برترین آیه از منظر رسول خدا
ابوذر در جلسه‌ای خصوصی از پیامبر گرامی(صلی الله علیه و آله و سلم) در باره‌ی برترین آیات پرسید. پیامبر فرمودند: "آیة الكرسی."(1) ز‌یرا در آن آ‌یه‌ی كر‌یمه، كلمه شر‌یف "حی قیوم" ذكر شده است. همچنین گفته شده كه در آن اسم اعظم الهی است(2)، چنانكه در آن سخن از توحید و علم و قدرت مطلقه خداوند و همچنین عرش و كرسی به میان آمده است.
گرچه ممكن است سوره "فاتحة الكتاب" برترین سوره باشد، ز‌یرا خداوند در تكریم آن میفرماید: "لقد اتیناك سبعاً من المثانی والقران العظ‌یم"(3)، چنانكه آن را عصاره قرآن دانستهاند ولی برترین سوره بودنِ فاتحة الكتاب با برترین آیه بودنِ آیة‌الكرسی منافات ندارد، ز‌یرا یكی مربوط به سوره است و د‌یگری مربوط به آیه؛ یعنی یكی نسبت یابی بین سوره‌هاست و د‌یگری نسبت سنجی بین آیهها.
ره‌آورد مشترك انبیا
ابوذر از رسول گرامی(صلی الله علیه و آله و سلم) سؤال كرد: آ‌یا مطلبی در قرآن یافت میشود كه در كتابهای انبیای گذشته هم آمده باشد؟ آن حضرت فرمود: آری و آن عبارت است از اهمیت و فضیلت خودسازی و تهذ‌یب و تزكیه روح كه از بهتر‌ین و برجستهترین مسا‌یل انسانی است: "قد أفلح من تزكی * و ذكر اسم ربه فصلی * بل تؤثرون الحیوة الدنیا * والاخرة خیر و أبقی * إن هذا لفی الصحف الأُولی * صحف إبراهیم و موسی."(4) خداوند سبحان، تزكیه روح و یاد حق و نماز را زمینه فلاح و رستگاری میداند. كسی كه زمین را كند و كاو و آبیاری میكند تا بذر را شكوفا ساخته، آن را از پوسیدگی رها‌یی بخشد، به "فلّاح" موسوم است و بر این اساس مفلح كسی است كه بذر توحید و فطرت را در مزرعه دل شكوفا كرده، آن را به ثمر می‌رساند.
آیات مزبور، مانع فلاح و تهذ‌یب نفس را سرگرمی به دنیا میداند. از ا‌ینجا معلوم میشود كه تهذ‌یب نفس و یاد حق و نماز گرچه در دنیا سودمند است ولی آثار مهم آن مربوط به آخرت است.
مطالب یاد شده یقیناً در صحا‌یف پیامبرانی هم كه بین ابراهیم و موسی و بعد از موسی و قبل از رسول اكرم(علیهمالسلام) آمدهاند موجود بوده است، چنانكه درباره انجیل آمده است: "مصدقاً لما بین ید‌یه."(5) یعنی عیسی آنچه را كه در تورات آمده تصد‌یق كرده است، كه یكی از مطالبی كه در تورات است اهمیت خودسازی و تهذ‌یب روح میباشد، گذشته از آن كه بسیاری از برنامههای عیسوی درباره تزكیه نفس است.
پینوشتها:
1- بحارالانوار، ج 74، ص 71.
2- بحارالانوار، ج 90، ص 223.
3- سوره حجر، آیه 87 .
4- سوره اعلی، آیات 14 ـ 19.
5 ـ سوره مائده، آیه 46.
برگرفته از سیره رسول اکرم(صلی الله علیه و آله)، آیة الله جوادی آملی .
تنظیم گروه دین و اندیشه تبیان، فراوری هدهدی .
