آموزش کوهنوردی (8)
یکی از روشهای مهم یخ نوردی به خصوص در سطح شیب دار تا 50 درجه، روش زیر است:
صورت را به طرف شیب می کنند و با دست راست سر کلنگ را طوری می گیرند که نوک آن در یخ فرو رود و با دست چپ انتهای کلنگ را محکم نگاه می دارند، این روش را می توان برای پایین آمدن هم به کار برد. نقطه ضعف این روش این است که به هنگام عوض کردن جای کلنگ تمام وزن بدن فقط روی دو نقطه (هر دو پا) تکیه دارد و در این هنگام هر لغزشی خطرناک است.
در پایین آمدن از شیبهای غیر دشوار رو به پایین انتهای دسته کلنگ را در دست می گیرند و نوک تیز آن را در یخ فرو می کنند و آهسته پایین می آیند. برای این که دست خسته نشود باید مرتب پس از چندین قدم کلنگ را در دست دیگر گرفت.
روش دیگرپایین آمدن از ارتفاع به صورت زیر است: صورت به طرف پایین با دست چپ سر کلنگ را می گیرند و با دست راست دسته آن را نزدیک به فرورفتگی در برف، سپس نیم خیز روی پاها می نشینند. فراموش نکنید که دندانه های عمودی کرامپن همه باید به یخ گیر کند.
روش جدید برای صعود از سطح های شیب دار یخی بر پایه اصل اتکای 3 نقطه باید باشد. در یک دست کلنگ یخ را می گیرند و در دست دیگر یا چکش یخ یا تبر یخ. با گیر کردن دندانه های جلوی کرامپن (نیش کرامپن) به یخ هر2 دست بالا می روند، در این صورت ریتم حرکت عبارت است از: دست، پا دست و پا. ولی اگر به علت شیب زیاد سطح، این روش مشکل به نظر آمد می توان: دست، دست، پا و پا را به کار برد.
برای این که دستها خیلی خسته نشوند، بهتر است سر کلنگ یا چکش یخ و یا تبر یخ را در دست گرفت و آنها را در یخ فرو کرد و بر آنها تکیه کرد اما در مورد یخ سفت بلوری حتی با فشار زیاد هم فقط می توان چند میلی متر آن را در یخ فرو کرد و چون این مقدار ناکافی است، احتمال خطر در اینگونه جاها زیاد است. در این نوع جاها کلنگ یخ برای تکیه کردن یک دست و چکش یخ برای ضربه زدن با دست دیگر بسیار مناسب است.
در شیبهای تند در حدود 65تا70 درجه که صعود بسیار مشکل می شود باید از 2 تبر یخ استفاده کرد. محل فرود چکش در یخ در حدود 30تا40 سانتی متر بالای صورت باید باشد و پس از صعود چون صورت به موازات چکش آمد، چکش دیگر را باز در 30تا40 سانتی متر بالای صورت به یخ کوبید، تا دریخ فرو رود.
کندن پله در یخ
در برف یخ زده یا یخ نرم لبه کلنگ برای پله کنی بسیار مناسب است و در یخ فشرده باید از نوک کلنگ استفاده کرد. برای سرعت کار و خسته نشدن باید با هر 2 دست کار کرد. ضربه ها باید به صورت v باشد و هر دفعه راستای ضربه باید متناوباً یکی از این طرف و یکی از طرف دیگر باشد. باید ضربه ها را با نظم و به آرامی و با قدرت فرود آورد. گفتنی است که احتیاجی نیست که پله ها را به اندازه تمام سطح پا کند بلکه به قدری که پا به خوبی در آن گیر کند.
پله کنده شده به طور مایل و به صورت زیگزاک یابد به طرف بالا کشیده شود. هر 2 پا با فاصله زیاد از یکدیگرنگه داشته می شود تا تعادل بیشتری برقرار گردد. فاصله پله ها از یکدیگر در حدود 30تا40 سانتی متر است. یخ نورد خوب پله های با ارتفاع زیاد را فقط برای توقف گاه پیش و پس از هر طول طناب به کار می برد. این جا دو ردیف پله به فاصله 40تا60 سانتی متر طوری کنده می شود که احتمالاً بتوان با "هم طناب" خود جا عوض کرد.
در اینطور جاها با یک دست پله کندن مشکل است ولی این خوبی را دارد که می توان با دست دیگر خود را نگه داشت، اینکار در جاهای عمودی مهم است. در یخ نوردی به خصوص از نقطه نظر خوش دست بودن برای کندن پله، چکش یخ بیشتر به کار می رود، این پله ها باید به قدر کافی فاصله افقی از یکدیگر داشته باشند چون پله کندن زیاد وقت می گیرد و نیز خسته کننده است.
جایی که با نیش کرامپن (دندانه پیشین) از یخ بالا رفتن خطرناک به نظر آید در بالای توقف گاه جایی که دست به آن برسد، پله ای می کنند و آن را ابتدا برای دستگیره، سپس برای پاگیره به کار می برند و بدین صورت ادامه می دهند. در پله کندن برای پایین آمدن جایی که صورت هم به طرف نشیب باشد، داشتن کلنگی بلند کار را آسان می کند.
اگر شیب سطح طوری زیاد بود که فقط با صورت به طرف پایین می توان پله کند، بهتر است با "پیچ یخ" طنابی ثابت کرد و با طناب فرود آمد. درجه سختی یخ را نمی توان دقیقاً تعیین کرد زیرا روابط تغییر دهنده آن زیاد است. علاوه بر این در مورد یخ می توان برای خود برعکس سنگ پله کند و کار را آسان کرد.
درجه بندی سختی دیواره های یخی که جنس یخ آنها خوب یا متوسط باشد به صورت زیر است:
* شیبهای تا 30 درجه: آسان
* شیبهای تا 40 درجه: کمی مشکل
* شیبهای تا 50 درجه: مشکل
* شیبهای تا 60 درجه: زیاد مشکل
* شیبهای تا 70 درجه: خیلی زیاد مشکل
* شیبهای بیش از 70 درجه: بی اندازه مشکل
منبع: کتاب آموزش کوه پیمایی و کوهنوردی از مقدماتی تا پیشرفته
تنظیم و تدوین: ایمان پناهی
