کودک اما با شخصیت
بسیاری از والدین پیوسته می‌پرسند رفتار مناسب با كودك باید چگونه باشد تا شخصیت به طور مثبت در او رشد و نمو كند. در اینجا ما مواردی را كه الهام گرفته از احادیث ائمه طاهرین علیهم‌السلام و گفته‌های روان‌شناسان است، فهرست‌وار مطرح می‌كنیم تا با اتكا به مكتب پربار اسلام در رشد صحیح شخصیت كودكان خود ، توفیق حاصل كنیم.
احترام‌گذاری
اساسی‌ترین و ثمربخش‌ترین راه برای رشد شخصیت كودك و برخورداری از استقلال فكری و اعتماد به نفس در زندگی احترام به اوست. كودك از وقتی به دنیا قدم می‌گذارد ، با اولین محیط اجتماعی یعنی خانواده روبه‌رو می‌شود. او بتدریج با اعضای این جامعه یعنی پدر و مادر ، برادر و خواهر آشنا می‌شود.
اگر كودك از ابتدا احساس كند كه در این محیط اجتماعی كوچك احترام افراد محفوظ است ، توهین و تحقیر و جسارت در كار نیست ، بزرگ‌تر به كوچك‌تر و كوچك‌تر به بزرگ‌تر احترام می‌گذارد. كم‌كم علاوه بر این كه اهمیت احترام گذاری را درك می كند، خود به خود انسانی محترم و باشخصیت نیز بار خواهد آمد.
اگر می‌خواهید فرزندتان به شما توهین نكند ، باید شما نیز به او توهین نكنید. متاسفانه بسیاری از پدران و مادران از این نكته غافلند و توقع دارند فرزندشان كاملا احترام آنان را نگه دارد ، در حالی كه خود هرگز به فكر احترام و شخصیت او نیستند ، دائم او را سرزنش و تحقیر می‌كنند و در برابر دوست، همكار و همكلاسی‌اش كوچكش می‌كنند. باید بدانیم آنچه به كودك می‌دهیم همان را پس می‌گیریم.
واگذاری امور كوچك
كودك نیز مانند دیگران دوست دارد در خانه و محیط های دیگر، خود را عضوی فعال و موثر احساس كند. او از طفیلی بودن و سربار جامعه بودن بدش می‌آید. از این رو باید بخصوص در محیط خانه برای او هم حسابی باز شود، به او نقشی داده و مسوولیتی به عهده‌اش واگذار شود تا از این طریق احساس شخصیت كند و خود را بی‌اثر نبیند.
از این رو لازم است پدران و مادران محترم ، در محیط خانه بعضی كارهای ساده و جزیی را به كودكان خردسال واگذار كنند و از آنان مسوولیت بخواهند.
این عمل نقش موثری در احساس شخصیت كودكان دارد ، آنها را متعهد و مسوول بار خواهد آورد و در امور زندگی ورزیده می‌سازد و به ترتیب در مسوولیت‌های بالاتر نقش بهتری ایفا می‌كند و تجربیات خود را به كار می‌اندازد.
عدالت در ارتباط با كودك
فرزندان باید طعم عدالت را بچشند و خوبی عدالت را لمس كنند و احساس نمایند عدالت لازمه زندگی و جامعه است. حتما در كوچك‌ترین امور هم باز اجرای عدالت لازم است.
رعایت ادب
برخورد مودبانه با فرزندان ، اگرچه كم‌سن باشد ، نقش مهمی در رشد شخصیت و احترام فرزندان دارد. متاسفانه بسیاری از پدران و مادران از این نكته غافل هستند و بخصوص در كلام، رعایت ادب را نسبت به فرزندان خود نمی‌كنند.
به پدران و مادران محترم كه خواهان عزت و سربلندی فرزندان خود هستند سفارش می كنیم با كودك خود همانند یك شخص محترم و یك دوست واقعی برخورد كنید. با او با كمال ادب سخن بگویید. وقتی می‌خواهید خطا و اشتباهی را تذكر بدهید ، بكوشید با نرمی و ملاطفت بیان كنید؛ چرا كه در این صورت حرف شما تاثیر بیشتری خواهد داشت. در حضور دیگران هرگز كودك خود را مورد توبیخ قرار ندهید و به این وسیله او را گرفتار عذاب روحی نسازید. از به كار بردن الفاظ ركیك و زشت جدا خودداری كنید ، چراكه این روش نه تنها شخصیت و احترام خود شما را نابود می‌كند بلكه علاوه بر آن، كودك را نیز انسانی پست و زبون و لاابالی بار خواهد آورد.
نام نیك برای كودك
روان‌شناسی می‌گوید: «نامی كه هنگام تولد یا بعد به كودك گذاشته می‌شود ممكن است یك خطر روانی برای او داشته باشد.» این اصل تنها نام واقعی كودك را شامل نیست، بلكه لقب یا نامی است كه والدین و اطرافیان كودك از راه محبت به او می‌دهند؛ مثلا «حوریه» را «حوری» یا «حسین» را «حسنی» می‌نامند همان تاثیر روانی را خواهد داشت. از این رو بهتر است نام كودك را از میان نام‌های معمولی و رایج هر جامعه و فرهنگ آن انتخاب كرد. كودكی كه نام و لقب خود را بپسندد همواره احساس برتری خواهد كرد و برعكس اگر از نام و لقبش خشنود نباشد شرمسار و ناراحت خواهد شد و این هر دو احساس در چگونگی رشد شخصیت كودك موثرند.
مشورت و نظرخواهی
كودكان و نوجوانان نیز همانند بزرگ‌ترها دوست دارند در امور مربوط به خودشان با آنان مشورت شود و آنان نیز نظر بدهند. این كار خود موجب می‌شود آنان احساس شخصیت بیشتری كنند و برای نظر و رای خود ارزش و ارجی قائل باشند. والدین محترم خوب است از این نكته غافل نباشند و حتی بدون درخواست كودك، خود به این كار اقدام كنند و از این راه به كودك خود شخصیت بدهند.پس از مشورت و نظرخواهی نیز حتی‌الامكان نظر فرزند را عملی كنند و برای عقیده او احترام قائل باشند و اگر هم نظر ناصحیحی داشت با ملاطفت و مهربانی او را متقاعد سازند یا این كه وی را كاملا متوجه اشتباه و خطا در فكر و آثاری كه در انجام نظر او احتمالا هست بكنند كه هم او تجربه كافی را به دست آورد و هم این كه در گفتارهای آینده خود تامل بیشتر كند؛ اما اگر بدون دلیل و آگاهی او را بكوبید حتی آثار مختلفی از جمله حقارت در او تجلی خواهد كرد. طبیعی است این برخورد ثمرات سوء در آینده خواهد داشت.
وفا به عهد كودك
كودك به دلیل آن كه تمام خواسته‌های خود را از طریق والدین قابل تحقق می‌داند و اتكای شدید به آنان دارد ، پس اعتماد و توكل او بر پدر و مادر خواهد بود. یكی از عواملی كه می‌تواند این اعتماد را پیوسته حفظ كند و مایه قوت شخصیت و ثبات كودك باشد این است كه در عهد و پیمان خود با كودكان (حتی سخنی كه می‌دانند) وفادار باشند و هیچ‌گاه با فرزند خلف وعده نكنند و رفتارشان، خلاف گفتارشان نباشد.
آشنایی كودك با سختی‌ها
امام موسی بن جعفر(ع) فرموده است: «بهتر است طفل در كودكی با سختی و مشكلات اجتناب‌ناپذیر حیات كه غرامت زندگی هستند، روبه‌رو شود تا بردبار و صبور بار آید و در جوانی و بزرگسالی اهل استقامت باشد.»
بوسیدن كودك
بوسه از مهم‌ترین نشانه‌های ابراز علاقه و محبت به كودك است. «بوسه» هم نشان می‌دهد كه والدین درباره فرزندان خود مهربان و دلسوز هستند و فرزندان را از این علاقه و محبت پدر و مادر، آگاه و خشنود می‌سازد و هم درخت مهر را در وجود كودكان ریشه‌دار می‌كند.
رفتار كودكانه با كودك
در ارتباط با كودك باید همچون خود او، با او رفتار كنند و مانند خودش با او حرف بزنند، زیرا كودك با كودكان یا انسان‌های كودك‌نما بهتر انس می گیرد و همراه می شود.
منبع : جام جم آنلاین
تنظیم برای تبیان :داوودی
مقالات مرتبط :
