نقش رصدخانه ملی در آینده نجوم ایران

پروژه های کلان پژوهشی همواره نقش کلیدی در توسعه کشورها داشته است. در کشورهایی مانند ایران که با معضلات متنوعی در توسعه علمی مواجهند، داشتن چنین پروژه هایی بیش از هر جای دیگری لازم است. واژه پروژه کلان علمی اولین بار در نیمه دوم دهه 70 در واژگان سیاستگذاری کشور وارد شد، هنگامی که پروژه های اولویت دار علوم پایه در شورای پژوهش های کشور مطرح و به 2 دسته تقسیم شد: پروژه های کلان و پروژه های خرد.

در آن موقع دو پروژه کلان برای کشور اولویت دار تشخیص داده شد:

1- رصدخانه ملی

2- شتابگر ملی

خوشبختانه اولویت رصدخانه ملی به عنوان یک پروژه کلان در دولت تصویب شد.

هم اکنون پژوهشگاه دانش های بنیادی، مدیریت ساخت تلسکوپ ملی را به عهده گرفته است؛ به این معنی که تلسکوپ ملی، محصولی کلید در دست نخواهد بود که جایی در کشور ما نصب شود، بلکه ما تمام مراحل طراحی، ساخت و نصب را خودمان مدیریت می کنیم.

بدیهی است که چنین پروژه ای نمی تواند بدون مشورت های بین المللی تحقق یابد. مشورت همراه با برنامه ریزی برای آموزش، مهم ترین مولفه مدیریت این پروژه است که به دقت پیش می رود.

ما هنوز در فازهای اولیه طراحی تلسکوپ ملی هستیم. با این وصف تا هم اکنون هم دانش فنی قابل ملاحظه ای به ایران منتقل شده است، نه تنها در علم مکان یابی رصدخانه ها که اولین گام است، بلکه در نوع مدیریت چنین پروژه هایی، در شناخت مشخصه های تلسکوپ، پایش مکان، ابزارهای رصد و آشکارسازها ، موارد بحرانی پروژه و بسیاری دانش های فنی خرد. علاوه بر این نه تنها علاقه به نجوم حرفه ای در سایه این طرح ملی افزایش یافته است بلکه آموزش حرفه ای برای تربیت رصدگرهای حرفه ای نیز شروع شده است.

شک ندارم 10 سال بعد و 10 سال زندگی با این پروژه، سیمای نجوم رصدی ایران را تغییر خواهد داد و جامعه نحیف نجوم حرفه ای ایران را به یک جامعه فعال و قابل توجه بدل خواهد کرد.

ان شاءالله

نویسنده:

دکتر رضا منصوری / مجری طرح رصدخانه ملی ایران

منبع:

روزنامه جام جم

تهیه و تنظیم برای تبیان:

ا.م.گمینی