هنر نجومی؛ نقشی از کیهان

ما در دورانی بسیار هیجان انگیز زندگی می کنیم. کمتر از نیم قرن پیش بسیاری از سیارات را تنها می شد از میان تصاویر مه آلود نماهای تلسکوپی دید. امروزه فضا پیماهای ما تقریبا همه سیارات مهم غیر از پلوتون را از نزدیک مورد بررسی قرار داده اند و ماموریت «افق های نو» در راه سفر به این سیاره است تا در سال 2015 در اطراف آن جای گیرد. ما نماهای نزدیکی از اقمار مریخ، مشتری، زحل، اورانوس و نپتون را دیده ایم و به تماشای نماهای نزدیک دنباله دارها و سیارک ها نشسته ایم. اما از مدت ها پیش از آن که عصر اکتشافات فضایی از راه برسد.

هنرمندان، ما را به کمک قلم موها و بوم های خود به این جهان های دوردست برده اند. برای مردمان نخستین، سیارات، اجرامی همانند ستاره ها بودند. گالیله نخستین بار سیارات را با کمک تلسکوپ کوچکش مورد مشاهده قرار داد و آنها را جهان هایی واقعی یافت. او برای نخستین بار دهانه های آبله گون چهره ماه که حاصل زخم های ناشی از برخورد دنباله دارها و شهاب سنگ ها بودند را دید. از آن جذاب تر 4 قمر بزرگ سیاره مشتری را دید و آنچه را دیده بود طراحی کرد. هر چقدر کیفیت تلسکوپهای ما افزایش یافت، هنر هم رشد کرد، مردم، سیارات دیگر و اقمار آنها را به شکل دنیاهایی واقعی با صحراها، کوهستان ها و دشت ها تصور می کردند. یکی از نخستین هنرمندانی که تلاش کرد تا چهره واقعگرایانه ای از این سیارات ارائه دهد، اخترشناسی به نام لوسیان روداکس بود. روداکس، نقاشی چیره دست بود و در همان حال مدیریت رصدخانه مئدون در بیرون شهر پاریس را نیز به عهده داشت.

در ابتدای قرن پیش، روداکس بر مبنای مشاهداتش، نقاشی هایی بسیار تاثیر گذار و واقع گرایانه ای از مریخ و دیگر  سیاره ها کشید. اما چلسی بانستل کسی است که باید او را پدر حقیقی هنر فضایی نامید. بانستل با همکاری دانشمند برجسته علوم راکتهای فضایی، وارنز فون براون تلاش کرد تا نمایی واقعی از مردم بر دیگر سیاره ها را به تصویر بکشد. نخستین هنرمندان این رشته برای به تصویر کشیدن نقاشی هایشان تنها تلسکوپ و تخیل خویش را در اختیار داشتند.

امروزه اما ما کاوشگران جدیدی در اختیار داریم که برای کاوش به فضا     می روند. بعضی از این پیشگامان، بدنه های فلزی سخت و صفحات خورشیدی داشتند که یافته های خود را به کمک آنتن های ارتباطی قوی به زمین می فرستادند. هنرمندان نیز از اطلاعات این فضاپیماهای پیشگام برای رسم نقاشی واقعگرایانه خود بهره می برند. مدارگردها و سطح نیشن ها دنیاهایی را آشکار کردند که در برخی مواقع و نقاط شباهت های زیادی با زمین دارند. برخی مناطق مریخ شباهت های کم نظیر و حیرت انگیزی با صحراهای ایران، دشت های ایسلند و مناطقی از سیبری یا دشت های یخ زده جنوبگان دارد. قمر اروپا با سطح یخ زده اش شبیه اقیانوس شمالگان است. تیتان، قمر زحل، دره های ناشی از رودخانه هایی شبیه سیاره خودمان دارد با این تفاوت که به جای آب، شاید متان مایع از میان آن جریان داشته باشد. هنرمندان فضایی، شباهت های میان این دنیاهای مختلف را بررسی می کنند تا تصویری هرچه دقیق تر از این چشم اندازهای دوردست در اختیار ما بگذارند. امروزه هنرمندان نجومی به همکاری خود با دانشمندان ادامه می دهند تا بشر از خلال نقش هایی که قلم موی هنرمندان ثبت می کند، به کاوش شگفتی های کیهان بپردازد.

تالیف:

مایکل کارول / عضو انجمن بین المللی هنرمندان نجومی

منبع:

روزنامه جام جم

تهیه و تنظیم برای تبیان:

ا.م.گمینی