جرم گیری دندان، دوستی به ظاهر دشمن
در اولین برخورد رنگ و فرم دندان ها بسیار مورد توجه فرد مقابل قرار خواهد گرفت. رنگ دندان ها بخش مهمی از زیبایی ظاهری هر فرد محسوب می شود.
طبق آمار گزارش شده 85 درصد افراد به خصوص جوانان به دنبال ترمیم و سفید كردن دندان های خود هستند و از روش های مختلف برای ایجاد ظاهر مناسب دندان ها استفاده می كنند.
عوامل تغییر رنگ دندان ها
سفیدی رنگ دندان ها تحت تاثیر عوامل مختلفی است. برخی افراد به طور ژنتیكی دندان های سفید تری نسبت به دیگر افراد دارند.
چندین عامل در تغییر رنگ دندان ها موثر است:
* برخی بیماری ها موجب تغییر رنگ دندان ها می شود.
* مصرف بعضی از داروها مانند آنتی بیوتیك ها نیز از عوامل مهم در تغییر رنگ دندان ها است.
* مصرف مواد غذایی حاوی مواد رنگی و نوشیدنی هایی چون قهوه و چای نیز در تغییر رنگ دندان ها موثر است، حتی مصرف زیاد نوشابه ها نیز می تواند رنگ دندان ها را تغییر دهد.
* موادی چون نیكوتین و تنباكو نیز در اثر مصرف دخانیات موجب زردی رنگ دندان ها می شود.
* با افزایش سن، مینای دندان كه بیرونی ترین و سخت ترین قسمت دندان است نازك شده و تغییر رنگ دندان ها رخ می دهد.
* برخی تغییر رنگ ها نیز بر اثر ضربه به دندان یا بر اثر مواد پر كننده دندان، مانند امالگام رخ می دهد.
* بخش دیگری از تغییر رنگ ها در اثر پوسیدگی دندان به وجود می آید كه معمولا دندان به رنگ سیاه در می آید و با گذشت زمان در دندان ایجاد حفره كرده و درد دندان را سبب می شود.
تشکیل جرم دندان
بزاق دهان به صورت طبیعی دارای املاح بسیاری است كه معمولا این املاح در جاهایی از دهان و قسمت هایی از دندان ها كه كمتر مسواك می شوند رسوب می كند. به مرور زمان میكروب های دهانی نیز به این رسوبات اضافه شده و مواد غذایی نیز از طریق همین لایه های چسبنده روی دندان ها رسوب می كنند و تجمع می یابند و به این صورت پلاك هایی روی دندان ها تشكیل می شود.
در مراحل اولیه این پلاك ها به راحتی با مسواك زدن و نخ دندان كشیدن قابل پاك شدن هستند، اما به مرور زمان با اضافه شدن هر چه بیشتر مواد آلی و املاح بزاق و میكروب های دیگر، این پلاك ها قابل تمیز كردن نخواهند بود و به لایه‌ای سخت تبدیل شده كه جرم دندان خوانده می شود.
تشكیل جرم دندان بستگی زیادی به عادات غذایی و زندگی فرد و عدم مسواك زدن صحیح دارد و این در حالی است كه برخی از افراد فیزیولوژی بزاق دهان شان به گونه ای است كه مستعد تشكیل جرم دندان و التهاب و پوسیدگی دندان هستند.
جرم گیری و لثه
جرمی كه روی دندان ها تشكیل می شود به مرور زمان سبب التهاب و تورم لثه ها شده و پوسیدگی دندان را سبب می شود. در این مرحله با كوچك ترین تحریكی چون مسواك زدن، خونریزی لثه رخ می دهد. چنان چه جرم گیری صورت نگیرد می تواند اثرات مخرب غیرقابل برگشتی برای دندان ها و لثه ایجاد نماید. معمولا اثرات التهابی جرم ها بر لثه بدون درد است، بنابراین بیمار تا مدت ها ممكن است متوجه اثر تخریبی جرم بر لثه خود نگردد.
اساس كار دستگاه جرم گیر بر لرزش هایی است كه با نوساناتی ضربه های كوتاهی بر دندان وارد كرده و جرم دندان ها را از بین می برد، اما نیاز به هیچ گونه بی حسی ندارد.
جرم گیری و پوسیدگی دندان
بیشتر مردم تصور می كنند كه جرم گیری دندان موجب نازك شدن مینای دندان و پوسیدگی آن می شود، اما در واقع هنگامی كه جرم روی دندان ها تشكیل می شود لایه ای روی دندان ها قرار گرفته و آن را از تحریكات سرما و گرما حفظ می كند. به هنگام جرم گیری این لایه برداشته می شود و حساسیت به سرما و گرما در دندان ها رخ می دهد و این باور غلط را به وجود می آورد كه دندان ها در اثر جرم گیری تراشیده شده و خالی شده‌اند.
باید توجه داشت كه اساسا دستگاه جرم گیری قادر به تراش دندان نیست و این حساسیت تنها به علت برداشته شدن لایه جرم است.
جرم گیری و لق شدن دندان ها
همان طور كه اشاره شد جرم دندان پس از تشكیل به مرور زمان لثه را تخریب كرده و جایگزین بافت لثه می گردد. در اثر عقب نشینی لثه، بین دندان ها فضای خالی ایجاد می شود كه این فضاها توسط جرم دندان پر می شود و با مشاهده دندان ها، تنها قسمتی از جرم تشكیل شده قابل رویت است و قسمت اصلی آن كه جایگزین لثه تخریب شده است قابل دید نیست. پس از جرم گیری این فضاها آشكار شده و لثه ی از بین رفته دیده می شود و این تصور غلط را به وجود می آورد كه جرم گیری سبب از بین رفتن بافت لثه شده است.
از طرفی با جرم گیری و پاك شدن جرم از فضاهای به وجود آمده در اثر تخریب لثه، دندان ها حالت لق شدگی پیدا می كنند و فرد گمان می كند این عدم استحكام دندان در اثر جرم گیری است حال آن كه این لق شدگی در اثر تجمع جرم به وجود آمده و به علت تجمع جرم مشهود نبوده است.
ضرورت جرم گیری
ضرورت انجام جرم گیری با توجه به مضرات تجمع میکروب ها و تشکیل پلاك ها در دهان اجتناب ناپذیر است، چرا كه جرم نه تنها بافت لثه را از بین می برد، بلکه موجب پوسیدگی دندان نیز می شود. با تخریب هر چه بیشتر بافت لثه، موجب لق شدن دندان ها گردیده كه در نهایت راهی جز كشیدن دندان را برای بیمار باقی نخواهد گذاشت.
اما جرم گیری باید حتما به وسیله فرد آموزش دیده انجام شود تا از آسیب های احتمالی به مینای دندان جلوگیری شود. از طرفی انجام جرم گیری باید به توصیه دندانپزشك و در حد تعادل صورت گیرد، چرا كه جرم گیری بیش از حد رنگ دندان ها را به آبی متمایل می نماید. دندانپزشكان انجام جرم گیری را هر 6 ماه توصیه می كنند.
اما رعایت بهداشت دهان و دندان ها(استفاده منظم از مسواک و نخ دندان) نقش بسیار مهمی در عدم تجمع جرم و به خصوص تغییر رنگ دندان ها ایفا می كند.
استفاده از خمیردندان هایی كه به ضد جرم معروف هستند اگرچه در كوتاه مدت ممكن است مفید باشد و رنگ دندان ها را سفید نماید، اما در طولانی مدت به علت وجود مواد ساینده در آن ها روی دندان ها خراش ایجاد كرده و زمینه را جهت رسوب املاح بزاق و تجمع میكروب ها و تشكیل پلاك فراهم می كند.
دكتر محبوبه محمدزاده
جام جم
*مطالب مرتبط:
اگر جرم‌گیری نکنید، دندانتان لق می‌شود
جرم دندان می تواند باعث مرگ افراد سالمند شود
مواد سفیدكننده دندان: مفید یا مضر؟
مقدار پوسیدگی دندان، به شکل و نوع ماده غذایی بستگی دارد
بخش تغذیه و سلامت تبیان
