تبیان، دستیار زندگی
طبق ایه قران، انفاق افراط گونه، اسراف است و کسی حق ندارد ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

انفاق بیش از حد، اسراف است

اسراف

انسانها در زمینه انفاق چند گروه اند: عده ای اساسا از هر گونه بذل و بخشش رویگردانند و شعارشان این است که چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است.

برخی دیگر انفاق می کنند اما تا آنجا که خود و خانواده شان را به رنج و مشقت فرو نیفکنند..

اما گروه سومی نیز هستند که در انفاق کردن چنان راه افراط می پویند که دیگر برای خودشان چیزی نمی ماند.

قرآن کریم، این کتاب نور، اینجا نیز هدایتگرانه به تعیین حد و مرز انفاق پرداخته مخاطبان را نسبت به خروج از جاده اعتدال و سقوط در ورطه اسراف بیم می دهد.

درآیات پایانی سوره مبارکه فرقان، خداوند بندگان خاص خود را متصف به صفاتی پنج گانه نموده است که پنجمین صفت ممتاز ایشان، رعایت اعتدال در "انفاق" است:

وَالَّذِینَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ یسْرِفُوا وَلَمْ یقْتُرُوا وَكَانَ بَینَ ذَلِكَ قَوَامًا(فرقان/67)

«و کسانی که هرگاه انفاق کنند، نه اسراف می‌نمایند و نه سخت‌گیری؛ بلکه در میان این دو، حد اعتدالی دارند.»

کلمات کلیـدی آیه یاد شده:

أنفقوا:

1- در آیه یاد شده اصل انفاق مسلم انگاشته شده و تنها درباره اوصاف و چگونگی انجام آن سخن رفته است؛ چنانکه می فرماید: انفاق باید بی هیچگونه اسراف صورت پذیرد.

2- کلمه"اذا" که بر سر فعل أنقوا آمده است در علم نحو عربی معنای قطعیت و حتمیت را افاده می کند بنابر این می توان گفت انفاق یکی از وظایف قطعی بندگان شایسته خداست.

لم یسرفوا:

نزد اهل لغت اسراف به معنای تجاوز از حد هر چیزاست هرچنداغلب درخرج کردن اموال کاربرد یافته است.

در اصطلاح قرآن، مسرفان به صفاتی چند شناخته شده اند:

1- کسانی هستند که فرعون وار عمل می کنند(یونس/83) .

2- یاران دوزخ و آتشند(غافر/43)

3- برادروار دست در دست شیطان دارند

4- مشمول دوستی خداوند نمی شوند(اعراف/31)

5- فرمانبرداری از آنها ممنوع است و نباید اوامرشان اجرایی شود.(شعراء/151)

لم یقتروا:

با اندکی تامل می توان دریافت که قرآن تنها بر "اقتصاد" انگشت تاکید می نهد نه "اقتار" که نقطه مقابل اسراف است.

توضیح و تفسیر "اقتار" که به معنای رویکرد بخیلانه و سختگیرانه در بخشش اموال است در آیه دیگری از قرآن آمده است:

 وَلَا تَجْعَلْ یدَكَ مَغْلُولَةً إِلَى عُنُقِكَ وَلَا تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَحْسُورًا(اسراء/29)

هرگز دستت را بر گردنت زنجیر مکن، (و ترک انفاق و بخشش منما) و بیش از حد (نیز) دست خود را مگشای، تا مورد سرزنش قرار گیری و از کار فرومانی!

قواما:

واژه قوام(به فتح قاف) به معنای اعتدال و نگاهداشت حد میانه است اما قوام(به کسر قاف) امری است که قیام و استقرار به واسطه آن تحقق می یابد.

بنابراین "قوام" داشتن در امور مشی بندگان خاص و به منزله یک ارزش انسانی است.

چنانکه در تفسیر روایی قمى آمده است امام صادق(ع) آیه شریفه را چنین تفسیر  می کنند:

اسراف انفاق کردن در گناه و به ناحق است. "اقتار" نیز  بخل ورزیدن در حق خداوند عز و جل و قوام به معنای انفاق در جایی که خداوند دستور داده است.


نویسنده