تبیان، دستیار زندگی
حتماً تا به حال شما با پلاستیک‌های بسته‌بندی انقباضی روبرو شده‌اید. البته این جنبه‌ی منفی پلاستیک بسته‌بندی بود، اما این مواد بسیار کارآمد هستند. در اینجا به ویژگی‌های این مواد اشاره خواهد شد و چگونگی انقباض آنها نیز توضیح داده خواهد شد. ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

چرا پلاستیک بسته‌بندی انقباضی جمع می‌شود؟

فرض کنید اندکی قبل، یک CD جدید اصل از خواننده ی مورد علاقه تان را خریده اید و در تاریکی شب درون اتومبیلتان سعی دارید که بسته بندی CD را باز کنید و همین طور به تلاش خود ادامه می دهید... در عین حیرت شما، ظاهراً بسته بندی می خواهد خیلی محکم تر از زور شماست. فقط با کمک یک چاقو، یا فردی که از شما صبورتر است، می توانید بسته را باز کنید. اگر آنچه که شما را دلخور کرده است یک CD نیست، پس می تواند بسته بندی یکی از موارد زیر باشد: نوار کاست، ظرف دارو، بیسکوئیت ها، سر درزگیری شده ی  بطری های موادغذایی، یا جعبه ای با هر اندازه و شکل...

حتماً تا به حال شما با پلاستیک‌های بسته‌بندی انقباضی روبرو شده‌اید. البته این جنبه‌ی منفی پلاستیک بسته‌بندی بود، اما این مواد بسیار کارآمد هستند. در اینجا به ویژگی‌های این مواد اشاره خواهد شد و چگونگی انقباض آنها نیز توضیح داده خواهد شد.

پلیمرها: در حالت طبیعی

نخست، نیاز داریم که کمی درباره‌ی پلیمرها، آن هم در حالت طبیعی‌شان بدانیم. همان طور که می‌دانید، پلیمرها مولکول‌های واقعاً بلندی هستند. بیایید فرض کنیم که یک مولکول، رشته‌ای از نخ به طول 10 متر است. حال آن توپ نخ را به بچه گربه‌ی کوچکی می‌دهیم. دو توپ نخ دیگر هم به او می‌دهیم. شکلی که نخ‌ها، پس از پایان بازی بچه گربه با آن ایجاد می‌کند، شبیه یک مولکول منفرد پلیمر در یک پلاستیک مشابه آن است؛ یعنی به طور تصادفی آرایش یافته و در هم پیچیده:

چرا پلاستیک بسته‏بندی انقباضی جمع می‏شود؟

پلاستیک بسته بندی انقباضی، پیش از انقباض، شکل متفاوتی دارند. فیلم نازکی از یک پلاستیک- مثل پلی (وینیل کلراید) (PVC) یا یک پلی اولفین مانند پلی اتیلن- آرایش یافته است، طوری که زنجیره های پلیمری کاملاً به صورت کشیده می باشند:

چرا پلاستیک بسته‏بندی انقباضی جمع می‏شود؟

بچه گربه‌ی بازیگوش ما هیچ‌گاه برای دوباره جمع کردن منظم نخ و تبدیل آن به توپ، و یا کشیدن کامل آن اقدام نمی‌کند. آمار و احتمالات (و طبیعت بچه گربه) به ما می‌گویند که نخ، حالتی نامنظم خواهد داشت. همین اتفاق برای پلیمرها پیش می‌آید: شکل زنجیره‌ی کشیده شده‌ی بالا از دیدگاه آماری مطلوب نیست و طبیعت هم آن را دوست ندارد، ولی ما به هر ترتیب، آن را مجبور به پذیرش این آرایش نامطلوب می‌کنیم. توجه کنید که چگونه این پلیمر آرایش یافته، بزرگتر و طولانی‌تر به نظر می‌آید.

اکنون، فیلم پلیمری کشیده شده و آرایش یافته ما، می‌تواند به صورت یک پاکت درآید یا دور یک سبد عید پیچیده شود. سپس کمی حرارت بدهید، فیلم در این موقع، جمع می‌شود:

در ابتدا و در زمان آرایش یافتن، پلیمر در حالت کشیده، محبوس یا منجمد می‌شود. اعمال انرژی اضافی منجر به افزایش حرکت مولکولی می‌شود. بدین ترتیب پلیمر کشیده شده، دوباره به حالت کلاف در می‌آید، یا منقبض می‌شود، تا به صورتبندی نامنظم و تصادفی مطلوب خود بازگردد.

کیسه های PVC می توانند تا حد %50 از اندازه ی حالت آرایش یافته منقبض شوند. مقاومت کششی آنها نیز افزایش می یابد. علاوه بر PVC، پلی استرهای مختلفی برای بسته بندی انقباضی استفاده می شوند. برای مصارف با مقیاس بزرگ، مانند پوشاندن قایق ها، یا محصور کردن محل های ساخت و ساز، می توان از نوعی کوپلیمر اتیلن و وینیل استات (EVA) استفاده کرد. این پلیمر پس از انقباض، مقداری از خاصیت کشسانی خود را به دست آورده، در هوای سرد، شکننده نمی شود، و در برابر شعله آتش و سوراخ شدن نیز مقاوم است.