هر سال با بهار

( قسمت هشتم)

هرسال با فرارسیدن نوروز، پس از پشت سر گذاشتن سالی پر تلاش و وقایعی تلخ و شیرین، مقام معظم رهبری در پیامی ضمن تبریک عید نوروز، نکات مهم سالی که گذشت را بیان می کنند و همینطور به تبیین راهبردها و سیاست های لازم که باید در سال آتی پیش روی مردم و مسئولین قرار گیرد می پردازند .

رهنمودهای رهبری با توجه به دقت نظر و دید جامع و کامل و همینطور ذهن آینده نگر ایشان، راهی است به سوی پیشرفت و ارتقای فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و ..... که ملت ما با در نظر گرفتن و تامل و  تدبر در این بیانات می تواند خود را از گزند حوادث مصون دارد و برنامه خود را با توجه به اصول و خط مشی های بیان شده تنظیم نماید.

همانطور که اشاره شد برای پاسداری و پاسداشت فرهنگ مقدس جمهوری اسلامی ایران و دست یابی به قله های پیشرفت و موفقیت در نظر داریم طی مطالبی به بیان پیام های نوروزی مقام معظم رهبری از سال 1369 تاکنون بپردازیم تا انشاالله ضمن سیراب نمودن عطش ذهنی و  روحی خود از  سخنان ولی امر مسلمین که معیاری ناب و بدون خدشه و برخاسته از منبع عظیم ولایت است و تفکر در این بیانات، آنان را راهگشای خود قرار دهیم.

پیام نوروزى  به مناسبت آغاز سال 1376

نکات کلیدی:

- مباركى یك سال براى یك ملت، فقط به جنبه‏هاى مادّى آن سال نیست؛ گاهى جنبه‏هاى معنوى اهمیت بیشترى دارند

- خوشبختانه در این سالهاى اخیر، ملت ما از لحاظ معنوى، پیشرفتهاى زیادى كرده‏اند.

- در باب تحوّل اخلاقى هم مخاطب اوّل و مسؤول اوّل جوانان هستند كه براى آنها همه كارها آسانتر و راحت‏تر است.

- تحوّل اخلاقى، یعنى این‏كه انسان هر رذیلت اخلاقى را كنار بگذارد و خویشتن را به فضایل و زیباییهاى اخلاقى، آراسته كند.

- تهیدستى از اخلاقیّات است كه انسانیّت را امروز در دنیا پریشان كرده است.

- جوان، به طور طبیعى اصلِ هماورد طلبى است. بسیار خوب؛ هماورد مورد علاقه ما كه مى‏خواهیم جوانان با آن دست و پنجه نرم كنند، نفس امّاره است.

- مسئولان باید خیلى مراقبت كنند. آنان بیش از دیگران مخاطب به خطاب الهى‏اند و موظّف به این هستند كه دعاى شریف «حوّل حالنا الى احسن الحال» را در خودشان تحقّق بخشند.

- امروز دوران ما، دوران بناى نوین كشور اسلامى ماست. ما باید از نو ایران را بسازیم؛ به همان شكلى كه شایسته ملت بزرگ ایران است.

- اما بناى ایران، فقط به معناى ترمیم ویرانیها نیست؛ بلكه باید همه چیز را كه خداى متعال در این كشور به ودیعه گذاشته است، احیا كنیم و در اختیار نسل كنونى و نسل آینده قرار دهیم.

- در اوایل امسال، مسأله مهمّى در مقابل مردم ماست كه آن، مسأله انتخابات ریاست جمهورى است.

-  من از همه ملت ایران تقاضا مى‏كنم كه با روشن‏بینى و هوشمندى و تیزبینى خود به این مسأله به صورت یك مسأله ملّى و تاریخى نگاه كنند و آن را دست كم نگیرند.

- من توقّعم از مردم و از مسؤولان این است كه امسال همه سعى كنند اسراف را كنار بگذارند.

- صرفه‏جویى، یعنى آن چیزى را كه قابل استفاده است و مى‏توانیم از آن استفاده كنیم، دور نریزیم.

-  اسراف مسؤولان دولتى، از اسراف مردم عادّى مضرتر است؛ زیرا كه این اسراف در بیت‏المال است.

- سال پی، سال پرتلاش و پركارى بود. در میدان سازندگى،كار داراى پیشرفت بود.

- در سال گذشته متأسفانه حادثه زلزله را داشتیم، که  برای همه حادثه تلخی بود.

متن کامل پیام:

بسم‏اللَّه‏الرّحمن‏الرّحیم‏

یا مقلّب القلوب والابصار. یا مدبّرالّلیل والنّهار. یا محوّل الحول والاحوال. حوّل حالنا الى‏احسن

عید نوروز امسال، با یك عید بزرگ و گرامى دیگر مصادف است كه عبارت از ولادت با سعادت حضرت ثامن‏الائمّه علیه الصلّاة والسّلام است. مردم شریف ایران به خاطر قرب جوار، نسبت به این بزرگوار تعلّق خاطر مخصوصى دارند و شیعیان همه عالم، بلكه همه مسلمین عالم، از این جهت بر مردم ایران غبطه مى‏برند و ایران - بخصوص مشهد مقدّس - را قبله آمال خود قرار مى‏دهند.

هر دو عید بزرگ را - هم عید نوروز كه عید تازگى و طراوت و شادى زمین و زمان است وهم این ولادت بزرگ كه عید مذهبى و دینى و اخلاقى و معنوى و عید تاریخى است - به همه ملت شریف و عزیزمان و به ایرانیانى كه در خارج از كشور زندگى مى‏كنند؛ مخصوصاً به خانواده‏هاى معظّم شهیدان عالیقدر و به جانبازان عزیز و آزادگان و مفقودان و خانواده‏هاى آنها - كه امیدواریم ان‏شاءاللَّه. از مفقودان عزیز ما هم هر چه زودتر خبرى به خانواده‏هاى آنها برسد تبریك عرض مى‏كنم. همچنین عید نوروز را به ملتهاى دیگرى كه براى این عید و آغاز بهار، اهمیتى قائل هستند و آن را عید مى‏شمارند - مثل كشورهاى آسیاى میانه و بعضى كشورهاى دیگر - تبریك عرض مى‏كنم.

امیدوارم این سال جدید كه با چنین روزى آغاز مى‏شود، براى ملت ما سال مبارك و به معناى حقیقى كلمه سال نیكى باشد. البته مباركى یك سال براى یك ملت، فقط به جنبه‏هاى مادّى آن سال نیست؛ گاهى جنبه‏هاى معنوى اهمیت بیشترى دارند. اگر ملتى بتواند یك تحوّل اخلاقى در خود به وجود آورد؛ اگر بتواند رذایل اخلاقى را از درون خود پاكسازى كند و خود را به فضایل اخلاقى آراسته سازد، حقیقتاً براى آن ملت عید است. شاید اساساً قرار دادن اعیاد - چه اعیاد ملى و چه اعیاد دینى و مذهبى - براى ایجاد چنین تحوّلاتى در درون انسانهاست.

خوشبختانه در این سالهاى اخیر، ملت ما از لحاظ معنوى، پیشرفتهاى زیادى كرده‏اند. اقبال به معنویّات، اقبال به دین و عبادت، توجّه به ذكر و حضور و خشوع و به نماز و روزه و به طاعت حق و تقرّب به پروردگار در بین ملت ما؛ بخصوص جوانانمان رایج و شایع شده است؛ ولى تحوّل اخلاقى ، فقط این نیست. شاید بشود گفت كه تحوّل اخلاقى براى ملت، دشوارتر هم هست و به همین جهت، در باب تحوّل اخلاقى هم مخاطب اوّل و مسؤول اوّل جوانان هستند كه براى آنها همه كارها آسانتر و راحت‏تر است. دلهاى جوانان، نورانى است و فطرتهاى آنان، سالم و دست نخورده‏است. آلودگى آنان به زخارف و آلودگیهاى دنیا؛ به بندهاى گرانى كه پولدوستى و مالدوستى و جاه‏طلبى و قدرت طلبى و این چیزها بر پاى انسان مى‏زند، خیلى كمتر است؛ لذا تحوّل اخلاقى در جوانان آسانتر است. البته میانسالها، بلكه كمسالها هم نباید از امكان تحوّل اخلاقى در خودشان مأیوس باشند. تحوّل اخلاقى، یعنى این‏كه انسان هر رذیلت اخلاقى را - هر اخلاق زشت، هر روحیه بد و ناپسندى كه موجب آزار دیگران یا عقب‏ماندگى خود انسان است - كنار بگذارد و خویشتن را به فضایل و زیباییهاى اخلاقى، آراسته كند. در جامعه‏اى كه حقد و بددلى و كینه نباشد، اگر كسانى صاحب فكرند، آن فكر را در راه توطئه براى دیگران و تقلّب با دیگران و خدعه در كار دیگران به كار نبرند؛ اگر كسانى داراى سواد و معلوماتند، آن را در راه ضرر زدن به مردم و كمك كردن به دشمنان مردم به كار نبرند؛ بلكه همه افراد انسان در یك جامعه، نسبت به یكدیگر خیرخواه باشند، به هم كینه نورزند، به هم حقد و حسد نداشته باشند،به بهاى نابودى دیگران، زندگى خود را سروسامان ندهند و دست یافتن به همه چیز را نخواهند. این تحوّلِ اخلاقى است و حدّاقل قضیه است.

در جامعه‏اى كه بد عمل كردن نسبت به محرومان با بى‏اعتنا بودن نسبت به آنان همراه نباشد؛ مال مردم خوردن وجود نداشته باشد؛ اگر خُلقیّات اسلامى - همان چیزهایى كه در اسلام براى یك انسان فضیلت است، همان چیزهایى كه به تعبیر روایات، جنود عقل است(2) - رواج پیدا كند؛ مردم اهل صبر و استقامت باشند؛ اهل توكّل و تواضع و حلم باشند، نسبت به یكدیگر بدبین نباشند؛ نسبت به احوال یكدیگر بى‏تفاوت نباشند؛ نسبت به سرنوشت جامعه قناعت وجود داشته باشد؛ زیاده‏روى و اسراف و ریخت و پاش و این چیزها نباشد و نشانى از حرص و افزون طلبى در امور مادّى نباشد، این جامعه به بهشت و گلستان تبدیل مى‏شود. گرفتارىِ امروز مردم دنیا، حتّى كشورهاى ثروتمند و پیشرفته، این چیزهاست. تهیدستى از اخلاقیّات است كه انسانیّت را امروز در دنیا پریشان كرده است.

ملت ما به بركت اسلام، به بركت سنن كهن خود و به بركت فضایل اخلاقى كه در او وجود دارد، بحمداللَّه مقدارى از این پریشانى جهانى بر كنار مانده است و غالب ملتهاى مسلمان نیز به بركت اسلام، امتیازاتى را دارند. البته این به معناى آن نیست كه ما كمال اخلاقى داریم؛ نه. نقصهاى زیادى در ما هست، كمبودهاى زیادى در ما وجود دارد كه باید این كمبودها را جبران و برطرف كنیم. تنبلى، نومیدى، بى‏حوصلگى، بهانه‏جویى نسبت به انسانهاى دیگر و همان خصال ناپسندى را كه قبلاً اشاره كردم، هر كدام در ما هست، باید دور بریزیم. این، یك مبارزه و مجاهدت است.

جوان، به طور طبیعى اصلِ هماورد طلبى است. بسیار خوب؛ هماورد مورد علاقه ما كه مى‏خواهیم جوانان با آن دست و پنجه نرم كنند، نفس امّاره است كه انسان را به پستیها و زشتیها دعوت مى‏كند و او را از عروج و تكامل باز مى‏دارد. جوانان باید در مقابل شهوات و هوسهایشان و در مقابل همه انگیزه‏هایى كه آنان را به چنین رذایلى فرا مى‏خواند، مقاومت كنند. جوانان در درجه اوّل قرار دارند و غیر جوانان نیز همین طورند. بر همه واجب است، بر امثال من هم واجب است؛ بلكه بیش از دیگران واجب است كسانى كه مسؤولند؛ كسانى كه مأموریت بزرگى را بر عهده گرفته‏اند و كسانى كه تصمیم و اقدام و حركت و رفتار آنان، فقط رفتار یك شخص نیست؛ بلكه رفتار یك مجموعه است، رفتار یك جامعه است و گاهى در چشم دیگران، رفتار یك كشور است، باید خیلى مراقبت كنند. آنان بیش از دیگران مخاطب به خطاب الهى‏اند و موظّف به این هستند كه دعاى شریف «حوّل حالنا الى احسن الحال» را در خودشان تحقّق بخشند.

عزیزان من؛ ملت شریف ایران! درست است كه تحوّل را در حقیقت خدا به وجود مى‏آورد و لذا در این دعا ما از خدا مى‏خواهیم كه «حوّل حالنا الى احسن الحال»؛ یعنى حال ما را به بهترین حالها تبدیل كند؛ اما در همه دعاها این طور است كه از سوى انسان، تلاش و حركت و همّت لازم است. همه باید در اقدام، در عمل و در خوب كردن خود، همّت بگمارند. در زمینه مسائل اجتماعى نیز همین طور است.امروز دوران ما، دوران بناى نوین كشور اسلامى ماست. ما باید از نو ایران را بسازیم؛ به همان شكلى كه شایسته ملت بزرگ ایران است؛ به همان شكلى كه اسلام از ما خواسته است كه ما خانه و كشور و جامعه خود را بسازیم؛ به طورى كه ویرانیهاى وارد شده بر آن - ویرانیهاى جنگ، ویرانیهاى دوران ستمشاهى و دوران تسلّط حاكمان و زمامداران فاسد و مفسد و وابسته - برطرف شود. ویرانیهاى كشور را ما باید بسازیم. ما باید كشورمان را از نو بنا كنیم؛اما بناى ایران، فقط به معناى ترمیم ویرانیها نیست؛ بلكه باید همه چیز را كه خداى متعال در این كشور به ودیعه گذاشته است، احیا كنیم و در اختیار نسل كنونى و نسل آینده قرار دهیم. منابع طبیعى، منابع انسانى، امكانات اجتماعى ، طبیعت نیكویى كه در اختیار ماست، میراث عظیمى كه گذشتگانمان در اختیار ما گذاشته‏اند و خیلى از امكانات دیگرى كه هست را، باید احیا كنیم و در واقع نعم الهى را استخراج نماییم. امید كه سال جدید، براى این گونه كارها سال مباركى باشد.

در اوایل امسال، مسأله مهمّى در مقابل مردم ماست كه آن، مسأله انتخابات ریاست جمهورى است. من از همه ملت ایران تقاضا مى‏كنم كه با روشن‏بینى و هوشمندى و تیزبینى خود به این مسأله به صورت یك مسأله ملّى و تاریخى نگاه كنند و آن را دست كم نگیرند. البته در شروع انتخابات، بخصوص در تبلیغات، هر كسى و هر جمعیتى گزینه‏اى دارند؛ كسى را مى‏خواهند انتخاب كنند و او را بر دیگران ترجیح مى‏دهند. این جا، جاى خطرناكى است و میدانى است براى این كه خداى نكرده صفات بد در انسان بروز پیدا كند. این، خطرى در راه انتخابات است كه یك تجربه بزرگ محسوب مى‏شود. همه با همّت؛ اما با حسن خلق و روشن‏بینى و امید و روى خوش و دل خوش با این قضیه مواجه شوند؛ آراى زیادى را در صندوقها بریزند و رئیس جمهور را با رأى بالایى ان‏شاءاللَّه انتخاب كنند تا دولت و رئیس جمهور آینده ، دستشان باز باشد و بتوانند با پشتوانه عظیم آراى ملّت، كشور را بسازند و دیگرانى كه در بیرون از مرزها همیشه منتظرند تا نقص كوچكى در ملت ما ببینند و آن را چند برابر بزرگ كنند، آنها هم از این كه بتوانند این كار را انجام دهند ، مأیوس شوند.

من امسال مى‏خواهم مثل سالهاى قبل، به همه مردم یك سفارش بكنم. بحمداللَّه سفارشهایى كه شده، مورد توجّه قرار گرفته است. هم مردم توجه كرده‏اند و هم مسؤولان، و من توقّعم از هر دو است؛ هم از مردم و هم از مسؤولان. من مى‏خواهم به مردم عزیزمان عرض كنم كه امسال همه سعى كنند اسراف را كنار بگذارند. متأسفانه در زندگیهاى ما اسراف وجود دارد. اسراف یعنى تضییع نعمت الهى؛ یعنى نشناختن قدر نعمت الهى. البته بیشتر، مخاطب ما در این سخن، افراد متمكّنند. افرادى كه تهیدتست یا متوسّطند، به نظر مى‏رسد كه كمتر اسراف مى‏كنند؛ اگر چه در بین آنها هم بعضاً اسراف هست. كنار گذاشتن اسراف در چیزهایى كه به نظر كوچك مى‏آید؛ مثل اسراف در مصرف بى‏رویّه آب، ضرورى است. امسال قدرى بارندگى كمتر بوده است كه اقتضا مى‏كند صرفه‏جویىِ بیشترى بشود. البته بحمداللَّه آینده بدى در انتظار ما نیست. همه چیز بحمداللَّه و به فضل الهى، برطبق مصلحت ملت ایران پیش خواهد رفت؛ لیكن ما وظیفه داریم كه زندگى خود را بر طبق آنچه كه دین از ما خواسته است و عقل سلیم از ما مى‏طلبد، تنظیم كنیم. اسراف در آب، اسراف در نان، اسراف در مواد غذایى، اسراف در وسایل زندگى، زیاده‏روى، زیاد خریدن، زیاد مصرف كردن، دور ریختن چیزهایى كه قابل استفاده است، اینها تضییع نعمت خداست.

در آمارها مى‏خوانیم و همه شما هم حتماً اطّلاع دارید كه بخش عظیمى از این گندمى كه با این همه زحمت و مرارتِ دهقان و كشاورز ایرانى به وجود مى‏آید و خریدارى مى‏گردد و بعد آرد مى‏شود و از آن نان تهیه مى‏گردد، متأسّفانه دور ریخته مى‏شود. من نمى‏خواهم درصد معیّن كنم؛ اما مسؤولانْ رقمهاى خیلى بالا و وحشت‏آورى از مقدار نانى كه مثلاً دور ریخته مى‏شود، ذكر مى‏كنند.

این فقط یك مثال است؛ اما در همه امور ما باید به صرفه‏جویى عادت كنیم. صرفه‏جویى، یعنى آن چیزى را كه قابل استفاده است و مى‏توانیم از آن استفاده كنیم، دور نریزیم. نسبت به امكانات، با هوس رفتار نكنیم. دائماً چیزهاى ماندگار را نو كردن و چیزهاى ضایع نشدنى را دور ریختن، روش درستى نیست. به نظر من باید مسؤولان كشور، راه صرفه‏جویى و مقابله با اسراف را به مردم بیاموزند. من به صورت كلّى این را عرض مى‏كنم. خودِ مسؤولان دولتى هم نباید اسراف كنند. اسراف مسؤولان دولتى، از اسراف مردم عادّى مضرتر است؛ زیرا كه این اسراف در بیت‏المال است. بنابراین مسؤولان، فهرستى از مثالهاى صرفه‏جویى و اجتناب از اسراف را ردیف كنند و آن را به مردم بگویند و تعلیم دهند كه چگونه مى‏شود صرفه‏جویى كرد.

سالى كه گذراندیم، سالى پركار و پرتلاش و سال عزّت هم براى ملت و هم براى دولت بود. على‏رغم این كه در سال گذشته، همه دستگاههاى استكبار و همه بوقهاى تبلیغاتى، علیه ملت ایران تبلیغات و تهدیدها كردند؛ حرفها زدند و خوابهاى آشفته‏اى را كه دیده بودند، براى ملت ایران بر زبان آوردند، بحمداللَّه با قوّت و ایستادگى و حضور شما و با راهپیماییهاى عظیمتان در ماه رمضان و بیست و دوم بهمن و در مراسم گوناگون دیگر و حمایت شما از نظام و مسؤولان، همه این نقشه‏ها خنثى شد. حضور ملت، معجزه‏گر است و آثار آن، معجزه‏آساست و حقیقتاً تأثیراتِ مثبتى مى‏بخشد.

سال پرتلاش و پركارى بود. در میدان سازندگى،كار داراى پیشرفت بود. براى ملت هم كار پرحجمى وجود داشت. براى مسؤولان هم همین‏طور. بحمداللَّه سال خوبى بود؛ سال پیشرفتهاى بزرگ، سال عزّت بین‏المللى، سال امید مردم، سال اتّحاد و همبستگى مردم كه در این اجتماعات عظیمشان پیدا شد. امیدواریم امسال هم از این جهاتى كه گفته شد، مثل سال گذشته باشد؛ بلكه پیشرفتهایى هم داشته باشیم.

در سال گذشته متأسفانه حادثه زلزله را داشتیم كه نه فقط براى مناطق زلزله‏زده - مثل اردبیل و بجنورد - بلكه براى همه ملت ایران كه دردهاى هم‏میهنانشان و دردهاى مسلمانان براى آنها مایه آزار و ناراحتى است ، تلخ بود. من امیدورام كه خداى متعال براى این بخش از كشور ما كه دچار آفت زلزله شد، خیر اراده فرموده باشد و به ساكنان آن خیر بدهد. مى‏خواهم از ملت عزیزمان خواهش كنم، همان‏طور كه تا بحال بحمداللَّه در راه كمك به زلزله‏زدگان و آسیب‏دیدگان خوب عمل كرده‏اند، باز هم این كمكها را ادامه دهند. این، همدردى است و لازم است. امیدواریم خداوند متعال، روح مقدّس امام عزیز و بزرگوار راحلِ عظیم‏الشّان ما را كه این راه و این درسها را به ما تعلیم داد، شاد فرماید و درجات آن بزرگوار را در اعلى علّیین با اولیاء خودش قرار دهد.

من مجدّداً همه شما ملت عزیز را به خدا مى‏سپارم و براى همه‏تان شادى و بهروزى و خوشبختى و پیشرفت در همه كارها را - چه مادّى و چه معنوى - از خداى بزرگ مسألت مى‏كنم.

والسّلام علیكم و رحمةاللَّه و بركاته‏

گروه جامعه وسیاست