پژوهشكده تاريخ و سيره اهل بيت عليهم السلام

پژوهشكده تاريخ و سيره اهل بيت عليهم السلام يكى از پژوهشكده هاى پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى وابسته به دفتر تبليغات اسلامى قم است

. اين پژوهشكده، فعاليت خود را بيش از يك دهه قبل آغاز كرد. دست مايه اوليه كار پژوهشكده، فيش هاى گردآورى شده توسط جمعى از فضلا و محققان حوزه علميه قم پيش از انقلاب بود كه بر اساس آن، طرح مفصل ترى طراحى شد كه در مجموع به تصوير تاريخ و زندگى و سيره معصومان عليهم السلام منتهى مى شود. هم اكنون قلمرو پژوهشى آن سه حوزه: سيره اهل بيت عليهم السلام ،تاريخ تشيع، و فرهنگ و تمدن اسلامى را در بر دارد.

شناخت سيره به معناى تحقيق قاعده‏مند در شيوه‏هاى زيستى يك فرد با توجه به زمان و مكان و اوضاع جانبى است. بر همين اساس، گروه سيره به منظور تبيين ابعاد مختلف زندگى معصومان ـ عليهم السلام ـ اهداف و وظايف خود را چنين مى‏بيند.

گروه سیره

_{^{الف) اهداف}}

1. تهيه مجموعه‏اى تاريخى، علمى و مستند از زندگی معصومان ـ عليهم‏السلام ـ؛

2. ارائه الگوى مناسب به جامعه؛

3. خرافه‏زدايى از باورهاى مردم درباره معصومان؛

_{^{ب) وظايف}}

1. پژوهش علمى و روش‏مند در ابعاد مختلف سيره معصومان ـ عليهم‏السلام ـ؛

2. نقد و بررسى روايات ناهمگون درباره معصومان ـ عليهم‏السلام ـ؛

_{^{ج) آثار منتشر شده}}

ـ نگاهى نو به جريان عاشورا (مجموعه مقالات) (جمعى از محققان، 1383زیر نظر دکتر سيدعليرضا واسعى ).

ـ درآمدی بر روش های تبليغى ائمه ـ عليهم‏السلام ـ (سيدعليرضا واسعى ومحمد شمس الدين ديّانى ).

_{^{د) تحقيقات در دست انجام}}

ـ بهداشت و محيط زيست در سنت و سيره معصومان ـ عليهم‏السلام ـ (عبدالمجيد ناصرى).

ـ سياست‏هاى مالى امام على ـ عليه‏السلام ـ (محمدحسين على‏اكبرى).

ـ طلوع و غروب نور يا پژوهشى نو در تاريخ معصومان ـ عليهم‏السلام ـ (يدالله مقدسى).

ـ زندگانى ائمه ـ عليهم‏السلام ـ در ميراث مكتوب اهل‏سنت (منصور داداش‏نژاد).

ـ مناسبات ايرانيان و اهل‏بيت ـ عليهم‏السلام ـ (سيدمحمود سامانى).

ـ تقابل سنت‏هاى جاهلى با ارزش‏هاى دينى در واقعه حرّه (دکترسيدعليرضا واسعى).

ـ اهل‏بيت ـ عليهم‏السلام ـ در آثار دانشمندان مسلمان اندلس (حميدرضا مطهرى).

ـ ترجمه و نقد مذهب شيعه اثر دوايت م. دونالدسن (مترجمان دکتر عباس احمدوند و محمد قزوينى).

ـ بررسى و نقد منابع شيعى (اثنى‏عشرى) سيره ائمه از اربلى تا مجلسى (دکترحسن حسين‏زاده شانه‏چى).

ـ ارزيابى و نقد روايات و منابع مكتوب اماميه درباره زندگى‏نامه امامان ـ عليهم‏السلام ـ از قرن اوّل تا نيمه قرن پنجم (دكتر نعمت‏الله صفرى).

ـ ائمه ـ عليهم‏السلام ـ از نگاه اصحاب (على آقانورى).

ـ رفتار ائمه ـ عليهم‏السلام ـ با انديشه‏ها و انديشمندان مخالف (غلامحسين محرمى).

گروه تاريخ تشيع

_^اهداف

1ـ شناسايى شيعيان در تاريخ و معرفى ابعاد گوناگون و ويژگى هاى فرهنگى، علمى، آموزشى، سياسى و اجتماعى آنان؛

2ـ بازكاوى نقاط قوت و ضعف شيعيان و نماياندن عوامل پيشرفت و انحطاط پيروان اهل بيت عليهم السلام ؛

3ـ معرفى زواياى ناشناخته تاريخ تشيع و تطورات فكرى و عملى اهل تشيع در طول تاريخ؛

4ـ نماياندن نقاط مشترك بين حوادث گذشته و حال شيعيان و بهره گيرى از گذشته جهت برنامه ريزى براى آينده.

_^وظايف

1ـ پژوهش روش مند و علمى درباره تاريخ شيعيان با استفاده از منابع نخستين و معتبر؛

2ـ بررسى، ارزيابى و نقد منابع تاريخى مربوط به شيعيان و تاريخ تشيع؛

3ـ مطالعه منابع غير شيعى و غير تاريخى، چون رجال، تفسير و ادبيات جهت بازيافت ابعاد جديد و ناشناخته گذشته شيعيان.

گروه تاريخ تشيع پژوهشكده تاريخ و سيره اهل بيت (ع) از محققان و پژوهشگران حوزوي و دانشگاهي كه طرح نوي در خصوص مباحث تاريخ تشيع و شيعيان (با دو ويژگي تاريخ و تشيع) دارند، استقبال مي كند.

گروه فرهنگ و تمدن اسلامى

گروه فرهنگ و تمدن اسلامی از سال 1384 که پژوهشکده تاریخ و سیره اهلبیت رسمیت یافت فعالیت خود را آغاز کرد. پیش از این تاریخ این گروه با نام تاریخ اسلام فعاليت داشت. مديران اين گروه بر اساس ترتيب تاريخي عبارتند از:

1. دکتر نعمت الله صفری فروشانی تا سال 1382

2. دکتر حسن حسين زاده شانه‏چى از 1382 تا آبان 1384

3. مهران اسماعیلی از آبان 1384 تا كنون.

گروه فرهنگ و تمدن اسلامى اهداف و وظايف زير را دنبال مى‏كند:...

_{پژوهش ها و نشست هاي علمي و تخصصي}

_{^{تحقيقات منتشر شده}}

1. فرهنگ و تمدن اسلامى در ماوراءالنهر از سقوط سامانیان تا حمله مغول، دکتر على غفرانى، 1387.

2. نهاد نقابت؛ پژوهشی درباره پیدایش و گسترش اولیه تشکیلات سرپرستی سادات، محمد هادى خالقى،1387.

3. نقد و بررسى گزارش‏هاى زندگانى پيش از بعثت پيامبر اسلام، رمضان محمدى، 1387.

4. زندقه در سده‏هاى نخستين اسلامى، حميدرضا مطهری،1387.

5. اوضاع سياسى اجتماعى و فرهنگى اماميه در عصر غيبت صغرى، دکتر حسن حسين زاده شانه‏چى،1386.

6. خاستگاه تشيع و پيدايش فرقه‏هاى شيعى در عصر امامان، على آقانورى، 1385.

7.  تحليل تاريخى نشانه‏هاى ظهور، مصطفى صادقى، 1385 ( نوبت دوم 1385).

8. پيامبر و يهود حجاز، مصطفى صادقى،1382 ( نوبت سوم 1386).

تحقيقات در دست انتشار

1. نهاد ولایتعهدی در دوره اموی و عباسی اول، دکتر عباس احمدوند.

_{^{تحقيقات در دست انجام}}

1. امامیه در دوره سلجوقیان، دکتر سید محمد حسین منظور الاجداد.

2. ارمنستان در جبهه بیزانسی فتوحات صدر اسلام، ترجمه سيدعلى خيرخواه علوی.

3. تاريخ فرهنگ و تمدن شيعى در مغرب و اندلس، دکتر محمدرضا پاك.

4. شيخيه؛ پيدايش، تطور و منابع آن، ترجمه سيد خليل طاوسى.

5. سير تطور صحابه نگارى، محمدرضا هدايت پناه.

6. نقش جغرافيا در مطالعات تاريخى، على‏رضا شالباف.

7. تعامل كلام و دانش تاريخ، مهران اسماعيلى.

8. پيامبر و ساختار قبيله اي جامعه يثرب، مهران اسماعيلي.

_{^{نشست های علمی تخصصی}}

1.  روش شناسي، نوآوري و دستاوردهاي پژوهشي دكتر جواد علي، دكتر عبدالجبار ناجي، 1387.

2. بایدها و نبایدها در پژوهش تاریخی، دکتر هادی عالم زاده، 1386.

3. تاریخ پژوهی و پژوهش تاریخی(کارگاه یک روزه)، دکتر لطف الله نبوی، 1386.

4. روش مواجهه با مطالعات خاور شناسان، دکتر عباس احمدوند،1386.

5. آموزش های دینی در عصر ناصری، دکتر سید محمد حسین منظورالاجداد، 1386.

6. چشم اندازهای نوین تاریخنگاری در تحقیقات تاریخی، دکتر مرتضی نورایی، 1386.

7. تجربه روش تاريخ نگارى، علامه سيد جعفر مرتضى عاملى، 1385.

8.  كاربرد روش‏هاى معنا‏شناسى تاريخى در مطالعات تاريخ اسلام (کارگاه یک روزه)، دكتر احمد پاكتچى، 1385.

9. انديشه ميشل فوكو در باب تاريخ(1):  تفاوت مدل فوکو با مدل کلاسیک و مدرن، حجت‏الاسلام دكتر داود فيرحى، 1384.

10. انديشه ميشل فوكو در باب تاريخ (2): مفاهیم اساسی اندیشه فوکو، حجت‏الاسلام دكتر داود فيرحى، 1384.

11. انديشه ميشل فوكو در باب تاريخ (3): کاربرد روش فوکو در تاریخ، حجت‏الاسلام دكتر داود فيرحى، 1384.