تبیان، دستیار زندگی
كلمه علم به معنای اصلی و نخستین خود ، یعنی «دانستن» و آن معمولاً در برابر «ندانستن» بكار می‌رفته و به همه دانستنی‌ها...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مقام قرآن

علم و دین(1)

سیاره

كلمه علم به معنای اصلی و نخستین خود، یعنی «دانستن» و آن معمولاً در برابر «ندانستن» بكار می‌رفته و به همه دانستنی‌ها صرفنظر از نوع آنها «علم» می‌گفتند. در نتیجه عالم كسی بود كه از هرگونه اطلاعات و دانستنی‌ها بهره‌مند باشد. بر طبق این معنی ریاضیات، منطق، اخلاق، زیست شناسی، فقه، ادبیات، نجوم و دین همگی علم محسوب می‌شدند و هر كسی یكی و یا تعدادی از آن ها را می‌دانست عالم محسوب می‌گردید.

كلمه علم به معنای اصلی و نخستین خود، یعنی «دانستن» و آن معمولاً در برابر «ندانسـتن» به كار می‌رفته و به همه دانستنی ها صرف نظر از نوع آن ها «علم» می ‌گفتند.

كلمات علم و دین امروزه به عنوان دو بخش مختلف دانستنی ها مورد استفاده واقع می‌گردد. هر چند این تفاوت و دوگانگی از اول نبود ولی پس از تحولات انجام شده در اروپای مسیحی و بیشترین آن در دوران رنسانس این افتراق و دوگانگی به اوج خود رسید. البته این امر دفعتاً رخ نداد بلكه در پی قدرت‌گیری كلیسا در ممالك غربی توسط كنستانتین امپراطور روم، دستگاه بقدرت رسیده كلیسا سعی نمود تا با زور و شكنجه اساطیر و افسانه‌های گرد آورده بعنوان دین مسیحیت را بر عقول مردم آن زمان تسلط دهد.

ستاره

آنچه كه كلیسا در آن زمان پاسداری می‌كرد قوانین و قواعدی بود كه با عقل و یافته های ابزاری آن، همخوانی نداشت و بر همین اساس سعی عمده سازمان كلیسا در آن مقطع جنگ و مبارزه با عقل و تفكر بشری بود، تا جایی كه هزاران تن انسانهای فهیم و دانشمند در مقابل كلیسا دراین مناقشه قربانی شدند. این فرزانگان و دانشمندان قربانی شدند چرا كه به عقل گرویده بودند و اساطیر و افسانه های رنگ دین یافته را مورد نقد و انتقاد قرار می‌دادند. عكس العمل فشارهای كلیسا بر عقول و افكار بشر منتهی به انقلابات و كشتارهای هولناكی گردید. انقلاب كبیر فرانسه یكی از نتایج مستقیم این دوره و مولود فعالیت عده‌ای بود كه به نام «اصحاب عقل و استدلال»‌ نامیده می شدند.

پس از تحولات اروپا راحت‌ترین كاری كه می شد در این نزاع صورت بگیرد، كنار گذاشتن علوم غیر حسی از مجموعه علوم و دانستنی‌ها بود و با این امر كلمه علم معنای جزئی تر از قبل پیدا كرد. در این معنا كلمه علم منحصراً به دانستنی‌هایی اطلاق شد كه از طریق تجربه مستقیم حسی به دست آمده باشد. علم در معنای دوم دیگر در مقابل جهل و ندانستن نبود بلكه در مقابل همة دانستنی‌هایی قرار داشت كه مستقیماً در حیطة آزمایشات حسی قرار نمی‌گرفت. با چنین تقسیم بندی، اخلاق (دانش خوبی ها و بدی ها) متافیزیك (دانش احكام و عوارض هستی مطلق) عرفان (تجارب درونی و شخصی) منطق (ابزار هدایت فكر)، فقه، اصول، بلاغت و... همه بیرون از علم به معنای دوم آن قرارگرفتند.

علم در معنای دوم دیگر در مقابل جهل و ندانستن نبود بلكه در مقابل همه دانستنیهایی قرار داشت كه مستقیماً در حیطه آزمایشات حسی قرار نمی‌گرفت.

ادامه مطلب در علم و دین(2)...

بخوانید انسان(1)

بخوانید عقل و وحی(1)

نوشته: محسن سید اسماعیلی

                                                                                                                                                 تنظیم برای تبیان: پایدار


جهت خرید کتب اسلامی کلیک نمایید.

جهت خرید کتب حکمت و عرفان کلیک نمایید.

جهت خرید نرم افزارهای اسلامی کلیک نمایید.

جهت خرید نرم اقرارهای سخنرانی فرهیختگان کلیک نمایید.

جهت خرید قاب و تابلو مکه مکرمه کلیک نمایید.