عقل و وحی(2)
وقتی انسان با مجهولات و نادانسته‌های خود روبرو می‌شود با فكر درمی‌یابد كه چه ابزار و اطلاعاتی در این ارتباط وجود دارد تا آنها را جمع كرده و با تركیب آنها در پی حل مشكل قدم بردارد. مثلاً انسان با مشكل گرسنگی روبرو می‌شود. در اینجا قدرت تفكر انسانی در پی چگونگی رفع گرسنگی بر می‌آید و راه ها و روشهای مختلفی را در پیش روی انسان قرار می‌دهد. برای رفع گرسنگی انسان می تواند به دزدی، قرض گرفتن و یا كاركردن دست بزند. حال آنكه كدام راه توسط انسان برگزیده شود و تعیین اینكه راه مناسب و احسن كدام است در انسانها متفاوت خواهد بود و این تفاوت نیز به عقل بر می‌گردد. عقل وظیفه ارزیابی راههای مختلفی را دارد كه توسط فكر، عرضه شده است. پس از اتمام مرحله تفكر عمل «تعقل» شروع می گردد و اقدام به ارزیابی روش‌ها می‌نماید ولی همانگونه كه دانستیم انسان تحت فشار غریزه‌های مختلفی است. میل‌ها و جاذبه‌ها نوعی پیوند و كشش است میان انسان و یك كانون پرجاذبه كه انسان را به سوی خود می‌كشاند.
این كشش و جاذبه هر چند قوی و تأثیرگذار بر مسیر انسان است ولی حرف اول و آخر را نخواهد زد. باید توجه داشت كه حیوان در مقابل میل و كوشش و جاذبه آن، قدرت و نیرویی جهت مقاومت ندارد. و همینكه میلش به سویی تحریك شد، بدون هیچگونه مقاومتی به آن سو كشیده می‌شود. چرا كه قدرت ایستادگی در مقابل میل درونی خود و همچنین قدرت محاسبه و اندیشه در امر ترجیح‌گذاری میان میل‌ها و یا اموری كه بالفعل میلی به سوی آنها نمی‌باشد و تنها دوراندیشی، اقتضاء عمل به آنها را می نماید در خود ندارد، پس غریزه در حیوان حرف اول و آخر را خواهد زد. اما انسان چنین نیست، انسان قادر است و توانائی دارد كه در برابر میل‌های درونی خود ایستادگی كند و فرمان آنها را اجرا نكند.
این اعتقاد امروز بطور كامل مقبول واقع شده كه حتی جاذبه‌ای قوی همچون خاصیت وراثتی در انسانها نیز قابل تغییر می‌باشد و این توانائی را انسان به حكم یك نیروی دیگری كه تحت فرمان عقل است و به «اراده» تعبیر می‌شود به انجام می‌رساند یعنی عقل تشخیص می‌دهد و اراده انجام می‌دهد. عقل وعمل تعقل ضمن پیچیدگی‌هایی كه در نفس خود دارند، در امر كمیت نیز در میان انسانها با اختلاف میزان روبرو هستند.
نوشته: محسن سید اسماعیلی
تنظیم برای تبیان: پایدار
جهت خرید کتب اسلامی کلیک نمایید.
جهت خرید کتب روانشناسی کلیک نمایید.
جهت خرید کتب حکمت و عرفان کلیک نمایید.
جهت خرید کتب خانواده کلیک نمایید
جهت خرید کتب تاریخی کلیک نمایید.
جهت خرید اشتراک کتاب کلیک نمایید.
