بی‌خوابی در شب‌های پیری
خواب یكی از مهم ترین نیازهای جسمی و روانی انسان است كه آرامش عجیبی به همراه دارد، طوری كه هر فرد، یك سوم از عمر خود را در خواب سپری می‌كند.
اگر چند شب بی‌خوابی یا كم‌خوابی را تجربه كرده باشید، حتما به این حرف اعتقاد خواهید داشت كه هیچ چیز نمی‌تواند جای یك خواب راحت را بگیرد، ولی متاسفانه با افزایش سن، خواب آدمی دچار یك سری اختلالات می‌شود كه حتما باید راه علاجی برای آن پیدا كرد.
بی‌خوابی یكی از شایع‌ترین مشكلات سالمندان است که تقریبا بیش از 25 درصد از افراد بالای 65 سال با این مشكل روبه‌رو هستند. در واقع بی‌خوابی، علامت و نشانه ای است كه عدم درمان آن ممكن است مشكلاتی برای سلامت فرد به وجود آورد یا به افسردگی منتهی شود.
افراد سالمند در صورت مشاهده موارد زیر باید به پزشك مراجعه نمایند، چون نشان می دهد به بی‌خوابی مبتلا شده‌اند:
- شب‌ها دیر به خواب می روند.
- از خواب خود رضایت ندارند.
- در خواب احساس بی‌قراری می‌كنند.
- صبح‌های زود از خواب بیدار می‌شوند و نمی‌توانند دوباره به خواب بروند.
انواع بی خوابی بر اساس مدت زمان آن
مدت زمان بی‌خوابی بیمار، نقش به سزایی در تشخیص مشکل دارد:
1- بی‌خوابی گذرا تنها به مدت چند روز تا یك ماه طول می‌كشد و اغلب در اثر استرس شدید، یك بیماری حاد یا خود درمانی ایجاد می‌شود.
بی‌خوابی بیشتر در سالمندان رواج دارد، ولی این بدان معنا نیست كه تنها سالمندان به این عارضه مبتلا می‌شوند، بلكه ممكن است در هر سنی به
سراغ افراد بیاید.
2- بی‌خوابی‌های كوتاه‌مدت از یك تا 6 ماه طول می‌كشد.
3- اگر بی‌خوابی بیشتر از 6 ماه به طول انجامد، مزمن تلقی شده و معمولا دلایل مختلفی هم دارد. استمرار علائم در تشخیص آن بسیار مهم است. از عوامل این نوع بی‌خوابی می‌توان به مصرف بیش از حد الكل و داروها و نگرانی وسواسی درباره ی بی‌خوابی اشاره كرد.
عوامل بروز بی‌خوابی
بی‌خوابی بیشتر در سالمندان رواج دارد، ولی این بدان معنا نیست كه تنها سالمندان به این عارضه مبتلا می‌شوند، بلكه ممكن است در هر سنی به سراغ افراد بیاید.
بی‌خوابی دلایل زیادی دارد كه دانستن آنها به فرد كمك می كند تا با این مشكل راحت‌تر كنار بیاید و حتی جلوی بروز آن را بگیرد.
بی‌خوابی در افراد سالمند ممكن است به دلایل اولیه ای مانند وقفه‌های تنفسی خواب، حركات تناوبی عضو خواب‌رفته یا سندرم پای بی‌قرار، و به دلایل ثانویه‌ای چون وضعیت روانی فرد، استفاده از چندین دارو به طور همزمان، عوامل روانی-اجتماعی و مشكلات پزشكی باشد كه از این مشكلات پزشكی می‌توان به آرتروز، پاركینسون، آلزایمر، سرطان و... اشاره كرد.
همچنین عواملی چون درد، استرس حاد و مزمن، برخی داروها، مصرف كافئین، نیكوتین و الكل پیش از خواب، گرفتگی‌های عضلانی در طول شب (كه می‌توانند بر اثر سندرم پای بی‌قرار باشد)، حملات اضطرابی یا دیدن كابوس‌های شبانه، رفتارهایی چون ترس از بی‌خوابی و عادات نادرستی مانند خوردن غذا در رختخواب می‌توانند، موجب بروز بی‌خوابی شوند.
علاوه بر این ها، یائسگی در زنان مسن، نقش بسیار مهمی در مشكلات خواب دارد و اغلب اظهار می‌كنند كه گر گرفتگی‌ها و تعریق زیاد شبانه مانع از داشتن خوابی راحت در آنها می‌شود، طوری كه حدود نیمی از زنان یائسه از این مشكل شكایت دارند.
فرآیند بی‌خوابی و عوارض ناشی از آن
اگر در اطراف خود فرد سالمندی داشته باشید، خواهید دید كه با كوچك‌ترین صدایی از خواب بیدار می‌شود و خواب بسیار سبكی دارد. همین مساله، یعنی بیدار شدن‌های متعدد در طی شب باعث بی‌خوابی و مشكلات بسیاری برای سالمندان می‌شود.
فرآیند طبیعی خواب اصولا به این ترتیب است كه: فرد به تدریج به خواب می‌رود و این مرحله خواب سبك است و كم‌كم به سمت خواب عمیق پیش می‌رود كه معمولا به راحتی و با هر صدایی از خواب بیدار نمی‌شود.
در جوانان و افراد عادی این فرآیند معمولا صورت می‌گیرد و افراد وارد خواب عمیق می‌شوند، ولی كودكان و سالمندان وارد خواب عمیق نمی‌شوند و قسمت اعظم مشكل سالمندان از همین جا ناشی می‌شود.
با افزایش سن، نیاز به خواب كاهش می‌یابد و همین كم‌خوابی‌ها و بی‌خوابی‌ها می‌تواند مشكلات و عوارضی برای افراد سالمند ایجاد كند. در صورتی كه این بی‌خوابی مزمن شود، ممكن است باعث تشدید بیماری‌های جسمی و روانی فرد شود.
بی‌خوابی همچنین می‌تواند منجر به خواب‌آلودگی در طول روز شود كه همین مساله باعث بروز اختلال‌حواس می‌شود.
به علاوه گیجی، كندی روانی حركتی، كاهش شناخت فرد از محیط خود، افزایش خطر آسیب، بروز افسردگی، خستگی، تحریك‌پذیری، كاهش حافظه و تمركز، و كسالت در طی روز هم ممكن است به دنبال بی‌خوابی‌های مكرر پدید آید.
* مطالب مرتبط:
کم خوابی شدید منجر به افزایش وزن می شود
عوامل ابتلا به بی خوابی کدامند؟
برای رفع کم خوابی چه باید خورد؟
تاثیر ساعات مختلف خواب شب در سلامتی بدن
