نبض خود را در اختیار بگیرید
امروزه مطالعه یكى از مهمترین روشهاى افزایش معلومات است كه اگر به طور صحیح انجام شود مىتوان در مدت زمان كوتاه اطلاعات بسیارى كسب نمود.امروزه علم گسترش بسیارى یافته و روز به روز بر دامنه آن افزوده مىگردد. از سویى مشغلههاى دنیاى مادى همواره فرصتهاى مطالعه را كمتر مىكند. بنابراین با آموختن روشهاى علمى مطالعه مىتوان در مدت اندكى اطلاعات وسیعى به دست آورد.
ایجاد انگیزه
یكى از مهمترین عواملى كه به یادگیرى مطالب كمك مىكند و یادگیرى را سهل و سریع مىسازد انگیزه است. «انگیزه به حالتهاى درونى اُرگانیسم كه موجب هدایت رفتارى به سوى نوعى هدف مىشود اشاره مىكند.» در واقع انگیزه از مهمترین عواملى است كه پیشرفت فرد را تأمین مىكند. انگیزه درجات مختلفى دارد و در سنین مختلف متفاوت است.انگیزه بر دو نوع است: الف) انگیزه درونى؛ ب) انگیزه بیرونى.
الف) انگیزه درونى مولود عوامل درونى چون باورها، اعتقادات، آرزوها، و غیره است.
ب) انگیزههاى بیرونى مولود عوامل بیرونى چون: پدر و مادر، معلّم، دوستان، هم كلاسىها و حتى بعضى از درسها و كتابهاست.
فنون ایجاد انگیزه
1. هدف هر درس یا كتاب را در آغاز مطالعه دقیقا بدانید. 2. مطالب كتاب را از ساده به دشوار یاد بگیرید. 3. از رقابت و چشم و همچشمى پرهیز نمایید. 4. براى یادگیرى مطالب كتاب از چند روش استفاده كنید. به عنوان مثال مباحثه كردن، تمرین و تكرار و... 5. تا آن جا كه ممكن است فصلهاى یك درس را با یكدیگر و درسهاى دیگر را با هم مربوط سازید.
6. مطالب آموخته شده را تا حد ممكن در موقعیتهاى روزمره خود به كار ببرید و از این مطالب مثال بسازید. 7. هیچ گاه از نام درس نهراسید.
تنظیم برنامه
براى مطالعه، برنامهاى مشخص و در عین حال به حد كفایت انعطافپذیر، چنان كه در عمل قابل اجرا باشد لازم است؛ زیرا داشتن «برنامه مشخص مطالعه» نیروى تمركز حواس را زیاد مىكند. اگر دانشآموز و دانشجو بداند كه چرا فلان كتاب را مطالعه مىكند و مدت زمان لازم براى مطالعه و یادگیرى آن چه مقدار است؟ مطالب پیچیده كتاب كدام قسمت است؟ و زمان یادگیرى مناسب آن چه موقع است؟ موفقتر خواهد بود تا این كه بدون دانستن پاسخ این سؤالات مطالعه را آغاز كند.
زیرا پاسخ به این سؤالات، تمركز حواس را فراهم مىسازد و كوشش فراوان براى تأمین این تمركز را به حداقل مىرساند. با تنظیم برنامه مشخص مطالعه و اجراى دقیق آن از ابتداى سال تحصیلى، دانشآموز مىتواند از خطر انباشتن مغز در آخرین دقایق پیش از امتحان اجتناب كند.
در تنظیم برنامه باید به نكات ذیل توجه داشت:1. برنامه باید قابل انعطاف باشد. 2. براى مطالعه هر درس وقت كافى منظور كنید. 3. برنامه را متناسب با روحیه شخصى خود تنظیم كنید. 4. مرور هفتگى درسها را در برنامه بگنجانید. 5. وقت مطالعه هر درس حتى الامكان نزدیكتر به ساعات آن درس تعیین شود. 6. هر جلسه مطالعه را به چند قسمت تقسیم كنید.
رفع مزاحمها یا منحرف كنندههاى حواس
شاید برایتان بارها اتفاق افتاده باشد هنگام مطالعه صداى تلویزیون یا رادیو یا حضور یك میهمان و... توجّه شما را به خود جلب كرده و وقتى به خود مىآیید متوجه مىشوید مدّت زیادى از وقت خود را تلف كردهاید و از زمان مطالعه هم چیزى باقى نمانده است، به این عوامل كه باعث انصراف شما از مطالعه مىشود منحرف كنندههاى حواس مىگویند. براى رهایى از این امر در مواقعى كه منحرف كنندهها بیرونى هستند باید مواردى كه قابل كنترل هستند را از اطراف خود دور كنید. براى رهایى از منحرف كنندههاى درونى نیز باید فواصل زمانى تمركز روى درس مورد مطالعه را كوتاه كنید یا بعد از خواندن هر صفحه نكته بردارى نمایید.
زمان مطالعه
یكى از عاقلانهترین و در عین حال مشكلترین قوانین مطالعه، داشتن برنامه منظم و به كار گرفتن آن است. بهترین زمان مطالعه بستگى به موقعیت و عادات فردى افراد دارد، بعضىها عادت دارند تا نیمههاى شب بیدار بمانند، بعضىها صبح زود و... افراد باید خودشان نبض خود را در اختیار بگیرند و وقت مطالعه را براى خود تعیین كنند. به طور كلى مىتوان گفت كه دروس حفظ كردنى را صبح زود بهتر مىشود فرا گرفت، اما در هر حال هیچ زمانى براى مطالعه و فراگیرى نامناسب نیست.
توصیههایى در رابطه با وقت مطالعه
1. واقعگرا باشید (ساعتى را كه براى تمدد اعصاب لازم دارید در برنامه خود بگنجانید).
3. براى جلوگیرى از انباشته شدن ساعات مطالعه آن را در طول روز پخش كنید.
4. براى هر ساعت درس، حداقل دو ساعت مطالعه و تمرین در نظر بگیرید.
5. بالاتر از همه وقت را غنیمت بشمارید و از آن كمال استفاده را ببرید.
محیط مناسب براى مطالعه
ایجاد محیطى كه براى مطالعه شخص شما مناسب باشد، اهمیت بسیار دارد. 1. اتاقى مختص مطالعه تعیین كنید. اتاقى را انتخاب كنید كه هر روز، و در صورت امكان در ساعتهاى معیّنى از روز در اختیار شما باشد. 2. مكان مطالعه به گونهاى باشد كه در آن «صداى عبور و مرور» و سایر موجبات انصراف حواس حداقل باشد. 3. جریان هواى تازه را در اتاق تأمین نمایید. تمركز حواس نیازمند حداكثر كارآیى و كفایت جسمى و روحى است. اتاقى كه اكسیژن به اندازه كافى ندارد استعداد و كفایت جسمى روحى را كاهش مىدهد، و وقتى شرایط جسمى و روحى فراهم نباشد تمركز حواس به وجود نمىآید. بنابراین جریان هواى تازه را در اتاق تأمین نمایید. 4. درجه حرارت مكان مطالعه را ملایم نگاه دارید.
5. براى اتاق مطالعه نور مناسب در نظر بگیرید. در شرایط معمولى و عملى، نورى معادل بیست و پنج تا سى شمع براى مطالعه لازم است. علاوه بر نورى كه مخصوص میز مطالعه است، همه فضاى اتاق باید به حدّ كافى روشن باشد. نور كافى مانع ایجاد تضاد نورى میان دو قسمت از فضاى اتاق مىشود. تباین و تضادّ نورى موجب كشیدگى و خیرگى چشم مىشود، و خیرگى سبب خستگى سریع چشم است.
مجله یاس
تنظیم برای تبیان: کهتری