سعی کن فقط انتقاد کنی، نه...
در مقاله قبل با عنوان "بزنید به هدف" راهکار های عملی را برای دارا بودن یک انتقاد سازنده و فراهم کردن زمینه نفوذ بیشتر انتقاد کننده خدمت شما ارائه نمودیم . در این بخش10 پیشنهاد برایتان داریم، حتما بخوانید.
1- عصبانی نشوید
تا وقتی خودتان نخواهید، هیچ‌کس نمی‌تواند شما را آن‌قدر عصبانی کند که کنترل‌تان را از دست بدهید. همیشه وقتی در برخورد با دیگران عصبانیت به خرج می‌دهید، پیش‌تر و بیشتر از آنکه به طرف مقابل‌تان آسیب بزنید، به خودتان آسیب می‌رسانید. عصبانیت نمی‌گذارد حرف‌هایتان منصفانه شنیده شود.
2- غیرمستقیم اشاره کنید
به صراحت و مستقیما شروع به انتقاد و سرزنش نکنید. سعی کنید با طرح سوالاتی هدفدار، شخص را وادار کنید تا مسیر بحث را به همان سمتی که شما می‌خواهید بکشاند و آن‌وقت حرف‌تان را شروع کنید. توانایی‌ها و هوش و استعداد طرف مقابل‌تان را به خاطر کاری که اشتباه انجام داده و حالا مورد انتقاد شماست، یک‌باره زیر سوال نبرید.
3- بگذارید از خودش دفاع کند
با چند سوال هدفدار و غیر مستقیم، سعی کنید او را در وضعیتی قرار بدهید که خودش همه حرف‌ها را بزند. او با این کار، می‌تواند از خودش دفاع کند و لااقل آن مساله‌ای را که مورد انتقاد شماست، از زاویه دید خودش برایتان تعریف کند. به این ترتیب، شاید در تصمیم شما برای انتقاد کردن، تجدید نظری به وجود بیاید. وقتی شما و طرف مقابل‌تان با هم به نتیجه مشترکی برسید، احتمال اینکه در پایان بحث بتوانید به نتیجه دلخواه‌تان برسید، بیشتر می‌شود.
4- موضوع را روشن کنید
تا آنجا که ممکن است، وضعیت مورد بحث را برای خودتان روشن کنید. برای اینکه بتوانید یک مساله را به خوبی حل کنید، باید شرایط را خوب درک کنید. درباره زوایای مختلف موضوع مورد بحث، از خودتان سوال کنید و سعی کنید به آن سوال‌ها جواب بدهید. تا آنجا که برایتان مقدور است خودتان را در شرایط طرف مقابل قرار بدهید و سعی کنید موضوع را از چشم او ببینید و شرایطش را درک کنید. در میان گفتارهای انتقادآمیزتان هم بهتر است هر از گاه به این موضوع اشار کنید که مثلا اگر من جای تو بودم یا اگر من توی این موقعیت قرار می‌گرفتم... و بعدش هم نظر او را درباره پیشنهادتان جویا شوید.
5- اشتباهتان را قبول کنید
وقتی در لابه‌لای حرف‌هایتان به اشتباهات خودتان هم اشاره‌ای می‌کنید و آنها را می‌پذیرید، طرف مقابل‌تان هم راحت‌‌تر می‌تواند اشتباهات خودش را قبول کند. اگر مقدور است بدون اینکه اسمی از شخص یا اشتباهش به میان بیاورید (به‌ویژه در میان جمع) مشکل را به صورت غیرمستقیم و به نحوی مطرح کنید که فقط شما و طرف مقابل‌تان از موضوع سر در بیاورید، این کار را انجام بدهید. این شیوه در خیلی از موارد جواب می‌دهد.
6- گاهی تنبیه کنید
اگر شما مدیر یک مجموعه هستید و یکی از زیردستان‌تان خطایی می‌کند که باید مورد انتقاد قرار بگیرد، یکی از بهترین راه‌ها برای انتقاد از او و تنبیه کردنش این است که اول، اشتباهش را به او تذکر بدهید و بعد، از خود او بخواهید که تنبیهی برای خودش در نظر بگیرد. در بیشتر موارد، تنبیهی که آن شخص برای خودش در نظر می‌گیرد بیشتر و سنگین‌تر از آن چیزی است که شما در ذهن‌تان برای او در نظر گرفته بودید اما اگر آنچه او گفت، خیلی کمتر از آن چیزی بود که شما در ذهن داشتید، تعارف را بگذارید کنار: «متاسفانه این تنبیه از آن تنبیهی که من برای شما در نظر گرفته‌ام خیلی سبک‌تر است. به نظر من عادلانه‌ترین تنبیه برای این کار شما این است که...»
وقتی از شما بد انتقاد می‌کنند
با انتقادهای بد چه کار کنیم؟ به هر حال، همه‌مان هر از گاهی مجبوریم با چنین انتقادهایی هم مواجه شویم. اجازه ندهید چنین انتقادهایی شما را به هم بریزد. در مواجهه با چنین انتقادهایی از توصیه‌های زیر غافل نشوید:
پاسخ‌هایتان را کوتاه کنید: فارغ از لحن و کلماتی مخاطب یک بار سعی کنید به حقایق حرف طرف مقابل‌تان بیندیشید و آن را ارزیابی کنید. انصاف بدهید. واقعا آیا هیچ رگه‌ای از حقیقت در آن حرف‌ها پیدا نمی‌شود؟ اگر انتقادها تا این حد مغرضانه است و شما هم مجبورید جوابی به آن انتقادها بدهید، بهتر است به حداقل ممکن اکتفا کنید: «ممنون... بسیار خوب... درباره آن فکر می‌کنم... اطلاع چندانی در این مورد ندارم... حالم چندان مساعد نیست...»
ابهامات ذهنی‌تان را رفع کنید: به انتقادی که علیه‌تان مطرح می‌شود، خوب گوش کنید و درباره‌اش فکر کنید. آیا موضوع انتقاد را درست فهمیده‌اید؟ اگر پاسخ‌تان منفی است، حتما ابهامات ذهنی‌تان را رفع کنید. تا وقتی حرف‌های انتقاد آمیز را به درستی درک نکرده‌اید، درباره آن حرف‌ها هیچ قضاوتی در ذهن‌تان نکنید.
دنبال مثبت بگردید: سعی کنید هر چه می‌گویند بر این مبنا بگذارید که ممکن است جنبه‌های سازنده‌ای هم داشته باشد. در مقابل انتقادهای ویرانگر هیچ لزومی ندارد که در لاک دفاعی فرو بروید. یادتان باشد که حتی در مغرضانه‌ترین انتقادها هم ممکن است رگه‌هایی از حقیقت وجود داشته باشد و شاید در میان چنین انتقاداتی هم وسیله‌ای پیدا بشود که شما را به بهتر شدن، نزدیک‌تر کند.
اشتباهاتتان را بپذیرید: اشتباهی را که مرتکب شده‌اید، بپذیرید اما لزومی ندارد که احساس گناه کنید. بابت اشتباهتان صادقانه عذرخواهی کنید و بگویید که حاضرید هر چه از دست‌تان برمی‌آید برای جبران اشتباه خودتان و بهتر شدن اوضاع انجام بدهید و واقعا هم این کار را بکنید. یک اقرار مختصر زبانی و جبران در عمل، خیلی بهتر است.
دکتر محمدکیاسالار، سلامتیران
تنظیم برای تبیان : کهتری
مقالات مرتبط
