشكاران بالای 35 سال سن اتفاق می‌افتد. وقتی ورزشكار در هوای سرد ورزش می‌كند یا به اندازه كافی گرم نكرده یا آسیب‌های قدیمی دارد احتمال ایجاد آسیب عضلانی افزایش می‌یابد.

برای كاهش احتمال آسیب عضلانی ورزشكاران باید حتما خود را گرم كنند اهمیت این موضوع در ورزشكاران میانسال افزایش می‌یابد.

كفش ورزشی:

ورزشكار باید از كفش‌هایی استفاده كند كه انگلشتان آزاد باشد و بهتر است جلوی پا یك تا یك و نیم سانتی‌متر فضا داشته باشد.

كف كفش باید خاصیت جذب شوك به خصوص در راه رفتن و دویدن داشته باشد. پشت كفش حدود دو و نیم تا سه سانتی‌متر بلند باشد. كفش باید كاملا به پا فیكس شود و پا و كفش هنگام ورزش با هم از زمین بلند شوند. اگر لقی داشته باشد باعث پیچ خوردگی پا خواهد شد.

بند و رویه كفش باید تهویه هوا را راحت كند. ضخامت كفش باید به حدی باشد كه ورزشكار استوك را احساس نكند.

بهتر است كفش به علت تغییر سایز پا، در اواخر روز خریداری شود.

تنظیم برای تبیان: رضا سیگاری