زونا، علائم و درمان آن
بیماری زونا به آبله مرغان بالغین شهرت دارد. این بیماری معمولا در افرادی رخ می دهد كه سابقه این بیماری را در سال های گذشته داشته اند و یا این كه ویروس زونا را به صورت نهفته در خود جای داده‌اند كه عامل مولد آن شبیه ویروس آبله مرغان است.
تاول‌های منطقه ای یا زونا؛ تاول های كوچكی هستند كه جنب یكدیگر در منطقه یك عصب محیطی و در امتداد مسیر آن پدید می آید و با درد و سوزش همراه است.
ویروس زونا با ویروس آبله و آبله مرغان از یك گروه است. زونا می تواند در هر سنی رخ دهد، اما در افراد بالای 50 سال شایع تر است.
بیماری زونا به دلیل فعال شدن مجدد ویروس "واریسلازوستر" است كه در دوران كودكی بیماری آبله مرغان را در فرد سبب شده است.
این ویروس در سیستم عصبی بدن پنهان می شود و هنگامی كه سیستم ایمنی تضعیف می شود خود را به شكل بیماری زونا نمایان می كند.
ویروس "واریسلازوستر" جزء خانواده ویروس های "هرپس" كه تبخال را ایجاد می كند است، لغت زوستر به معنی تسمه یا كمربند است. در بیماری زونا درد شدید و سوزنده ای به صورت ثابت در طول یك مسیر عصبی حس می شود و تاول های قرمزی چند روز بعد در محل درد ظاهر می شود كه رنگ تاول ها كم كم به تیرگی می گراید.
علائم شایع
تاول‌های قرمز و دردناك كه امكان دارد در هر جایی از بدن به وجود آیند. این تاول‌ها 5 - 4 روز پس از آغاز علائم اولیه ظاهر می شوند.
تاول‌ها معمولا روی یك نوار پهن پوست در امتداد مسیر رشته های عصبی حسی در یك ناحیه خاص پوست پدید می آیند.
تاول‌ها را غالبا می توان در ناحیه قفسه سینه دید كه البته تنها در یك طرف بدن گسترش می یابند. از علائم شایع این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
* تب و لرز خفیف
* احساس كسالت
* تهوع، دل پیچه یا اسهال خفیف
* درد روی قفسه سینه، صورت، یا درد سوزشی در پوست شكم بر حسب ناحیه ای كه گرفتار شده است.
عوامل افزایش دهنده خطر
* سن بالای 50 سال
* استرس
* وجود یك بیماری كه باعث كاهش مقاومت بدن شده باشد.
* استفاده از داروهای سركوب كننده ایمنی یا ضد سرطان
* جراحی یا تاباندن اشعه به نخاع
پیشگیری
در حال حاضر نمی توان از آن پیشگیری به عمل آورد. واكسن های تحقیقاتی كه برای پیشگیری از آبله مرغان در حال آزمایش هستند نتوانسته اند جلوی زونا را بگیرند. البته فرد با یك بار گرفتن زونا، تا آخر عمر در برابر آن ایمن خواهد بود؛ مگر در موارد نادر.
عوارض احتمالی
* عفونت باكتریایی ثانویه در تاول های زونا
* درد مزمن، خصوصا در سالمندان، كه تا ماه‌ها یا سال‌ها در مسیر رشته های حسی محل قبلی وجود تاول ها باقی می ماند.
* زخم قرنیه
* عفونت دستگاه عصبی مركزی
تشخیص
* تشخیص معمولا تا زمان بروز بثور پوستی امكان پذیر نیست. قبل از آن، علائم ممكن است شبیه آپاندیسیت، جمع شدن مایع دور ریه یا سایر بیماری ها باشند.
* ندرتا آزمایش خون، كشت مایع تاول ها و نمونه برداری از پوست انجام می گیرد.
درمان
هدف اصلی درمان عبارت است از تخفیف خارش و درد تا حد امكان، كه برای این كار معمولا از داروهای مالیدنی و خوراكی استفاده می شود. دردی كه پس از پاك شدن تاول ها باقی می ماند را خیلی مشكل می توان درمان كرد و متأسفانه هیچ راه قطعی برای درمان آن وجود ندارد.
* در وان آبی بخوابید كه به آن نشاسته ذرت یا پودر جو دوسر اضافه شده باشد.
* سایر روش‌های كاهش درد نیز مطرح هستند، اما تأثیر هیچ كدام به طور قطعی اثبات نشده است. این روش‌ها عبارت هستند از: تحریك یا مالش متناوب، استفاده از جریان الكتریكی در پوست، اسپری سرد و قطع رشته های عصبی یا جراحی.
برای بهبودی سریع تر این كارها را انجام دهید
مسكن مصرف كنید
به‌عنوان مسكن به جای آسپیرین از استامینوفن استفاده كنید به این صورت كه هر 4 ساعت 2 عدد قرص استامینوفن را میل كنید.
با مصرف ویتامین ها بدن را تقویت كنید
چنانچه مقدار بالای ویتامین ث و ب كمپلكس مصرف شود، سیستم ایمنی بدن تقویت خواهد شد. مصرف روزانه 2000میلی گرم ویتامین ث كفایت می كند.
همچنین خوردن روزانه 2 عدد قرص ویتامین ب كمپلكس یا یك عدد كپسول مولتی ویتامین مینرال كافی است. البته در این موارد حتما باید نظر پزشک معالج تان را جویا شوید.
با تاول ها چه كار باید كرد؟
پس از بروز تاول ها برای تسكین درد بهتر است به نكات زیر توجه كرد:
تاول‌ها را دستكاری نكنید
چنان چه مقدار زیادی كرم و پماد روی پوست بمالید با تحریك پوست سبب تاخیر در بهبودی خواهید شد بنابراین بهتر است تاول ها را دستكاری نكنید.
از محلول كالامین استفاده كنید
هنگامی كه ایزوپروپیل الكل به میزان 20 درصد و فنل‌ومنتول به میزان یك درصد به لوسیون كالامین اضافه شود محلولی به دست می آید كه در بهبود تاول‌ها بسیار مؤثر است. از این محلول ها تنها طی یك روز به مقداری كه تاول ها خشك شده و روی شان پوسته ببندد، استفاده كنید و دیگر از آن استفاده نكنید.
خمیر آسپیرین با كلروفوم را به كار ببرید
از پزشك داروساز تقاضا كنید كه این فراورده را برای شما تهیه كند. دكتر داروساز 2 عدد قرص آسپیرین را پودر كرده و 2 قاشق غذا‌خوری كلروفوم به آن می افزاید تا به صورت خمیر در آید.
حال شما با تكه ای پارچه تمیز، خمیر را به آرامی روی ناحیه مجروح بمالید، خمیر را چندین بار در روز به كار برید.
به خاطر داشته باشید كه اگر به آسپیرین حساسیت دارید از این فراورده استفاده نكنید.
كلروفوم بقایای صابون، روغن و سلول های مرده پوست را حل می كند و به این ترتیب آسپیرین می تواند به درون لایه های پوست نفوذ یابد و از انتقال درد توسط پایانه‌های عصبی جلوگیری كند. پس از به كار بردن این خمیر در عرض 5 دقیقه احساس درد كمتری خواهید داشت. تاثیر این مسكن ساعت ها به‌جای می ماند.
از پوشش مرطوب استفاده كنید
حوله ای را در آب سرد فرو برده و بعد از آبكشی روی ناحیه صدمه دیده قرار دهید. هر چه آب خنك تر باشد احساس بهتری خواهید داشت. تاثیر این عمل مانند قرار دادن یخ روی پوست سوخته شده است. به این دلیل بهتر است از رسیدن گرما به پوست آسیب دیده نیز جلوگیری كنید.
عفونت روی تاول را با آب اكسیژنه بشویید
اگر تاول ها عفونی شده‌اند بهتر است روی آن ها را با محلول آب اكسیژنه 6 درصد ضد عفونی كنید یا آن كه از پمادهای آنتی بیوتیك نظیر "جنتامایسین" استفاده كنید.
*مطالب مرتبط:
چرا بزرگسالان کمتر دچار آبله مرغان می‌شوند؟
بخش تغذیه و سلامت تبیان
