نقدی بر «مورد عجیب بنجامین باتن»

یادداشت راجر ایبرت بر «مورد عجیب بنجامین باتن»

نقدی بر «مورد عجیب بنجامین باتن» به کارگردانی دیوید فینچر

«مورد عجیب بنجامین باتن» فیلم پر زرق و برقی است که بر اساس فرضیه ای کاملا اشتباه ساخته شده است. فیلم داستان مردی را بازگو می کند که پیر به دنیا می آید و نوزاد می میرد. هر چه در اطراف اوست، تمام کسانی که می شناسد و دوستشان دارد، رو به پیری می رود و او جوان می شود.

بگذارید قدیمی ترین داستانی را که می دانم بازگو کنم: در آغاز هیچ چیز نبود،  «بگذار نوری باشد». همه چیز پس از آغاز می آید، و به نظر می رسد همگی ما از سمت و سوی تیر زمان آگاه هستیم. «ادوارد استلینگ کامینگز» جمله ی معروفی دارد که ممکن است بتوان درباره ی بنجامین باتن به کار برد: و هرچه بالاتر رفت، پایین را فراموش کرد. اما نه، این جمله درباره ی فراموش کردن جوانی در زمانی است که پیر می شویم.

ممکن است بگویید داستان بنجامین باتن یک فانتزی است. من می فهمم. می تواند هرچه قدر خواست از خود بسازد. اما تحسین کنندگان فیلم از این صحبت می کنند که چه قدر عمیق تحت تاثیر فیلم قرار گرفته اند، و اینکه فیلم آن ها را به تعمق واداشته است. در عوض احساس من این بود: زندگی به این شکل نیست. ما شاهدی برای معبر خود هستیم، دیگران هم همین طور. گفته می شود یکی از دلایلی که مردم ازدواج می کنند این است که شاهدی برای زندگی خود می خواهند. وقتی دو طرف در دو جهت مختلف عمر می کنند، چه طور ممکن است این خواسته ی برآمده از عشق را عملی کرد؟

فرضیه ی فیلم از ارزش هر رابطه ای می کاهد، هر دوستی و داستان عاشقانه ای را بیهوده می سازد، نه در صورت تقدیر، بلکه در بطن زمان. در فیلم, بنجامین باتن (برد پیت) به عنوان مردی بزرگسال عاشق دختری جوان تر (کیت بلانشت) می شود. جلوتر در فیلم، زمانی که وی جوان تر و دختر بزرگ تر شده است، با یکدیگر رابطه برقرار می کنند.

این احتمالا باید نقطه ی اوج احساسات باشد.  آیا مرد او را دختری جوان می بیند؟ آیا زن مرد پیری را که دوستش داشت تصور می کند؟

البته پیت به طور حتم کاندید دریافت جایزه ی اسکار بهترین هنرپیشه ی مرد خواهد شد و ممکن است به خاطر تلاش قهرمانانه اش در اجرای نقش شایستگی آن را داشته باشد. بله، باید گریم سنگینی را تحمل می کرد. او سنین مختلف مرد را با مهارت فراوان به تصویر می کشد. اما از نظر احساسی چگونه آماده ی ایفای این نقش شد؟ این متد چه تمرین هایی را می طلبد؟ هنگامی که به دنیا می آید مانند کودکی است که تمام ناتوانی های پیری را دارد. او جوان تر می شود، تا زمانی که شبیه برد پیت می شود، و سپس برد پیتی جوان تر، و سپس..

فیلم توسط «دیوید فینچر» کارگردانی شده است، که با داستان های پیچیده بیگانه نیست (زودیاک، باشگاه مبارزه). فیلم نامه ی فیلم از «اریک راث» است، که «فارست گامپ» را نوشت، که در آن نیز شرایط قهرمانش چگونگی تجربه ی زندگی او را تعیین می کند.

پیش از این گفتم که فیلم به خوبی ساخته شده است. هنرپیشه های آن عالی هستند. با منابع و استعدادهایی که در اختیار فیلم بوده، باید به این خوبی نیز از آب در می آمده است. اما سخت است که جذب این داستان شد. هیچ درسی برای یاد گرفتن وجود ندارد. هیچ تزکیه ای در کار نیست.

در میان امتیاز دهندگان فیلم در MovieCityNews، «مورد عجیب بنجامین باتن» در میان پنج فیلمی که پیش بینی می شود جایزه ی اسکار بهترین فیلم سال را کسب کنند، در رتبه ی سوم قرار دارد. که ممکن است چنین نیز بشود، چرا که از استعدادهای سزاوار اسکار بهره می برد. اما نمی توانم تصور کنم که عده ی زیادی بخواهند فیلم را دوباره تماشا کنند. امسال فیلم دیگری وجود داشت که نه در میان «پنج فیلم» اول است و نه در لیست فیلم های پیشتاز کسب جایزه ی اسکار است، وکه به تامل عمیقی درباره ی فرآیند زندگی و پیر شدن می پردازد. این فیلم «Synecdoche, New York» ساخته ی «چارلی کافمن» است که برای ده های متوالی در باره ی آن بحث و ارزش گذاری خواهد شد. این سخن مرا به یاد داشته باشید.

منبع: پندار

تنظیم برای تبیان : مسعود رضا عجمی