تبیان، دستیار زندگی
گفتن و شنیدن »، دو خط ارتباطى با مردم است. به تعبیر دیگر، دونعمت بزرگ الهى، قدرت گویایى و شنوایى است كه سهم مهمى درایجاد ارتباطهاى انسانى دارد و براى داشتن روابطى سالم و سودمند،نیازمند آنیم كه شیوه ی صحیح استفاده از «زبان » و «گوش » را مورد توجه قرار دهی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اینگونه در ارتباط موفق شوید

هنر گوش دادن

ارتباط

«گفتن و شنیدن »، دو خط ارتباطى با مردم است. به تعبیر دیگر، دونعمت بزرگ الهى، قدرت گویایى و شنوایى است كه سهم مهمى درایجاد ارتباط هاى انسانى دارد و براى داشتن روابطى سالم و سودمند ، نیازمند آنیم كه شیوه ی صحیح استفاده از « زبان » و « گوش » را مورد توجه قرار دهیم.

وقتى دیگرى سخن مى گوید ، ما گوش فرا مى دهیم و از این رهگذر، نكاتى مى آموزیم یا باخبر مى شویم. « هنر گوش دادن » در ارتباط فرزندان و اولیاء، شاگردان و معلمان، شنوندگان برنامه هاى رادیویى و مجریان، مستمعان و خطیبان، به كار مى آید. حتى در مساله یادگیرى كه بخش عمده اى از عمر ما را فرا مى گیرد ، خوب گوش دادن و رعایت ادب و آداب آن، مهم و حیاتى است. نحوه بهره ورى از این « نعمت خدایى » نیز بستگى به میزان درایت و آداب دانى و مراعات حقوق و حدود دارد. در یكى از دعاها آمده است:

«اللهم متعنا باسماعنا و ابصارنا و قوتنا»؛ (1) .

خدایا ما را از گوش ها و چشم ها و نیروی مان برخوردار و بهره مند بگردان.

در قلمرو آداب اجتماعى

در مباحث معاشرتى، نحوه استفاده از قدرت شنوایى و به تعبیردیگر خوب شنیدن و درست گوش دادن، نقش مهمى دارد. بى اعتنایى به حرف هاى گوینده ، نشان بى ادبى است. بر عكس، حسن توجه و ابرازعلاقه، علامت ادب و تربیت اجتماعى و بها دادن به موقعیت انسانى مخاطب و گوینده به شمار مى آید.

رسول خدا(ص) به حرف هاى دیگران گوش مى داد ، حتى به سخن آنان كه بیماردل بودند و روى اغراض شوم، حرفهایى مى زدند. پیامبر(ص)، دو گوش شنوا براى آنان بود تا حدى كه آنان به ستوه مى آمدند و از روى طنز مى گفتند: «او گوش است ». خداوند دستورمى دهد كه به آنان بگو اگر گوش هم هست، براى شما گوش خوبى است، به خدا ایمان دارد و به حرفهاى مؤمنین نیز باور دارد:

«یقولون هو اذن، قل اذن خیر لكم، یؤمن بالله و یؤمن للمؤمنین.» (2) .

آنان از روى آزار، لقب « گوش» به پیامبر(ص) مى دادند ، تا او راخوش باور، ساده لوح و سطحى قلمداد كنند. ولى پیامبر(ص)، این شیوه را براى جلوگیرى از فتنه انگیزى آنان و دستیابى به سوژه هاى تبلیغاتى براى معارضه و مبارزه اتخاذ كرده بود. شاید اینگونه سكوت كردن و گوش دادن، بهترین شیوه خنثى كردن توطئه هایى باشد كه مى خواهند حرف بكشند و سوژه درست كنند.

آیه قرآن، ضمن اینكه از اخلاق خوش پیامبر اسلام ستایش مى كند ، اعتماد او را تنها نسبت به حرفهاى مؤمنان بیان مى دارد.

ارتباط

اینك به چند نمونه از این موارد اشاره مى كنیم؛ كه در روایات ماهم از این مقوله با عنوان «حسن الاستماع » -خوب گوش دادن - یاد شده است :

1- با گوینده

نسبت به سخنان هر گوینده باید تحمل و صبورى نشان داد و به آن گوش داد ، تا كلامش به پایان برسد. بریدن حرف دیگرى شیوه اى ناپسند و دلیل كم ظرفیتى و بى ادبى است.

در سیره اخلاقى حضرت رسول(ص) و مجلس آن حضرت، آمده است كه :

«من تكلم، انصتوا له حتى یفرغ »؛ (3) .

كسى كه سخن مى گفت، به او گوش مى دادند، تا سخنش به پایان برسد.

2- با استاد

امام سجاد(ع) در رسالة الحقوق، مى فرماید:

«و حق سائسك بالعلم، التعظیم له و التوقیر لمجلسه وحسن الاستماع الیه »؛ (4)

حق آن كس كه عهده دار آموزش تو است، آن است كه احترامش كنى، مجلس او را بزرگ و گرامى بدارى و به او خوب گوش دهى.

شنونده نباید خود را داناتر از گوینده و استادش فرض كند و به گفته هاى او گوش ندهد ، یا بى اعتنایى كند ، یا تصور كند هر چیز رامى فهمد و نیازى به شنیدن و گوش دادن ندارد.

3- با نصیحت گر

هر كس به موعظه و پند و راهنمایى دیگرى مى پردازد ، دوست دارد شاهد حسن توجه و گوش دادن او باشد و علایم پذیرش و تاثیر وقبول را در او ببیند.

امام سجاد(ع) در باره حق نصیحتگر بر نصیحت شونده مى فرماید:

«و حق الناصح ان تلین له جناحك و تصغى الیه بسمعك »؛ (5) .

حق ناصح (بر تو) آن است كه بال تواضع خویش را براى او نرم سازى و با گوش خود به سخن او گوش فرا دهى. این شیوه، جامعه ومردم را بهتر به سمت برخوردارى از راهنمایی هاى دلسوزانه وانتقادهاى سالم و سازنده پیش مى برد.

4- با درد و دل كننده

خیلی ها دلهاى آكنده از غم و خاطرات تلخ و مشكلات ونابسامانی هایى دارند كه آنان را در فشار روحى قرار مى دهد. در پى دو گوش شنوایند كه با آنها درد دل كنند و با بازگویى دردمندی های شان سبك شوند. آنكه عاطفه نشان مى دهد و به شكوه ها و غمنامه هاى یك دردمند گوش مى سپارد و خود را علاقه مند به شنیدن نشان مى دهد، با اونوعى همدردى كرده است. این روحیه خوب و بزرگ، ستودنى است.

على علیه السلام فرموده است:

«من السؤدد الصبر لاستماع شكوى الملهوف »؛ (6) .

از بزرگوارى و آقایى است كه انسان براى گوش سپردن به شكوه و ناله دردمند ، تحمل و صبر داشته باشد.

5- پرهیز از پرحرفى

در وصایاى حضرت خضر، چنین آمده است:

«اى جویاى دانش! گوینده كمتر از شنونده خسته و ملول مى شود. پس هیچ یك از همنشینانت را (با پرحرفى) خسته مكن.» (7) .

6- بى اجازه گوش ندادن

از آداب اجتماعى مربوط به گوش دادن، رعایت اذن و اجازه است.اگر كسانى با هم صحبت مى كنند و مایل نیستند دیگرى سخنانشان را بشنود ، نباید به صورت فضولى گوش دهد. یا باید از محل سخن آنان بیرون رفت، یا خود را به كارى دیگر مشغول ساخت كه حرفهای شان به گوش نرسد. حداقل آنكه بى تفاوت باشد ، نه حساس براى گوش دادن و پى بردن به محتواى مكالمات آنان. فرقى نمى كند كه صحبت های شان حضورى باشد ، یا تلفنى. به ویژه اگر انسان بفهمد كه آنان علاقه مندند كه دیگرى حرف ها را نشنود؛ چون گاهى حرفها خصوصى است و راضى نیستند دیگران آگاه شوند.

پی نوشت ها :

1) بحارالانوار، ج 2، ص 63

2) توبه، آیه 61.

3) مكارم الاخلاق، طبرسى، ص 15، سنن النبى، علامه طباطبایى، ص 18.

4) همان، ج 2، ص 42، و من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 620.

5) من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 625.

6) غررالحكم، چاپ دانشگاه، ح 9443.

7) بحارالانوار، ج 1، ص 227.

منبع : كتاب " اخلاق معاشرت " – نویسنده : علی اكبر مظاهری

تنظیم برای تبیان :داوودی

مقالات مرتبط :

باهم ارتباط برقرار کنید...

تفکر خلاق، ارتباط موثر

با این قوانین جهانی شوید

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.