دلیل ساختن حرم برای بزرگان دین در سیره صحابه
مصاحبه با حجة الاسلام والمسلمین استاد حسینی قزوینی
آیا برای ساختن حرم برای بزرگان دین، دلیلی از سیره صحابه داریم و زیارت قبور بزرگان دین در سیره صحابه و تابعین چگونه بوده است؟ در مورد زیارت قبور بزرگان دین، سیره علمای سلف از اهل سنت چگونه بوده است؟
یكی از بهترین مصادیقی كه نیاز به دلیل ندارد و: آفتاب آمد دلیل آفتاب. قبر نبی مكرم (صلی الله علیه و آله) است كه مربوط به قرن 7 و 8 یا 11 و 12 نیست؛ بلكه مربوط به عصر صحابه است. در زمان خود صحابه، اولین كسی كه برای قبر نبی مكرم(صلی الله علیه و آله) دیوار بناء كرد، شخص آقای عمر بن خطاب بوده است.1 همچنین:
و بَنَت عائشة حائطا بینها و بین القبور و كانت تسكنها و تصلی فیها قبل الحائط و بعده؛ خود أم‌المومنین عایشه در كنار قبر پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله)، قبل از این كه دیواری بر اطراف قبر نبی مكرم (صلی الله علیه و آله) بناء شود و بعد از بناء دیوار، در آنجا هم سكونت داشت و هم عبادت می‌كرد.2
عبدالله بن زبیر - كه آقایان اهل سنت به او ارادت دارند - آمد این حائط را از بین برد و بناء جدیدی ساخت. عمر بن عبدالعزیز آمد این بناء را از نو ساخت و توسعه داد.
جالب این كه ولید بن عبدالملك، از خلفای اموی، به عمر بن عبدالعزیز كه از طرف ایشان حاكم مدینه بود، دستور داد تا حرمی كه بر روی قبر نبی مكرم(صلی الله علیه و آله) است را از بین ببرد و توسعه بدهد و حجرات زنان پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) را هم وارد حرم پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) كند.3
آقایان صراحت دارند بر این كه نبی مكرم(صلی الله علیه و آله)، فاطمه بنت اسد را در درون مسجد دفن كرد.4
قبر آقا امیرالمؤمنین(علیه السلام) در زمان هارون بناء شد و مورد توجه تمام مسلمانان بوده است.5
قبر آقا امام كاظم(علیه السلام) در قرن 3 و 4 هجری در بغداد بناء شد.6
جالب این كه قبر سلمان فارسی در مدائن، توسط صحابه و تابعین بناء شد.7
قبر طلحه و زبیر كه در جنگ جمل كشته شدند و در بصره بود، بر روی قبر آن دو، توسط اهل سنت و تابعین، بناء و حرم ساخته شد.8
قبر ابوایوب انصاری، صحابه نبی مكرم(صلی الله علیه و آله) كه در سال 52 در جنگ روم به شهادت رسید، در تركیه در شهر وان، دارای گنبد و زیارتگاه و بارگاه است.
همچنین قبور ائمه مذاهب اربعه كاملا روشن و واضح است:
قبر آقای مالك در مدینه بوده و زیارتگاه عموم مردم بود.
قبر محمد بن ادریس شافعی، الان در مصر زیارتگاه مردم است.
قبر ابوحنیفه و احمد بن حنبل در بغداد مورد توجه اینها است.
آقای خطیب بغدادی كه از استوانه‌های علمی اهل سنت است، می‌گوید:
سمعت الشافعی یقول: إنی لأتبرك بأبی حنیفة و أجئ إلى قبره فی كل یوم - یعنی زائرا - فإذا عرضت لی حاجة صلیت ركعتین و جئت إلى قبره و سألت الله تعالى الحاجة عنده، فما تبعد عنی حتى تقضى؛ رهبر شافعی‌ها می‌گفت: من هر روز می‌رفتم كنار قبر ابوحنیفه و به قبر او تبرك می‌جستم. وقتی مشكلی برای من پیش می‌آمد، كنار قبر او دو ركعت نماز می‌خواندم و متوسل می‌شدم و حاجتم برآورده می‌شد.9
ابن حجر عسقلانی می‌گوید:
امام شافعی در ایامی كه بغداد بود: كان یتوسل بالامام ابی حنیفة؛ به ابوحنیفه متوسل می‌شد.10
ذهبی در مورد قبر احمد بن حنبل در بغداد می‌گوید: ضریحه یُزار ببغداد؛ ضریح احمد بن حنبل زیارتگاه مردم بغداد است.11
سخن در این موارد بسیار است؛ ولی بنده به اختصار این چند مورد را اشاره كردم.
همچنین آقایان اهل سنت، نسبت به مراقد و مزار أئمه(علیهم السلام) ارادت ویژه‌ای داشتند. آقای ابوعلی خلال، متوفای 242 هجری كه استاد و شیخ حنبلی‌های عصر خویش بود، می‌گوید:
ما همنی أمر، فقصدت قبر موسى بن جعفر، فتوسلت به إلا سهل الله تعالى لی ما أحب؛ هرگاه مشكلی برای من پیش می‌آمد، كنار قبر موسی بن جعفر(علیهماالسلام) می‌رفتم و به او متوسل می‌شدم و مشكلاتم برطرف می‌شد.12
محمد بن مأمل نقل می‌كند:
ابن خزیمه كه پیشوای اهل حدیث و مورد قبول تمام وهابی‌ها و حنبلی‌ها است، می‌گوید:
بر سر قبر امام رضا(علیه السلام) می‌آمد و آن چنان در برابر قبر و ضریح مطهر ایشان تعظیم و تواضع می‌كرد كه توجه همگان را جلب می‌كرد و همه حیران و مبهوت بودند كه این شخصیت اهل سنت، این چنین در برابر قبر امام رضا(علیه السلام) تعظیم می‌كند.13
ابن حبان، از علمای مشهور و رجال‌نویس اهل سنت، می‌گوید:
و ما حلت بی شدة فی وقت مقامی بطوس، فزرت قبر علی بن موسى الرضا صلوات الله على جده و علیه و دعوت الله إزالتها عنى إلا أستجیب لی و زالت عنى تلك الشدة و هذا شئ جربته مرارا فوجدته كذلك؛ من مدتی در طوس بودم و هر وقت برایم مشكلی پیش می‌آمد، كنار قبر علی بن موسی الرضا (صلی الله علی جده و علیه) می‌رفتم و مشكلم را می‌گفتم و برطرف می‌شد. من بارها این قضیه را آزمودم و تجربه كردم و هر وقت متوسل به قبر علی بن موسی الرضا شدم، بی نتیجه از كنار قبر او بیرون نیامدم.14
از باب «ختامه مسك» هم این را بگویم:
روایتی از امام جواد(علیه السلام) است كه می‌فرماید: هر كس حاجت و گرفتاری داشته باشد و برود طوس و وارد حرم پدرم شود و او را زیارت كند و در بالای سر آن حضرت، دو ركعت نماز بگذارد، در قنوت نماز، هر دعایی بكند، به اجابت می‌رسد و هر حاجتی بخواهد، برآورده می‌شود.
تبیان، تنظیم شده توسط: هدهدی
پی‌نوشت‌ها:
| 1- وفاء الوفاء سمهودی، ج2، ص541 | 6- سیر اعلام النبلاء، ج6، ص274 | 11- دول الاسلام، ص103 |
| 2- وفاء الوفاء سمهودی، ج2، ص544 | 7- تاریخ بغداد، ج1، ص163 | 12- تاریخ بغداد، ج1، ص133 |
| 3- البدایة و النهایة، ج9، ص89 | 8- رحلة ابن بطوطة، ج1، 187/ المنتظم ابن جوزی، ج4، ص387 | 13- تهذیب التهذیب ابن حجر، ج7، ص339 . |
| 4- وفاء الوفاء سمهودی، ج2، ص517 | 9- تاریخ بغداد، ج1، ص135/ مناقب ابوحنیفه خوارزمی، ج2، ص199/ المنتظم ابن جوزی، ج16، ص1100/ وفیات الاعیان ابن خلكان، ج5، ص414/ دول الاسلام، ص92. | 14- الثقات ابن حبان، ج8، ص457 . |
| 5- موسوعة العتبات المقدسة، ج6، ص97 | 10- الخیرات الحسان فی مناقب الامام ابی حنیفه النعمان، ص94/ الدررالسنیه زینی دحلان، ص28/ در كتاب دُوَل الاسلام، ص344، صراحت دارد كه قبر محمد بن ادریس شافعی در مصر دارای گنبد و بارگاه بوده و مورد عنایت مردم است. |
