تبیان، دستیار زندگی
شخص لوس بار آمده، به دو مصیبت بزرگ گرفتار است: از طرفی توقع دارد زن و مرد اجتماع، مانند پدر و مادرش او را نوازش کنند و وقتی مشاهده می‌کند که مردم نه تنها احترامش نمی‌کنند، بلکه در مقابل این توقع بیجا مسخره‌اش می‌نمایند، احساس حقارت و پستی می‌نماید. از طرف
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

غمش را بخوان

کودک

نکات تربیتی مباحثی بسیار دقیق است و نیاز به آگاهی و بصیرت خاص برای به بار نشستن شایسته ترین ها احساس می شود. لذا در این مطلب سعی داریم به مطالبی آموزنده و مثمر ثمر برای تربیت سازنده اشاره نماییم.

لوس کردن کودکان آنها را موجوداتی ضعیف و بی‌اراده و خود‌‌ رای بار می‌آورد. این قبیل اطفال در ایام کودکی، پدران و مادران خود را با اعمال نادرست خویش به زحمت می‌اندازند و آنان را با مشکلاتی مواجه می کنند.

شخص لوس بار آمده، به دو مصیبت بزرگ گرفتار است: از طرفی توقع دارد زن و مرد اجتماع، مانند پدر و مادرش او را نوازش کنند و وقتی مشاهده می‌کند که مردم نه تنها احترامش نمی‌کنند، بلکه در مقابل این توقع بیجا مسخره‌اش می‌نمایند، احساس حقارت و پستی می‌نماید. از طرف دیگر شکست‌های درونی و ناکامی‌های روانی که منشا عقده حقارت شده است، او را تندخو و عصبی نموده و به مردم بدبین می‌شود .

پدر و مادر تندخو و پرخاشگر کمتر فرزندی آرام و سازگار تربیت خواهند کرد.

هیچ چیز به قدر تحقیری که کودک در قبال قدرت و زورنمایی بزرگ‌ترها در خود احساس می‌کند، اعتماد به نفس را در او خاموش نمی‌کند، به خصوص وقتی که پس از توسل به زور به او بگویند: بی‌خود سعی نکن، تو نمی‌توانی، عرضه‌اش را نداری.اگر کودک مورد احترام باشد، در خانه کمتر از اوامر پدر و مادر سرپیچی می‌کند. احترام به کودک و حسن معاشرت پدر و مادر با وی یکی از اساسی‌ترین عوامل ایجاد شخصیت در کودک است. پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: «اکرموا اولاد کم و احسنوا آدابکم؛ به فرزندان خود احترام کنید و با آداب و روش پسندیده با آنها معاشرت نمائید.» مربی خوب کسی است که عاقلانه خواهش‌های کودک را از راه‌های صحیح و با روش درست تعدیل کند.

برای کودکان خود دعا کنید. حضرت ابراهیم علیه‌السلام اینگونه از خداوند فرزندی‌صالح را طلب می‌کند: خدایا! مرا (فرزندی) از شایستگان ببخش. پس ما نیز او را به پسری شکیبا بشارت دادیم.» به قسمتی از دعای امام سجاد علیه‌السلام در همین زمینه توجه کنید:«خدایا! بر من منت گذار و فرزندانم را بر من ببخش. بر من منت بنه و ایشان را از نعمت صلاح و صواب محروم مساز و مرا از صلاح عقیدت و حسن تربیتشان بهره‌مند فرما... پروردگارا! فرزندان مرا به زیور تقوا و بصیرت بیارای تا نیکو ببینند و نیکو بشنوند و در برابر فرمان تو مطیع و فرمانبردار باشند...»

تذکرات باید چنان با ملایمت باشد که سدّی بین والدین و فرزندانشان نشود. امام حسن مجتبی علیه‌السلام روزی فرزندان خود و فرزندان برادر خود را دعوت کردند و به آنان فرمودند: همه شما، کودکان اجتماع امروز هستید و امید می‌رود که بزرگان اجتماع فردا باشید. پس دانش بیاموزید و در کسب علم کوشش کنید و هر کدام که حافظه قوی ندارید و نمی‌توانید در مجلس درس، مطالب استاد را حفظ کنید، آنها را بنویسید و نوشته‌ها را در منزل نگهداری کنید... همان‌گونه که مشاهده می‌کنیم حضرت بدون توسل به ترساندن، شلاق و مجازات، عشق به تحصیل را در آنها ایجاد کردند؛ یعنی به آنان فهماندند که درس خواندن امروز، راه وصول به عزت و بزرگی فرداست.

آنجایی که پدر و مادر، زبان به ملامت طفل می‌گشایند و در این کار اصرار می‌ورزند و او را تحقیر می کنند، طفل را به لجاجت وادار کرده‌اند.
کودک

ایمان را در کودکان خود پرورش دهید. از امام صادق علیه‌السلام روایت شده که فرمودند: در حدیثی آمده است که رسول اکرم (ص) به بعضی از کودکان نظر افکندند و فرمودند: وای بر فرزندان آخر الزمان از روش ناپسند پدرانشان. از پدران مسلمان که به فرزندان خود، هیچ یک از فرائض دینی را نمی‌آموزند. به ناچیزی از امور مادی درباره آنان قانع هستند. من از این مردم بری و بیزارم... یکی از وظایف پدر و مادر در تربیت فرزند پرورش فطرت راستگویی کودک است. آنها موظفند در خانه طوری رفتار نمایند که اطفال به راستی و راستگویی عادت کنند و این امر از پرورش بسیاری از صفات در کودکان دشوارتر است و برای رسیدن به این نتیجه، مراقبت‌های علمی و عملی بسیاری لازم است. در احادیث آمده است که کودکان را از 7 سالگی امر به نماز کنید و از 9 سالگی امر به روزه نصف روز یا بیشتر یا کمتر کنید.1  در عبادت نیز همچون دیگر امور حدّ اعتدال باید رعایت شود.  حضرت رسول اکرم( ص) می‌فرمایند: «اسلام دین متقین خداوند است. در آن با مدارا قدم بردار، کاری کن که دلت به عبادت خداوند بدبین نشود.» همچنین در روایتی آمده است: «ما کودکان‌مان را امر می‌کنیم به تسبیح حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام همچنان که امر می‌کنیم آنها را به نماز. 2

کودک را به خاطر تربیت نباید ترساند؛ زیرا ترس شخصیت کودک را از بین برده و دچار اختلالات روانی و ایجاد وابستگی می‌کند. به جای کتک زدن و ترساندن، دوست و راهنمای او باشید و نمونه صادق عشق و محبت. در بسیاری از مواقع می‌توان با یک سکوت یا یک نگاه، کودک را متوجه اشتباه و خطای خود نمود.

نوازش، یکی از غذاهای روانی کودک است که باید به اندازه کافی از آن تغذیه شود و گاهی گریه بچه فقط برای این است که تشنه محبت و نوازش است. بچه‌ای که در محیط خانواده  به قدر کافی محبت دیده است، تشنه محبت نیست در خارج از خانواده نیست.

خطای کودک را همیشه گناه نابخشودنی تصور نکنید تا مجبور به تنبیه نشوید. صبر، گذشت و تحمل لازم است

تذکرها در صورتی اثر دارد که والدین خود عامل به آنها باشند. نخستین گام در راه تربیت فرزندان، تربیت خویشتن است. کسی که خود به صفات اخلاقی نیکو زیبنده نشده، هیچ‌گاه نمی‌تواند دیگری را به پاکی هدایت کند. پدر و مادر تندخو و پرخاشگر کمتر فرزندی آرام و سازگار تربیت خواهند کرد. فرزندان شما باید بدانند دروغگویی، غیبت، دشنام و نمونه‌هایی این چنین، پسندیده نیست و زمانی فرزند شما این اعمال ناپسند را از خود دور می‌کند و انجام نمی‌دهد که خود شما به او نیاموخته باشید.

رفتارهای غیر منتظره کودکان را تا حدودی تحمل کنید. اگر کودک روش ناپسندی دارد، پدر و مادر باید عاقلانه و بدون اهانت به شخصیت طفل، راه صحیح را به او نشان بدهند و از عمل ناپسندش باز دارند.از حضرت علی علیه‌السلام روایت شده است که فرمودند:  زیاده روی در ملامت و سرزنش، آتش لجاجت را شعله ور می‌کند.»

از طریق قصه گویی بسیاری از مفاهیم را می‌توان به کودک القا کرد. این داستان‌ها باید پاسخ‌گوی سوالات ذهنی شنونده باشد. در داستان‌ها پیروزی با حق باشد. شخصیت داستان‌ها دور از هر گونه انحراف باشند.

خواندن قرآن در منازل سبب اعتلای کلمه حق و نشر حقایق اسلام می‌شود. هر گاه پدری در منزل قرآن بخواند، همسر و فرزندان وی نیز طبعاً در این عمل از وی پیروی نموده و به خواندن قرآن تشویق می‌گردند .همچنین از پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و اله وسلم روایت شده است که می‌فرمایند: «العلم فی الصغر کالنقش فی الحجر؛ علم در کوچکی مانند حکاکی روی سنگ است.» پس در محیط قرآنی بودن، انس با قرآن، شنیدن قرائت قرآن و عمل کردن به دستورات آن تاثیر بسزایی در زندگی دارد و کودکی که در محیط قرآنی تربیت شده باشد، از همان کودکی اکثر معارف را یاد گرفته و هرگز فراموش نمی‌کند.

پی نوشت:

1- وسائل الشیعه، ج2

2- کافی،ج 2

برگرفته از کتاب ریحانه بهشتی

تنظیم برای تبیان: کهتری

مقالات مرتبط

مخالفم ،پس هستم

تولید آدم یا آدم سازی؟

دنیایش را کوچک نکنید

قصه لالایی تو، حس من

بگذارید تا بروید

تا اطلاع ثانوی مامانت نیستم

چگونه قرانی شود؟

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.