تبیان، دستیار زندگی
بدون شك موسیقى یكى از هنرهایى بود كه در آن برهه در خدمت انقلاب بود و گویى كسى نمى توانست نتى غیر از آواهاى حماسى بنویسد و این شد كه در تمام راهپیمایى ها آواى سرودها تكه تكه به صورت رزمى یا سؤال و جواب مطرح مى شدكه خون هر وطن دوستى را به جوش مى آورد ‎/ نوس
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آواى ماندگارانقلاب اسلامى

کنسرت موسیقی

اگر بخواهیم به حوادث سال 57 برگردیم و خاطرات آن دوره در خاطرمان و به واسطه خاطره هایى كه برایمان نقل كرده اند مرور كنیم ؛بدون شك موسیقى یكى از هنرهایى بود كه در آن برهه در خدمت انقلاب بود و گویى كسى نمى توانست نتى غیر از آواهاى حماسى بنویسد و این شد كه در تمام راهپیمایى ها آواى سرودها تكه تكه به صورت رزمى یا سؤال و جواب مطرح مى شدكه خون هر وطن دوستى را به جوش مى آورد ‎/ نوستالژى روزهاى انقلاب تا حد زیادى متأثر از موسیقى است. هنرمندان موسیقى در این دوران دوشادوش انقلاب و مردم حركت كردند تا جایى كه گاه مردم با بهره گرفتن از آنها،در خیابانها شعارهایشان را سر مى دادند. البته حركت هاى انقلابى هنرمندان موسیقى كه امروز دایره بزرگان موسیقى را تشكیل مى دهند،از همان سال هاى آغازین دهه 50 در مركز حفظ و اشاعه موسیقى شكل گرفت و هر كدام از آنها دست به خلق آثارى ماندگار زدند. آنهایى كه امروز هر كدام در قله اى از هنر موسیقى ایستاده اند در سالهاى تیره و تار قبل از انقلاب با زخمه زدن بر سازهایشان نواى پیروزى و مبارزه را در اذهان مردم زنده مى كردند.موسیقى آنها،موسیقى اعتراض و ارج نهادن به مبارزات مردمى بود. ساخت قطعاتى مانند «ژاله خون شد»در زیر زمین خانه «لطفى»،سرود هاى چاووش، ایران اى سراى امید، اى برادر،رزم مشترك، برادر بى قراره و غیره دلیل این ادعاست.

اگر بخواهیم به بررسى موسیقى آن برهه بپردازیم مثنوى هفتاد من كاغذى مى شود كه روزنامه كاغذى یاراى قلم فرسایى در این باره را ندارد.اما قرار است درباره یكى از مهمترین و معروفترین سرود آن دوره بنویسیم.«الله الله»،«ایران ایران»،«الله اكبر» عنوان مهمترین سرود انقلابى است كه از دل آواهاى مردم و نداهاى درونى آن برخاست.

راز ماندگارى

بله آهنگ این سرود را فریدون خشنود نوشته است و هنوز هم وقتى صداى «ایران، ایران»رضا رویگرى روى تصاویر انقلاب پخش مى شود، همه میخكوب مى شوند. رازى در این ریتم و ملودى و صدا هست كه همچنان آن را تر و تازه و بدیع جلوه مى دهد.از آهنگساز این اثر درباره اثر كه مى پرسیم،به فكر فرو مى رود.مى گوید: وقتى كه درباره این سرود صحبت مى شود؛ خاطرات پائیز و زمستان 1357 و شبهاى سرد همراه با خاموشى و تاریكى و صداى رگبار مسلسل ها برایم زنده مى شود. آن شب هاى سرد، خاموشى ها و تاریكى ها، صداى رگبار مسلسل ها و مردمى كه روى پشت بام مى رفتند و الله اكبر مى گفتند. در آن مقطع، حكومت نظامى اعلام شده بود. شب هاى خیلى سردى هم بود. مردم شب ها مى رفتند روى پشت بام ها و الله اكبر مى گفتند. این فریادها، آنقدر قوى و زیاد بود كه من را از دیدگاه یك آهنگساز، خیلى تحت تأثیر قرار داد. فریادهاى مردم، هارمونى ناخودآگاه ویژه اى داشت. مردم سؤال و جواب مى كردند. هماهنگى صداى الله اكبر به گوش من مى رسید. این صدا و فریاد از دل مردم بلند مى شد.فریدون خشنود این آهنگ را قبل از انقلاب ساخته و شعر آن توسط حسین سرفراز سروده شده است. من ملودى را ساخته بودم كه با ایشان درباره كار صحبت كردم. گفتم ما هم وظیفه اى داریم. ایده كار را با ایشان در میان گذاشتم. صداى «الله الله» در گوشم بود. گفتم رگبار مسلسل ها را مى شنوى ‎/ مشت مردم و خون و مرگ و عصیان را مى بینى. گفتم ببین آقاى سرفراز همه فریادند، همه توفان اند. گفتیم بعد چه مى شود پدرها كشته مى شوند. یتیم به وجود مى آید. اما فردا كه بهار مى شود، از خون این پدرها، صدلاله به بار آید و ما آزاد و رها هستیم. در اوج خدا هستیم.

درباره یكى از مهمترین و معروفترین سرود آن دوره بنویسیم.«الله الله»،«ایران ایران»،«الله اكبر» عنوان مهمترین سرود انقلابى است كه از دل آواهاى مردم و نداهاى درونى آن برخاست.

مرور خاطرات 30 سال گذشته

وقتى از وى مى پرسیم كه در آن زمان كه شما این اثر موسیقایى را ضبط كرده اید،گویى حكومت نظامى بود، آیا ترس از دستگیر شدن یا لو رفتن نداشتید در جواب مى گوید: آن زمان به این موضوع و ترس فكر نمى كردم. ایران تبدیل به یك توفان مردمى شده بود وهر كس هر چه داشت براى به هدف رساندن انقلاب انجام مى داد.در این اوضاع هنرمندان وظیفه دیگر دارند.همه باید با مردم باشند و هم هنرشان را در راه هدفشان به كار گیرند.هنرمند متعلق به مردم است. هنرمند وقتى به درجه عالى مى رسد، دیگر متعلق به خودش نیست. آرتیست سینما، نقاش و خواننده فرقى نمى كند. همه همینطور هستند. دیگر هنرمند از خودش چیزى ندارد. مردم او را به این سو و آن سو مى برند و در كنارش هستند. من دیگر به حكومت نگاه نمى كردم. در كنار مردم بودم.

کنسرت موسیقی

من عاشق ایران و این آب و خاك هستم و با مردم زندگى كرده ام. ناخودآگاه خودم را در میان مردم دیدم. چیز دیگرى نمى دیدم.

وى در همین زمینه خاطرنشان مى كند:براى ضبط«الله اكبر»به دلیل حكومت نظامى ،مجبور شدیم قبل از حكومت نظامى وارد استودیو شویم و صبح از استودیو خارج شویم ‎/ به هر حال توپ و تانك و مسلسل و لشكر و ارتش و هلى كوپتر بود و ما باید با احتیاط عمل مى كردیم. براى ضبط این سرود، پیش از آغاز حكومت نظامى، طبل و سنج و زنجیر را كم كم وارد استودیو كردیم. استودیو در زیرزمین بود. درها هم بسته بودند. با شروع حكومت نظامى، وقتى دیدیم رفت و آمدى نیست، كارمان را شروع كردیم و كار انجام شد. صبح هم دوباره طبل و سمبل و زنجیرها را از استودیو خارج كردیم.

این آهنگساز ادامه مى دهد: ضبط ما شبانه انجام گرفت و بالاخره سرود آماده شد و ما كاست را جلوى دانشگاه ها و مدارس، دبیرستانها و مساجد پخش مى كردیم تا بالاخره صدا و سیماى جمهورى اسلامى ایران 22 بهمن با پخش این سرود افتتاح و آغاز به كار كرد و من خوشحالم از اینكه پس از گذشت سالها این سرود یكى از نشانه ها و سمبل هاى پیروزى شكوهمند انقلاب اسلامى است.

من عاشق ایران و این آب و خاك هستم و با مردم زندگى كرده ام. ناخودآگاه خودم را در میان مردم دیدم. چیز دیگرى نمى دیدم.

صدایى پرصلابت

سرود «الله الله» یا همان «ایران ایران»با صداى رضا رویگرى ضبط و پخش شد.آن زمان رویگرى درتئاتر مشغول به كار بود و به واسطه صداى پرصلابت خود در نقش هایى بازى مى كرد كه آخر نقش خواننده را نیز ایفا مى كرد.به هر حال زمانى كه رضا رویگرى كه سرود «ایران - ایران» او با آهنگسازى فریدون خوشنود از خاطره انگیزترین سرودهاى انقلاب است، از آن روزها چنین به یاد مى آورد: «آن موقع یك جوان بیست و دو سه ساله بودم. تلاش هایى براى خواننده شدن كرده بودم، اما به جایى نرسیده بود. یعنى دو سه تا كاست داشتم ولى هیچ كدام به آن صورت شنیده نشده بود تا اینكه نمى دانم آقاى خوشنود چطور آنها را شنیده بود كه یك شب درست در كوران انقلاب آمد دم منزل ما و به من پیشنهاد داد براى انقلاب یك سرود بخوانم. من با تردید قبول كردم چون نمى دانستم كه كار واقعاً چه جورى است، اما وقتى دیدم سرود اجرا و ضبط شد و بعداً ورد زبان همه مردم شد كه به نوعى در انقلاب حضور داشتند خیلى به خودم بالیدم.»رویگرى ادامه مى دهد: بسیار جالب بود وقتى ضبط شده این قطعه رابه یكى از دكه هاى نوار فروشى در میدان سپه دادیم زمانى كه این قطعه از همانجا پخش شد صف هاى طولانى براى خرید این كاست تشكیل شد كه براى من بسیار جاى تعجب داشت كه مردم اینطور براى خرید یك اثر هنرى در صف هاى طولانى مى ایستند و تا به حال هم چنین اشتیاقى را براى خرید یك اثر ندیده ام. وى مى افزاید: یك آقایى كه كنار سینما آستارا مغازه داشت گفت: من از فروش این اثر خانه خریده ام.

حس بسیار خوبى دارم این كار یك اثر ملى میهنى است كه همه مردم آن را مى پسندند من آن سالها هم كه اثر ساخته شد دوست نداشتم نامى از من برده شود زیرا به این معتقد بودم براى مردم عادى فرقى نمى كند چه كسى این اثر را خوانده است اما حدود سال هاى 65 و 64 زمانى كه ویژه برنامه اى براى پیروزى انقلاب در تالار وحدت در حال اجرا بود مجرى من را صدا كرد و به عنوان خواننده این اثر معرفى كرد،هر چند خیلى از دوستان و آشنایان مى دانستند كه قطعه «ایران ایران» را من خوانده ام.

این بازیگر گفت: ما قصدمان از ساخت این اثر نفع اقتصادى نبود حتى تا به امروز هم من پولى بابت این قطعه نگرفته ام و جاى بسى شكر دارد كه دیگران بهره اى از این اثر انقلابى بردند.

وى احساسش را اینگونه به ما مى گوید: حس بسیار خوبى دارم این كار یك اثر ملى میهنى است كه همه مردم آن را مى پسندند من آن سالها هم كه اثر ساخته شد دوست نداشتم نامى از من برده شود زیرا به این معتقد بودم براى مردم عادى فرقى نمى كند چه كسى این اثر را خوانده است اما حدود سال هاى 65 و 64 زمانى كه ویژه برنامه اى براى پیروزى انقلاب در تالار وحدت در حال اجرا بود مجرى من را صدا كرد و به عنوان خواننده این اثر معرفى كرد،هر چند خیلى از دوستان و آشنایان مى دانستند كه قطعه «ایران ایران» را من خوانده ام.

از خشنود درباره دلیل انتخاب رضا رویگرى در مقایسه با خواننده هاى حرفه اى آن دوره مى پرسیم،مى گوید:براى ضبط سرود الله اكبر یا الله الله یا ایران ایران كه با هر سه نام شناخته شده ،در وهله نخست نیاز به صدایى غیر حرفه اى داشتم كه نه پخش شده باشد و نه شنیده شده باشد تا مردم خوب ما به اصالت و احساس این سرود كه از دل خودشان برمى خاست اعتماد كنند.

منبع : ایران

تنظیم برای تبیان : مسعود رضا عجمی