طرح كروبی برای اصلاح نظام وظیفه

بخش عظیمی از جمعیت كشور ما را جوانان تشكیل می‌دهند كه در قالب یكی از منابع تولید یعنی نیروی انسانی نقش مهمی در افزایش بهره‌وری دارند. مشمولین قانون نظام وظیفه غالبا همین گروه هستند و لازم است بررسی شود كه گذراندن دوره نظام وظیفه چه تاثیری در بهره‌وری نیروی انسانی دارد به عبارتی آیا تحمیل اجباری خدمت نظام وظیفه به افراد از سوی قانون‌گذار اقتصادی‌تر است یا نرمش در این مورد و حركت به سوی ایجاد ارتش حرفه‌ای توسط داوطلبین واقعی و تامین هزینه‌های آنها توسط افرادی كه به هر دلیلی تمایلی به خدمت رفتن نداشته ولی با طی نمودن دوره كوتاه آموزش نظامی به‌عنوان نیروی ذخیره تا دو دهه در صورت نیاز می‌توانند در خدمت نیروهای مسلح كشورشان قرار گرفته و از حاكمیت ملی و تمامیت ارضی مملكت دفاع نمایند. اگر مشمولین نظام وظیفه را به دو گروه دارندگان مدرك لیسانس و بالاتر و دارندگان مدرك زیر لیسانس تقسیم كنیم گروه اول كسانی هستند كه سیستم آموزشی كشور هزینه و مدت زیادی را صرف تربیت آنها كرده و دارای تخصصی هستند و در جامعه سالم بایستی آنها به سرعت جذب بازار كار متناسب با تخصص خود شوند. سن این افراد قرابت زیادی با میانگین سن ازدواج پسران در ایران دارد و اعزام این افراد به خدمت سربازی هزینه بالایی دارد زیرا كه باعث می‌شود تا نیروی كار متخصص و آموزش‌دیده در دوره زمانی طولانی اكثرا به كاری غیر از تخصص خود مشغول شده و این امر باعث پایین آمدن ضریب بهره‌وری نیروی كار و اتلاف منابع می‌گردد. اما گروه دوم كه عمدتا تخصصی از طرف نظام آموزشی دریافت ننمودند و با میانگین سن ازدواج فاصله دارند هزینه فرصت این گروه برای اعزام به خدمت نظام وظیفه كمتر از سایرین است. علاوه بر این هزینه‌هایی كه دولت به‌عنوان مقرری به سربازان می‌پردازد و نیز هزینه‌هایی كه صرف نگهداری و اسكان و تغذیه آن می‌شود را نیز باید به هزینه‌های اجتماعی دیگر اضافه نمود علاوه بر این هزینه‌های دوره خدمت نظام وظیفه بدون شك منافعی برای دولت دارد كه ضرورتا باید از هزینه‌های آن بیشتر باشد در غیر این صورت پافشاری بر خدمت اجباری سربازی رفتار منطقی و اقتصادی نخواهد بود از جمله این منافع برآوردن نیاز دولت به نیروی نظامی و انتظامی، آموزش و آماده كردن افراد برای زمان ضرورت جهت برقراری امنیت تامین كار انسانی برخی سازمان‌ها و... است.

جا دارد همین جا به این موضوع نیز اشاره نماییم كه چنانچه انسان‌های واجد شرایط (افراد مشمول) منابع و درآمد حاصل از این خدمت را بیشتر از هزینه آن بدانند با كمال میل تن به خدمت مقدس سربازی خواهند داد پس همیشه عده‌ای وجود خواهند داشت كه متمایل به انجام خدمت نظام وظیفه خواهند بود. در سوی دیگر افرادی هستند كه بعد از محاسبه هزینه آن را بیشتر ازمنافع آن می‌دانند این افراد قاعدتا آمادگی دارند تا با پرداخت هزینه‌ای كمتر از آنچه خدمت نظام وظیفه برای آنها دارد خود را از قید آن رها كنند. مقایسه 197 كشور جهان از جهت وضعیت نظام وظیفه: كشورهای جهان ازلحاظ وضعیت نظام وظیفه به سه گروه تقسیم می‌شوند: 1-‌در 109 كشور جهان خدمت نظام وظیفه عمومی وجود ندارد از جمله این كشورها آرژانتین، اروگوئه، افغانستان، استرالیا، اسلواكی، امارات عربی متحده، انگلستان، آمریكا، بلژیك، بلغارستان، یونان، بوسنی، ایسلند، پاكستان، پرتغال، چك، رومانی، ژاپن، جامائیكا، فرانسه، لبنان، مجارستان، هلند، نیكاراگوئه، نیجریه، عربستان، عراق، هند، هنگ‌كنگ، ایتالیا، مراكش و كشورهای افغانستان، عراق، عربستان، عمان، قطر، امارات،

پاكستان، بحرین از جمله همسایگان ایران هستند كه سربازی اجباری را لغو كرد. 2- در 62 كشور جهان خدمت سربازی صرفا در امور مدنی و به‌صورت غیرمسلح و به صورت داوطلبانه و بعضا مدت آن كمتر از یك سال می‌باشد (كشورهای اتریش، آذربایجان، دانمارك، بولیوی، اوكراین، كرواسی، آلمان، یونان، مكزیك، روسیه، تایوان، تركیه از جمله كشورهایی هستند كه خدمت سربازی در آنها یك سال یا كمتر و كشورهای آنگولا، الجزایر، بلاروس، اسپانیا و سوئد جزو كشورهایی هستند كه سربازی صرفا در امور مدنی و به صورت غیرمسلح درآنها انجام می‌شود) 3-‌سربازی اجباری 18 ماه یا بیشتر، غیرانتخابی و همراه با به‌كارگیری در امور عملیاتی و مسلحانه نظامی كه در این بررسی در 26 كشوراز جمله ایران انجام می‌شود. ارمنستان، اریتره، ایران، بوركینافاسو، تاجیكستان، تایلند، تركمنستان، كنگو، زیمبابوه، سوریه،سودان، سائوتام، سومالی،كامبوج، قرقیزستان، كره شمالی، گینه استوایی، كوبا، لائوس، لیبی، ماداگاسكار، مصر، موزامبیك، ویتنام در این گروه قرار دارند. همانطور كه مشاهده می‌شود در ایران به‌رغم برخی بهبودها در مقایسه با دیگر كشورها كمترین میزان بهینه‌سازی و اصلاح در مورد نظام وظیفه انجام شده است. كلیات طرح اصلاح قانون خدمت نظام وظیفه عمومی: در این طرح نیروهای مسلح ایران (ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) از حالت تكیه بر سربازان وظیفه به تكیه بر نیروهای عمدتا حرفه‌ای تغییر شكل خواهند داد. تمامی مشمولین خدمت نظام وظیفه به دو گروه ذیل تقسیم می‌شوند.

الف – افرادی كه به هر دلیلی تمایلی به انجام خدمت نظام وظیفه نداشته و مایلند با پرداخت مبلغی هزینه جبرانی آن را بر اساس جدول مندرج در این طرح پرداخته و با شركت اجباری دریك دوره آموزش نظامی 60 روزه با نحوه به‌كارگیری سلاح و اصول مقدماتی و كاربردی رزم‌آشنا و به مدت 20 سال نیز به‌عنوان نیروی ذخیره تلقی و در صورت نیاز كشور در زمان ضرورت و بحران بلافاصله بعد از فراخوانی در نیروهای مسلح حضور یافته از حاكمیت ملی و تمامیت ارضی مملكت دفاع نمایند.

ب – افرادی كه قصد انجام خدمت نظام وظیفه را دارند و پس از گذراندن دوره آموزشی در یگان‌های نظامی مربوطه متناسب با نیاز هر نیرو می‌توانند حداكثر تا مدت 3 سال و درصورت نیاز نیروهای مسلح تا سقف زمانی پنج سال با اخذ حقوق (طبق جدول مندرج در این طرح) در ارتش و سپاه پاسداران یا نیروهای انتظامی به خدمت بپردازند. (حداقل مدت خدمت افراد داوطلب در نیروهای مسلح 18 ماه می‌باشد) نقاط قوت این طرح: 1-‌تعداد قابل توجهی از نیروهای متخصصی كه نظام آموزشی كشور برای آنها هزینه نموده بلافاصله وارد بازار كار شده و از اتلاف منابع به‌شدت جلوگیری خواهد شد.

2- به‌صورت قابل توجهی از تعداد افراد غایب و بلاتكلیف كه به‌دلیل عدم تمایل به انجام خدمت سربازی و محرومیت‌های قانونی از چرخه بهره‌وری خارج شده و عوارض اقتصادی و اجتماعی نامناسبی ایجاد نمودند كاسته خواهد شد. 3- جمع كثیری از جوانان در سطوح مختلف به دلیل پرداخت حقوق در نیروهای مسلح جذب شده و آمار بیكاران و بالطبع مشكلات اجتماعی و اقتصادی جامعه كاهش خواهد یافت. 4- بخش قابل توجهی از هزینه‌های سربازان حرفه‌ای توسط افرادی كه خدمت وظیفه خود را خریداری می‌نمایند تامین و فشار زیادی از جهت مالی به دولت و نیروهای مسلح و نهایتا خزانه كشور وارد نمی‌گردد. 5- نیروهای مسلح می‌توانند نیروهای دائم خود را از بین سربازان حرفه‌ای (بعد از پنج سال) گزینش و هزینه‌های آموزشی دیگری بر آنها تحمیل نمی‌شود. 6- با انواع و اقسام بزهكاری‌های مرتبط با صدور كارت پایان خدمت جعلی یا معافیت‌های غیرقانونی و امثالهم كه هر روز شاهد درج اخبار آن در مطبوعات هستیم مقابله می‌شود. 7- از اتلاف جدی منابع انسانی كه می‌توانند پس از خاتمه تحصیل در سطوح مختلف نظام اجرایی كشور در بخش دولتی یا خصوصی در فرآیند توسعه كشور موثر واقع شوند، جلوگیری می‌شود. لازم به توضیح است كه اجرای این طرح منوط به موافقت مقام معظم رهبری (فرماندهی كل نیروهای مسلح) و تصویب مجلس شورای اسلامی می‌باشد.

برای دیدن اخبار، اطلاعات، تحلیل های انتخاباتی دیگر کاندیداها اینجا کلیک کنید.

منبع: سحام نیوز

تنظیم برای تبیان: گروه جامعه و سیاست