نارسایی كلیه در كودكان
بیماری های كلیوی بی سر و صدا می آیند و تا مراحل پیشرفته خاموش بوده و علامت خاصی ندارند.
به گفته متخصصان 50 درصد بیماران مبتلا به نارسایی های كلیوی، زمانی به پزشك مراجعه می كنند كه دیگر وقت دیالیز آن ها است؛ یعنی زمانی كه دیگر هیچ راهی برای درمان قطعی وجود ندارد.
علت اصلی ابتلا به نارسایی های كلیوی در كودكان و بزرگسالان متفاوت است.
در كودكان علت اصلی ابتلا به نارسایی كلیه، اشكالات مادرزادی در سیستم ادراری آن هاست؛ مثلاً كودكی كه با یك مثانه معیوب به دنیا می آید، یا دچار برگشت ادرار از مثانه به كلیه می شود و یا این كه سیستم مثانه او دچار تنگی شده است. تمامی این عوامل بر كلیه فشار می آورند و كلیه را دچار نارسایی می كنند. برای همین والدین باید به علائم ادراری كودك توجه كافی داشته باشند. علامت دیگری كه بعد از تولد در كودكان بیشتر دیده می شود، عفونت ادراری است.
دكتر محمد حسین طباطبایی، نفرولوژیست و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی در خصوص نارسایی‌های كلیوی و نقش آن ها در بروز سایر بیماری ها در گفتگو با همشهری مطالب زیر را توضیح می دهند.
علائمی كه می توانند به والدین هشدار دهند كه كودك در معرض نارسایی كلیه است، چطور خودشان را نشان می دهند؟
یكی از علائمی كه والدین باید به آن توجه كافی داشته باشند، چگونگی ادرار كردن كودك شان است. احتمال بروز مشكل در سیستم ادراری پسرها بیشتر از دخترها است؛ مثلا گاهی به دنبال یك ختنه ی ساده، ممكن است مجرای ادرار تنگ شود. این تنگی مجرا باعث می شود كه ادرار كودك باریك باشد، یا این كه برای ادرار كردن به خودش فشار بیاورد.
بنا‌بر‌این توجه والدین به توصیه های پزشك بعد از ختنه كردن كودك، برای جلوگیری از تنگی مجرای ادرار بسیار مهم است، چون در غیر این صورت خطر برگشت ادرار از مثانه به كلیه نیز وجود دارد.
همچنین در كودكانی كه ادرارشان به صورت قطره قطره می آید، به طوری كه با دست باید روی مثانه فشار آورند تا ادرارشان خارج شود، نشان می دهد كه مثانه انقباض ندارد.
عفونت ادراری و وجود یبوست نیز اغلب از سوی والدین نادیده گرفته می شود، در حالی كه مكانیسم های كنترل كننده ادرار و مدفوع تقریباً منشا مشتركی دارند.
در كشور ما نارسایی كلیه بیشتر در اثر چه عواملی شایع می شود؟
بیماری های ارثی در كشور ما بیشترین نقش را در ایجاد این نارسایی ها دارند، مثلاً بیماری آلپورت یك بیماری ارثی است كه به طرق مختلف منتقل می شود، ولی رایج ترین نوع آن انتقال از طریق كروموزوم X از مادر به پسر است.
این بیماری در استان هایی كه ازدواج فامیلی بیشتر است، شیوع بیشتری دارد و در كشور ما سومین علت ابتلای كودكان به نارسایی كلیوی همین بیماری است. در ادرار این كودكان خون وجود دارد و به طور مداوم، پروتئین از ادرار دفع می شود و معمولاً در دهه دوم و سوم زندگی این كودكان، علائم نارسایی كلیه هم ظاهر می شوند.
این نارسایی ها تا چه حد، قابل درمان یا پیشگیری هستند؟
متأسفانه از این نارسایی ها نمی توان پیشگیری كرد و هیچ دارویی نیز برای درمان آن مؤثر نیست. فقط می توان بیماری را كنترل كرد كه كودك دیرتر به مرحله نارسایی كلیه برسد.
به نظر می رسد در فرهنگ عام ما كنترل ادرار در بچه ها یك امر پسندیده است. این اتفاق تا چه حد می تواند برای كلیه ها خطرناك باشد؟
این اتفاق مخصوصاً در مورد دختران بسیار خطرناك است. بسیار دیده شده كه دختران به خصوص در مدرسه و اماكن عمومی، ادرار خود را كنترل می كنند. پُر شدن مثانه باعث می شود به تدریج رفلكس های مثانه در این افراد مهار شود و فرد دیگر احساس ادرار را نداشته باشد. همین امر باعث ایجاد یبوست در كودك و برگشت ادرار از مثانه به حالب ها می شود و اگر این مشكل ادامه پیدا كند، آثار زخم روی كلیه و عفونت های مكرر كلیه پدیدار می گردند.
بیماران بیشتر با كدام یك از علائم نارسایی كلیه مراجعه می كنند؟
بیشترین افرادی كه به ما مراجعه می كنند، كسانی هستند كه مبتلا به عفونت های ادراری هستند. این اختلال در واقع هشداری از وجود مشكل در كلیه هاست، ولی اغلب خانواده ها بعد از این كه عفونت ادراری درمان شد، دیگر این هشدار را جدی نمی گیرند.
یكی از بررسی هایی كه در این هنگام باید انجام گیرد، گذاشتن سوند ادراری در مثانه و تزریق داروی رنگی به داخل مثانه است.وقتی مثانه پُر شد، سوند را بیرون می كشند تا فرد ادرار كند. در این هنگام در عكسبرداری مشخص می شود كه برگشت ادرار از مثانه به كلیه ها وجود دارد یا نه.
متأسفانه اكثر خانواده‌ها از گذاشتن سوند مخصوصا برای دختران طفره می روند. ما موارد بسیاری را داشتیم كه خانواده‌ها شدیدا با انجام این كار مخالفت می کردند و بعد از مدتی بیمار را مجدداً با نارسایی های شدید كلیوی، به بیمارستان ارجاع می دادند، در حالی كه اگر با نخستین عفونت ادراری از مثانه ی بیمار عكس گرفته می شد، با دارو یا یك جراحی ساده، به راحتی قابل درمان بود.
*مطالب مرتبط:
دفع پروتئین از ادرار در کودکان
التهاب مثانه
چرا به خاطر بی اختیاری ادرار، احساس شرم می کنید؟
آیا نوع غذا در ابتلا به عفونت مجاری ادرار موثر است ؟
بخش تغذیه و سلامت تبیان
