انسان(1)
هر گاه چشم باز كنیم در اطراف خود مجموعهای را خواهیم دید محیط بر خود كه آنرا جهان مینامیم و آنچه كه ما جهانش مینامیم واقعیتی است عینی و مستقل از ذهن ما. در این خصوص نخستین آگاهیهایمان از راه حواس بدست میآید. آنگاه با تجزیه و تحلیل و جمع بندی این یافتههای حسی بر بخشهای دیگری از این واقعیت محیط برخود آگاه میشویم كه شاید در قلمرو حس نیز نباشد. در پی همین تجزیه و تحلیل یافتهها، جهان مادی را همواره در حال دگرگونی و تغییر مییابیم. چرخش سیارات رشد گیاهان، تولد آدمی، رشد و نمو آن تا دم مرگ، همه نقشی از تغییر را مینمایاند و هر موجود، نه تنها در زمان و مكان كه در اندازه و رنگ و چگونگیهای دیگر و حتی در ذات خویش در حركت است. این حركت و تغییرات و دگرگونیهایی كه در اطراف خود مییابیم دارای آهنگ خاص است، آهنگ رشد، گستردگی و تنوع و پیچیدگی فزاینده. همه پدیدهها بتدریج گستردهتر میشوند و شكوفههای تازهای در دامن خود مـیرویانند. اما این حركت توسعهجوی طبیعت از خود، نموداری بجای گذاشته كه بیانگر رشد و نمو و سپس افول و خاموش شدن است. در كنار این حركت و گسترده شدن موجودات، جهان اطراف خود را هماهنگ و یكپارچه مییابیم، بدور از گسستگی و تشتت و با قوانینی ثابت و روابطی تغییر ناپذیر. این قوانین ثابت و این سنتهای جاودانه ما را به مبدأ سنت گذار لایتغیری میرساند كه پشتوانه این ثباتها و تكیه گاه همه تغییرات است.
همین روابط بهم پیوسته ما را به مشیتی واحد، مطلق و محیط بر سراسر عالم رهنمون میگردد و با «نظام دهنده ای حكیم» روبرو میسازد و با شناسایی پیوستگی و هماهنگی كل پدیدهها در آن، به وحدت اراده حاكم بر آنها پی میبریم. در این مجموعة عظیم، انسان، موجود برجسته و ممتازی است كه بجز جنبه مادی، دارای جنبه استثنائی دیگری نیز هست كه همان وجه تمایز او با دیگر موجودات عالم میباشد. آن جنبه استثنائی همان برخورداری از نفخه ربانی و روح خدائی است و این چیزی سوای جان در همه جانداران است.
در انسان ویژگیهائی مییابیم كه بدون شك به همان جنبه استثنائی وی مربوط میشود. تعقل و اندیشه دوربرد، شناخت خیرو شر، زشت و زیبا، اختیار، مسئولیت، خلاقیت و ابتكار هر یك از ویژگیهای انسان در مقابل دیگر موجودات و مخلوقات میباشند كه وجود این خصوصیات در انسان زمینه پیشرفت وی را در تمامی ابعاد و جوانب مادی و معنوی، فردی و اجتماعی فراهم ساخته است. انسان با حفظ و پرورش این خصلتها هم خود و هم جهان و هم تاریخ را میسازد و در خط كمال بی نهایت پیش میرود.
نوشته : محسن سید اسماعیلی
تنظیم برای تبیان: پایدارجهت خرید کتب اسلامی کلیک نمایید.
جهت خرید کتب حکمت و عرفان کلیک نمایید.
جهت خرید کتب خانواده کلیک نمایید.
جهت خرید اشتراک کتاب کلیک نمایید.