ارتودنسی سریع خوب نیست
خیلی از پدرها و مادرها دوست دارند دندان‌های کودک شان مرتب و ردیف باشد.
از طرف دیگر گاهی تبلیغاتی را می‌بینیم که روش‌های ارتودنسی سریع را توصیه می‌کنند.
با دکتر فریبرز امینی، متخصص ارتودنسی و مدیر گروه و دانشیار بخش تخصصی ارتودنسی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه آزاد تهران، در این باره به گفتگو نشسته‌ایم.
آقای دکتر! اصلا، روشی وجود دارد که بتوان دندان‌ها را ظرف مدت کوتاهی مرتب کرد؟
در درمانهای ارتودنسی برای رفع مشکل بی‌نظمی دندان‌ها، هنوز روشی که بتواند مشکل را سریع از بین ببرد وجود ندارد.
اگر چه با تلفیق درمانهای جراحی و ارتودنسی توسط جراح که به صورت برش‌های عمودی روی لثه و استخوان آرواره در بین دندان‌هاست و می‌تواند تمامی دندان‌ها و یا تعدادی از دندان‌ها را دربرگیرد و نصب دستگاههای ارتودنسی، می‌توان سرعت درمانهای ارتودنسی را بیشتر کرد و در نتیجه طول درمان را کاهش داد.
پس از گذشت حدود 20 سال و یا بیشتر از ابداع این روش، هنوز این شیوه ی درمانی به شکل متداول و مرسوم در نیامده است.
ردیف کردن سریع دندان‌ها چه عوارضی برای بیماران در پی دارد؟
به طور کلی مدت درمانهای ارتودنسی و یا بهتر بگویم سرعت حرکت دندان‌ها به تراکم (سختی) استخوان بیمار، میزان تحلیل و تشکیل استخوان، سن و جنس بیمار، نوع و شیوه درمانی بستگی دارد؛ مثلا ممکن است در یک نفر طول مدت درمان 1سال و در دیگری که همان مشکل را داراست، به 5/1 تا 2 سال افزایش یابد.
به طور کلی در ارتودنسی سریع، تمام عوارض حین و بعد از جراحی مانند از دست دادن عملکرد صحیح درد، التهاب، صدمه به ریشه دندان و از طرفی ثبات دندان ها بعد از درمان، هنوز به طور دقیق مورد بررسی قرار نگرفته است.
معمولا سرعت مناسب برای ارتودنسی دندان‌های نامنظم چقدر است؟
به طور کلی سرعت مناسب برای حرکت دندان‌ها از یک ناحیه به ناحیه ی دیگر در دهان، حداکثر یک میلی‌متر در هر ماه است که بستگی به عوامل زیادی مانند سن و جنس بیمار و ... دارد؛ مثلا طول مدت درمان در بیماران کم‌سن کمتر از افراد مسن است و یا در خانم‌ها کمتر از آقایان است.
از کجا بفهمیم که نیروهای وارد بر دندان بیش از حد است؟
همیشه یک علامت هشدار دهنده برای هر عملکرد غیرمعمول و ناصحیح در بدن به نام "درد" وجود دارد. معمولا نیروهای زیاد باعث درد متداوم و بیش از حد معمول می شوند. منظور از حد معمول این است که اغلب بیماران در روزهای اول درمان و یا در طول درمان ارتودنسی، در ناحیه دندان‌ها مقداری درد دارند که این دردها معمولا زود از بین می‌روند و بیمار به نیروهای وارده توسط دستگاههای ارتودنسی عادت می‌کند، به طوری که تا پایان درمان احساس درد نخواهد داشت. به طورکلی ممکن است بیماران در روزهای اول این درد را هنگام جویدن غذا احساس کنند که بعد از چند روز کم شده و از بین می‌رود.
نکته مهم این است که در این مرحله بیمار نباید از عمل جویدن خودداری کند، چون خود عمل جویدن باعث خون‌رسانی بیشتر به ریشه‌های دندان و کاهش درد می‌شود، طوری که در روزهای اول برای کاهش درد می‌توان جویدن آدامس را به بیمار توصیه کرد.
اگر نیروهای وارده خیلی زیاد باشد، می تواند باعث التهاب لثه، تخریب ریشه دندان، تخریب استخوان آرواره، لقی بیش از حد دندان‌ها و حتی از دست دادن دندان‌ها شود.
یکی دیگر از علایم نیروی زیاد، لقی بیش از حد معمول دندان‌هاست.
لقی دندان در اثر ارتودنسی سریع قابل برگشت است؟
اصولا لقی دندان‌ها در حین درمان ارتودنسی، امری طبیعی و عادی است، چون در ارتودنسی، دندان باید میزانی از لقی را به دست آورد تا بعد بتواند حرکت کند، البته این لقی بسیار کم و توسط بیمار قابل احساس است. لقی دندان در حد طبیعی، به طور قطع بعد از درآوردن دستگاههای ارتودنسی از بین می‌رود و بیمار نباید از این موضوع ناراحت باشد.
اگر لقی دندان ها حداکثر دو هفته تا یک ماه بعد از ارتودنسی باقی بماند، امری غیرطبیعی است و بیمار برای ارزیابی بیشتر باید به دندانپزشک متخصص خود مراجعه کند.
آقای دکتر! برای ارتودنسی به چه دندانپزشکانی باید مراجعه کرد؟
ارتودنسی بر اساس نوع دندان، متفاوت است، منظور دندان های شیری، دندان های مختلط (هنگامی که کودک در دهان ترکیبی از دندان‌های شیری و دایمی دارد که معمولا بین سنین 7 تا 14 سالگی است) و دندان های دایمی .
هدف من از این تقسیم‌بندی این است که بسیاری از درمانهای ارتودنسی برای دندان های مختلط می‌تواند توسط دندانپزشک عمومی انجام گیرد، اما بیمارانی که نیاز به ارتودنسی ثابت دارند، بهتر است به متخصصان ارتودنسی مراجعه کنند.
مشکلی که هم‌اکنون در جامعه وجود دارد، عدم تمایز بین این دو گروه یعنی دندانپزشک عمومی و متخصصان ارتودنسی است، چون بسیاری از بیماران با دیدن کلمه ارتودنسی روی تابلو و یا سربرگ دندانپزشک عمومی فکر می‌کنند که آن دندانپزشک، متخصص ارتودنسی است.
البته این به آن معنی نیست که همکاران محترم دندانپزشک عمومی نباید کاری در این زمینه انجام دهند. آنها در مراحل درمانی اولیه می‌توانند کمک شایانی برای کاهش مشکلاتی که ممکن است در آینده برای کودک پیش بیاید، انجام دهند و حداقل کاری که می‌توانند، انجام دهند، این است که در صورت تشخیص به موقع مشکل، آن را به متخصص ارتودنسی ارجاع دهند تا هم مدت زمان درمان، و هم هزینه درمان و از همه بهتر عواقب احتمالی درمانهای پیچیده اعم از درد، تحلیل ریشه، استخوان و ... کاهش یابد.
*مطالب مرتبط:
لبخندی زیبا با دندان هایی سفید
پوسیدگی دندان کودک باید پُر شود؟
مواد غذایی موثر در پوسیدگی دندان و جلوگیری از آن
بخش تغذیه وسلامت تبیان
