تبیان، دستیار زندگی
حدیث معروفی است كه علم سه پله و سه مرحله دارد. انسان همینكه به‏ مرحله اول آن می‏رسد مغرور می‏شود و تكبر می‏كند...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

انکارهای بیجا

پنجره

کتاب بیست گفتار اثری است از متفکر شهید استاد مرتضی مطهری، خرید این کتاب سودمند را از فروشگاه اینترنتی تبیان به شما عزیزان توصیه می کنیم. متن زیر تکه برگزیده از این کتاب است.

انکار های بیجا

حدیث معروفی است كه علم سه پله و سه مرحله دارد. انسان همینكه به‏ مرحله اول آن می‏رسد مغرور می‏شود و تكبر می‏كند، معلوماتش در نظرش جلوه‏ می‏كند، خود را از همه چیز و همه كس برتر و بالاتر می‏بیند (این مرحله‏، مرحله علم بینی و خودبینی است). تا به مرحله دوم می‏رسد. در این مرحله‏ بر معلوماتش افزوده می‏شود، عظمت خلقت و آفرینش در برابرش نمودار می‏شود، خود را و معلومات خود را در برابر دستگاه عظیم آفرینش كوچك‏ می‏بیند و حالت تواضع در او پیدا می‏شود (این مرحله مرحله واقع بینی و جهان بینی است، از علم بینی به جهان بینی می‏رسد)، به جای آنكه به‏ معلومات خود نظر افكند به جهان نظر می‏كند و با آن معلومات جهان را اندازه می‏گیرد. تا آنكه قدم به مرحله سوم می‏گذارد. در این مرحله می‏فهمد كه هیچ چیز نمی‏داند («علم انه لا یعلم شیئا») این مرحله، مرحله بهت‏ و حیرت است. در این مرحله همین قدر می‏فهمد كه مقیاسهای فكری و متر و شاقولهای فكری كه او در كیسه فكر خود تهیه كرده كوچكتر و نارساتر از این است كه بتواند جهان عظیم را با آنها متر كند و اندازه بگیرد. می‏داند و می‏فهمد كه مقیاسهای علم و فكر او برای یك محیط محدود زندگی‏ خودش فقط صحیح است به كاربرده شود نه بیشتر.

گمان می‏كنم این بیت از مولوی باشد در دیوان شمس:

حاصل عمرم سه ســـخن بیش نیست              خــام بدم ، پخته شــــدم ، ســـوختم

این مرد عارف دوره سلوك روحانی و عقلانی خود را مجموعا در سه مرحله‏ خلاصه كرده : دوره خامی، دوره پختگی، دوره سوختگی. دوره خامی و غرور و تكبر و علم بینی را بسیاری دارند، ولی آیا كسی به دوره پختگی و به دوره‏سوختگی برسد مطلب دیگری است.

گاهی غرور علم بر انسان مسلط می‏شود و یك نوع جنون بر او مستولی‏ می‏كند، با این فرق كه جنون ثروت و قدرت، از ثروت زیاد و قدرت زیاد پیدا می‏شود و جنون علم، از علم كم و ادراك ضعیف.

غرور علم ناقص

همان طوری كه انسان گاهی به مال خود مغرور می‏شود و جنون ثروت او را می‏گیرد، خیال می‏كند مال و ثروت كه به چنگ آورده او را از همه چیز بی‏ نیاز می‏كند و می تواند او را در دنیا مخلد سازد "«یحسب أن ماله أخلده‏"، یا گاهی به جاه و مقام خود مغرور می‏شود، جنون جاه و مقام‏ بر مغزش مستولی می‏گردد، به طغیان و فساد در روی زمین می‏پردازد، كوس "«أنا ربكم اععلی»" می‏زند، همین طور هم گاهی غرور علم بر انسان مسلط می‏شود و یك نوع جنون بر او مستولی‏ می‏كند، با این فرق كه جنون ثروت و قدرت، از ثروت زیاد و قدرت زیاد پیدا می‏شود و جنون علم، از علم كم و ادراك ضعیف. می‏گویند هر چیزی‏ وجود ناقصش بهتر است از عدم محض، مگر علم كه هیچ نداشتنش از ناقص‏ داشتنش بهتر است، زیرا علم ناقص جنون آور و سكر آور و مست كننده‏ است، البته مال و جاه هم جنون آور و سكر آورند، اما جنون اینها از زیادی پیدا می‏شود بر خلاف سكر علم و جنون علم كه از كمی و نقص آن بر می‏خیزد نه از زیادی، و همین سكر و مستی منشأ تكذیبهایی به حقایق می‏شود.

جهت خرید کتاب بیست گفتار کلیک نمایید.

تنظیم برای تبیان: پایدار


جهت خرید کتب حکمت و عرفان کلیک نمایید.

جهت خرید کتب اسلامی کلیک نمایید.

جهت خرید اشتراک کتاب کلیک نمایید.

جهت خرید نرم افزارهای تبیان کلیک نمایید.

جهت خرید نرم افزارهای چند رسانه ای کلیک نمایید.

جهت خرید کتب تاریخی کلیک نمایید.

جهت خرید کتب سیاسی کلیک نمایید.