قصه روانگردان
روانگردان، افیون؛ مرگ تدریجی؛ اعتیاد
از روزگار باستان، مردم برای به خواب رفتن یا جلوگیری از آن، برای افزایش ادراکهای معمولی یا ایجاد توهم، موادی مصرف می کرده اند. موادی که بر رفتار، هوشیاری، یا خُلق اثر بگذارد، روانگردان خوانده می شود که هم شامل موادی مثل هرویین و ماری جوانا می شود که در کوچه و بازار فراوان است.(مواد کوچه بازاری) و هم شامل داروهای آرامبخش، محرک و رایجی مثل الکل، نیکوتین، کافئین می شود.
این مواد بر رفتار و هوشیاری فرد تأثیر می گذارد چون به طرق زیست شیمیایی معینی بر مغز اثر می کنند. مصرف مکرر هر یک از آنها ممکن است فرد را وابسته کند. وابستگی به مواد که اعتیاد نیز خوانده می شود، مشخصه هایی دارد از این قرار:
- تحمل؛ یعنی مصرف مداوم آن موجب می شود که فرد برای دستیابی به تأثیری که تا کنون از ماده می گرفته، مجبور است هرچه بیشتر از آن استفاده کند
- ترک؛ یعنی قطع مصرف آن که واکنشهای جسمی و روانی ناخوشایندی به فرد دست می دهد.
- مصرف اجبارگونه؛ یعنی که فرد مقداری بیشتر از آنچه می خواهد، مصرف کند و سعی کند مصرفش را مهار کند ولی نتواند، و برای به دست آوردن ماده وقت زیادی مصرف کند.
مواد افیونی
افیون و مشتقات آن که در کل مواد افیونی خوانده می شود با تضعیف دستگاه عصبی مرکزی، حساسیت جسمی، قابلیتِ واکنش نشان دادن به محرکها را کاهش می دهد. (این مواد را اغلب مواد مخدر {نارکوتیک} می نامند و اصطلاح مواد افیونی درست تر است؛ اصطلاح "مخدر" تعریف روشنی ندارد و انواع و اقسام مواد غیر قانونی را شامل می شود).
مواد افیونی به دلیل خواص ضد دردی که دارد از نظر طبی مفید است ولی توانایی آنها در تغییر خُلق و کاهش اضطراب مصرف غیر قانونی آنها را زیاد کرده است. افیون که شیره خشخاشی است که در هوا خشک شده باشد، حاوی تعدادی مواد شیمیایی از جمله مرفین و کدیین است. کدیین یکی از اجزای بسیاری از داروهای ضددرد و ضدسرفه است و تأثیر نسبتاً خفیفی (لااقل در مقدارهای کم) دارد. مرفین و مشتق آن هرویین بسیار پرقدرت ترند. بیشتر موارد مصرف غیرقانونی مواد افیونی شامل مصرف هرویین است چون هرویین غلیظتر است و راحت تر از مرفین پنهان و حمل می شود.
مصرف هرویین
هرویین را می شود تزریق، تدخین یا استنشاق کرد. با مصرف آن نخست احساس خوشی به فرد دست می دهد. گزارش مصرف کنندگان پرسابقه و مجرب حاکی از آن است که در عرض یکی دو دقیقه پس از تزریق داخل وریدی، لرز یا رعشه خاصی در آنها ایجاد می شود. برخی آن را احساسی بسیار لذتبخش و شبیه فارِش (ارگاسم) می دانند. جوانانی که هرویین را از راه بینی مصرف می کنند، می گویند که با این کار همهء مسائل ناراحت کننده را فراموش می کنند. پس از این مرحله، مصرف کننده احساس می کند که میخ شده است یا به حالت ارضا رسیده است و از گرسنگی، درد یا امیال جنسی خود هیچ خبری ندارد. فرد ممکن است "چرتش بگیرد" یعنی در همان حال که به آسودگی مشغول تماشای تلویزیون یا خواندن کتاب است به تناوب بیدار و خواب آلوده باشد. مصرف کننده هرویین برخلاف افراد مست آمادگیِ دادن پاسخهای ماهرانه به آزمونهای مربوط به چالاکی و هوش را دارد و به ندرت ممکن است پرخاشگر یا حمله ور شود.
تغییر هایی که بر اثر مصرف هرویین در حالت هوشیاری به وجود می آید چندان چشمگیر نیست؛ تجربه های بصری مهیج با احساس منتقل شدن به جایی دیگر وجود ندارد. آنچه فرد را به شروع مصرف این ماده تشویق میکند، تغییر خلق یعنی احساس سرخوشی و کاهش اضطرابی است که با مصرف آن به وی دست می دهد. باید توجه داشت که هرویین بسیار اعتیاد آور است؛ حتی مصرف کوتاه مدت آن نیز وابستگی جسمی می آورد. پس از اینکه فرد مدتی به تدخین واستنشاق هرویین پرداخت، به تدریج تحمل پیدا می کند و دیگر از این شیوه مصرف، آن اثر مطلوب را به دست نمی آورد. درنتیجه برای آنکه همان نشئهء اولیه را باز هم در خود ایجاد کند، به تزریق زیرجلدی و سپس وریدی آن روی می آورد. همین که فردی مصرف وریدی هرویین را شروع کرد، برای نشئه شدن به مقدار هرچه بیشتری نیاز خواهد داشت و در صورت ترک آن، ناراحتیهای جسمی شدیدتری نظیر لرز، تعریق، چنگ شدن معده، تهوع و سردرد پیدا خواهد کرد. بنابراین انگیزهء دیگری هم برای ادامه مصرف هرویین وجود خواهد داشت و آن لزوم اجتناب از درد و رنج جسمی است.
مصرف هرویین خطرهای فراوانی دارد:
سن متوسط مرگ در میان کسانی که مکرراً هرویین مصرف می کنند چهل سالگی است. مرگ بر اثر بیش مصرف، همواره امری محتمل است چون هرویینی که در کوچه و بازار به فروش می رسد غلظتی بسیار متغیر دارد. از این رو مصرف کننده هیچ وقت نمی تواند از قدرت هرویینی که تهیه کرده مطمئن باشد. مرگ در نتیجهء خفگیِ ناشی از تضعیف مرکز تنفسی مغز بوجود می آید. مصرف هرویین همواره با زوال جدّی زندگی فردی و اجتماعی همراه است. از آنجا که این عادت گران است، مصرف کننده برای تأمین هزینه آن اغلب به اعمال غیرقانونی روی می آورد.
سایر خطرهای مصرف هرویین عبارت است از ناکا یا "نشانگان اکتسابی کمبود ایمنی ایدز"، هپاتیت و دیگر عفونتهای حاصل از تزریق آلوده. یکی از راههای بسیار آسان در آلوده شدن با ویروس ناکا استفاده از آمپولهای مشترک است؛ ممکن است خون فرد آلوده به داخل سوزن یا سرنگ کشیده شود و سپس مستقیماً به جریان خون فرد بعدی که از همان سوزن استفاده خواهد کرد، منتقل شود. استفاده افراد تزریقی از سوزنها و سرنگهای مشترک، سریعترین راه گسترش ویروس ناکاست.
برگزیده از کتاب زمینه روانشناسی هیلگارد
تنظیم برای تبیان: پایدار
جهت خرید کتب روانشناسی نمایید.
جهت خرید کتب خانواده کلیک نمایید.
جهت خرید اشتراک کتاب کلیک نمایید.
جهت خرید اینترنت تبیان کلیک نمایید.
