بررسی عناصر نمایشی داستان حضرت یوسف (ع)
کتاب «حکمت، هنر زیبایی و عناصر نمایشی قصه یوسف (ع)» اثری نظری است که نشان دهنده این است که داستان حضرت یوسف (ع) دارای ظرفیت ها و ویژگی های دراماتیک است.
کتاب «حکمت، هنر زیبایی و عناصر نمایشی قصه یوسف (ع)» اثری نظری است که نشان دهنده این است که داستان حضرت یوسف (ع) دارای ظرفیت ها و ویژگی های دراماتیک است.
به گزارش ستاد خبر انتشارات سوره مهر، دکتر محمد علی خبری؛ مولف این کتاب درباره این اثر گفت:«برای نگارش این کتاب حدود دو سال در کلاس های تفسیر سوره یوسف (ع) آیت الله جوادی آملی شرکت کردم.»
خبری که دارای مدرک دکتری پژوهش هنر از دانشگاه تربیت مدرس است گفت:«این کتاب تلخیصی از رساله دکتری ام است که با راهنمایی دکتر حبیب الله آیت اللهی انجام گرفته است.»
وی ادامه داد:«در این کتاب ۶ عنصر نمایش ارسطویی را مبنای تحلیل قرار دادم و انطباق نمودار روایی داستان حضرت یوسف (ع) را با نمودار نمایش اوجگاهی یا دراماتیک را بررسی کرده ام.»
این نویسنده با بیان اینکه منظورش از ظرفیت های نمایشی در داستان حضرت یوسف (ع) امکان بالقوه تبدیل پذیری این داستان از نظر محتوا و شکل به اثر نمایشی است ادامه داد:«در این کتاب ابتدا زاویه دید در داستان یوسف در قرآن کریم را مورد توجه قرار دادم و در خلال همین توجه مطالعه نقش دانای کل به عنوان راوی مورد تحلیل قرار گرفته است.»
وی همچنین توضیح داد:«شخصیت پردازی در این داستان هم با تکیه بر گفت وگو، رفتار و اعمال به دو روش مستقیم و غیر مستقیم صورت گرفته که در شخصیت پردازی مستقیم برای معرفی شخصیت ها و ابلاغ اندیشه و پیام آنها از جملات خبری و توقیفی استفاده شده است.
اما در شخصیت پردازی غیر مستقیم وجوه مختلف شخصیت پردازی در گفت و گوها و اعمال معرفی می شود.»
کتاب «حکمت، هنر زیبایی و عناصر نمایشی قصه یوسف (ع)» تولید مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری است که در ۲۷۱ صفحه قطع رقعی و در تیراژ ۲ هزار و ۵۰۰ نسخه و با قیمت ۳ هزار و ۵۰۰ تومان توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده است.
● داستان یوسف (ع) تمام ویژگی های یک طرح داستانی را داراست
دکتر محمد علی خبری مولف کتاب :
» با بیان اینکه در نگارش این کتاب شش عنصر نمایش ارسطویی را مبنای تحلیل خود قرار داده می گوید:«در این پژوهش انطباق نمودار روایی داستان حضرت یوسف (ع) با نمودار نمایش اوجگاهی یا دراماتیک را بررسی کرده ام.»
دکتر خبری که در کتاب خود نشان داده داستان حضرت یوسف (ع) دارای ظرفیت ها و ویژگی های دراماتیک فراوانی است ادامه می دهد:«برای نگاشتن کتاب «حکمت، هنر، زیبایی و عناصر نمایشی قصه یوسف (ع) در قرآن کریم» حدود دو سال در کلاس های تفسیر سوره یوسف آیت الله جوادی آملی شرکت کردم.»
وی در مورد انواع رویکردهای هنری نسبت به قرآن توضیح می دهد:«در یک تعریف کلی باید گفت که برخوردهای هنری متفاوتی با قرآن وجود دارد که البته همه آن ها را نمی توان پذیرفت، به عنوان مثال ممکن است در برخورد با قرآن کریم فقط بر یافته های خود تاکید داشته باشیم یا در صدد تحمیل باورهای خویش به آیات قرآن با منظورهای خاص باشیم که در این صورت دست انسان از نعمت هدایت و معنویت قرآن خالی خواهد ماند.
در نوع دیگر، نگاه ساختاری هنری قرآن بر پیام آن اولویت پیدا می کند.
این نوع نگاه به صورت طبیعی پیام قرآن را معرفی نمی کند و نمایی زیبا اما فاقد محتوا ارائه می شود.
آثار هنری ای که چنین برخوردی با قرآن دارند به ورطه سطحیت می افتند و از اندیشه الهی خالی خواهند بود. چهارمین نوع رویکرد به قرآن کریم، برخوردی است که از نبود شناخت نسبت به قرآن و هنر نشات می گیرد، به این معنا که افرادی بدون هیچ گونه شناخت نسبت به قرآن و هنر تلاش می کنند تا پیامی را که نمی فهمند با ابزاری که نمی شناسند به دیگران انتقال دهند.
آخرین برخوردی که با قرآن کریم وجود دارد پیام هنر همان ارزش حاکم بر کلام خداوند است. در این رویکرد می توان هنر را واسطه فیض الهی و رسانیدن پیام معنوی قرآن کریم به مخاطبان دانست.»
این نویسنده می افزاید:«در مواردی دیده می شود که هنرمندانی زبان هنر را می شناسند اما زبان قرآن را درک نکرده اند به همین دلیل هنرمندی که برای ارائه اثر هنری به قرآن مراجعه می کند باید در زمینه علوم قرآنی نیز تا حدی متخصص باشد.
در زمانی که بدانیم آنچه باید برای صلاح و اصلاح معنوی انسان گفته شود به وسیله آیات الهی بیان شده است می توان هنرمند را از بهترین مبلغان حقایق فضیلت آور قرآن دانست.»
دکتر خبری درباره کیفیت و ویژگی های داستان گویی در قرآن کریم می گوید:«اگر قرار باشد با نظریه ها و نگرش های انسانی به سراغ قرآن برویم و بخواهیم ویژگی های روایی قرآن را بررسی کنیم، ره به خطا رفته ایم، چون این قصه ها نه با هدف داستان گویی بلکه برای عبرت و آموزش انسان در قرآن آورده شده است.
شیوه های هنری بدیع روایی در قرآن فی نفسه دارای ارزش نیست چون این شیوه ها با هدف خلق اثر هنری جامع و دارای قواعد زیبایی شناسیک به وجود نیامده اند؛ هر چند که کلام قرآن در اوج زیبایی است، اما چرا که اولا این زیبایی از نگاهی انسانی قابل تحلیل نیست و دوم آنکه هدف اصلی داستان های قرآن انتقال پیام است.»
