لبه تاریکی

ظلمت (تاریکی) در قرآن

ظلمت، به معناى نبودن نور است. از جهل و شرك و فسق نیز تعبیر به ظلمت مى شود و داراى دو بخش حسّى و معنوى است.ظلمت حسّى آن است كه نور به كلّى قطع، یا آن چنان ضعیف گردد كه جایى دیده نشود و یا به زحمت دیده شود. ظلمت معنوى، مشكلات، گرفتاری ها و پریشانی هایى است كه عاقبت آنها تاریك و شوم است. اگر از جهل، شرك، كفر و نفاق تعبیر به ظلمت مى شود، بدین جهت است كه عاقبتى شوم به دنبال دارد.

# عوامل ظلمت معنوى

پذیرش ربوبیّت غیر خدا

ربوبیت چیست؟ مخلوقات نه تنها در اصل وجود و پیدایش نیازمند به خدا هستند بلكه همه شئون وجودى آنها وابسته به خداى متعال است و هیچگونه استقلالى ندارند و او امورشان را تدبیر مى‏نماید که مصادیق فراوانى، مانند حفظ و نگهدارى كردن، حیات بخشیدن و میراندن، روزى دادن، به رشد و كمال رساندن، راهنمایى كردن و... دارد.

«قُلْ مَن رَّبُّ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ ... قُلْ أَفَاتَّخَذْتُم مِّن دُونِهِ أَوْلِیَاء لاَ یَمْلِكُونَ لِأَنفُسِهِمْ نَفْعًا وَلاَ ضَرًّا ... قُلْ هَلْ تَسْتَوِی الظُّلُمَاتُ وَالنُّورُ ...؛ بگو: پروردگار آسمان‏ها و زمین كیست؟ ... بگو: پس چرا غیر او سرپرستانى گرفته‏اید كه اختیار سود و زیان خود را ندارند؟... بگو: آیا تاریكى‏ها و نور برابرند؟» (رعد/16)

امید به خدا

امیدواری یکی از مفاهیم مهم در زندگی انسان است.

آیات و روایات بسیاری در مورد ارزش امیدواری وجود دارد؛ البته تنها وجه نیکو و پسندیده امیدواری را، امید داشتن به پروردگار می‏داند بگونه‏ای که آدمی همواره رفتار خود را با آن همراه سازد، لحظه‏ای بدون امید نیاساید و به گونه‏ای به پروردگار امیدوار باشد که همه اسباب تحقق امر را در کف قدرت او بداند.

امید به غیر خدا

کسی که به دیگری امید دارد، در واقع به قدرت او اقرار می‏نماید و آن را با امید به او می‏ستاید. کسی که به غیر خدا دل بندد و امیدوار گردد، در حقیقت قدرت او را برتر از قدرت خدای خویش پنداشته و وجود بیکران خدای خود را نادیده گرفته است. خدا نیز در این حال او را به خود واگذاشته و امیدش را نیز ناامید می‏سازد.

نتیجه آن که یکی از مظاهر پذیرش ربوبیت غیر خدا دل بستن و امیدوار بودن به دیگران است که سبب ایجاد ظلمت و تاریکی معنوی انسان می گردد.